Canımızın içi can eriği

Can eriği, Malta eriği, kiraz, bu üçlü hep bir arada sofradadır. Yeşil, sarı, kırmızı renkleriyle mevsim geçişlerine sinyal veren trafik ışıklarına benzerler.
Yeşil erik bahara tam geçit verir, Malta eriği dikkat bahar geçiyor, yaz geliyor der. Kiraz ise kıpkırmızı rengiyle yaz tüm sıcaklığı ile geldi demektir

Kütür kütür tuza banılıp yenen eriğin cazibesi dayanılmazdır, düşüncesi bile aklı kamaştırır. Can eriği tıpkı bahar gibidir, dipdiri, capcanlıdır. Yemyeşil rengiyle baharın ta kendisidir. Bahar gibi akıl çeler, kışkırtır, yoldan çıkarır. Çocukların gözdesidir. Küçükken biriktirmeye niyet ettiğim nice okul harçlığım can eriği uğruna heba olmuştur. Dayanamaz bir külâh alırsınız, bir bakarsınız göz açıp kapayıncaya kadar bitmiş gitmiş.

Can eriği biraz da hasrettir. Mevsimi kısadır, hasreti uzundur. Tıpkı bahar gibi geldiği hızla gider; gitti mi bir daha gelmesi iple çekilir. Yurt dışında sıla hasreti çekenlerin can eriği özlemi katmerlidir, mevsiminde memleketteki eşe dosta benim için de yiyin ne olur diye haber ederler.

Sofralara can

Elbette yemyeşil can eriğinin zevki tazeliğindedir. Ama erikle birçok yemek de yapılır. Taze yaprak sarması tencereye dizilirken aralarına kat kat yeşil erik atılınca o sarma bir başka olur. Ben son zamanlarda zeytinyağlı enginarı limon yerine en yeşilinden seçerek erikle pişirmeye başladım, mayhoş mayhoş bir başka hoş oldu.

Adı can, tadı can erikle sofralarınıza can katın. Tatlısıyla tuzlusuyla keyfini çoğaltın. İşte size iki erik lezzeti. En iyisi birkaç kilo erik alın, küçük ve sert olanlarıyla turşu kurun, iri ve yumuşamaya yüz tutanlarıyla tatlı yapın, bir kısmını sarmaların, zeytinyağlıların arasına dizin, geri kalanları ise afiyetle tuza bana bana yiyin. Bahar kısa, şimdi zamanıyken baharın can dolu tadını çıkarın.

ERİKLİ KITIR KIRINTI TATLISI

Bu tarifte kıtır olan erik değil hamuru. İngilizlerin “crumble” dedikleri, genellikle elma, böğürtlen, mürdüm, vişne gibi meyvelerden yapılan tarifi baharda can eriği ile yapıyorum. Bol limon kabuğu rendesiyle limonata gibi ferah ferah oluyor.

Meyvesi için: 750 gram can eriği, 3-4 çorba kaşığı şeker, 1 çorba kaşığı un, 1 limonun rendesi.

Hamuru için: 175 gram un, 125 gram tereyağı, 125 gram şeker, 1 tatlı kaşığı tarçın.

Yapılışı: Hamur için un, yağ ve şekeri parmak uçlarıyla birbirine yedirin, ama hamur haline getirmeyin, ufalanmış ekmek kırıntısı gibi kalsın. Erikleri mümkün olduğunca çekirdeğine yakın keserek çekirdeklerini ayıklayın. Şeker, un, limon rendesiyle karıştırın. Tatlı seviyorsanız şekeri biraz artırabilirsiniz. Erikleri fırına dayanıklı sırlı seramik, cam veya emaye bir kap veya tepsiye yayın. Üzerini tamamen örtecek şekilde hamur kırıntılarıyla kaplayın. Önceden 180 derecede ısıtılmış fırında 45-50 dakika üzeri kızarana kadar pişirin. Ilıkken kaymaklı dondurma veya soğuk krema ile harika olur.

ERİK TURŞUSU

Can eriği bir numara mezedir. Mevsimi kısacık olduğundan bu keyfi uzatmanın bir yolu turşusunu kurmaktır.
Malzemesi: 1 kilogram can eriği, 2 buçuk çorba kaşığı kaya tuzu, 1 litre kaynatılmış soğutulmuş su, 1 çay kaşığı limon tuzu, 7-8 adet nohut tanesi.

Yapılışı: Mümkün olduğunca aynı boyda, koyu renk ve sert erikleri seçin. Hiç sarıya, hele hele pembeye dönmüş yeri olmasın. İyice yıkayın. Çok temiz bir kavanoza dizin. Aralarına nohut tanelerini koyun. İstiyorsanız birkaç diş sarımsak, bir-iki acı sivri biber, dereotu/kereviz tohumu gibi uygun gördüğünüz lezzetler ekleyebilirsiniz. Kaynattığınız suda tuzu ve limon tuzunu eritin. Tamamen soğuyunca eriklerin üzerine dökün. Ufak bir tabağı ters çevirerek eriklerin üzerine bastırın ve üzerine bir ağırlık koyun. Bir gün açık beklettikten sonra kavanozun ağzını kapatın.

CAN ERİĞİ

Bir kelime buldum çın çın öter;

Adı candır.

Bir erik kopardım can dalından;

İçi can dolu,

Adı can, yaprağı can, lezzeti candır.

Bir gölge düştü önüme dedi ki:

Bir yüküm var benden ağır

Bir yüküm var beni taşır

Adı candır.

Toprak dedi ki:

Can Allah’ın yongasıdır

Fakat ben bir deri bir kemik kaldım.

Bir de misafirim var adı candır.

Işık dedi ki:

Renklerden, kokulardan,

Seslerden önce koşup geldim

İnsanoğluna nur topu gibi

Bir müjde getirdim,

Adı candır.

Bedri Rahmi Eyüboğlu