Asıl Kurtuluş Savaşı
"Asıl Kurtuluş Savaşı şimdi başlıyor..."
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, bu sözü 9 Eylül 1922 günü, akşam saatlerinde Belkahve’den İzmir’i seyrederken söylemişti.
Daha 1922 yılı son bulmadan, kentte yaşanan büyük yangın ve sayısız sıkıntıya rağmen kuruluş çalışmalarına başlanan Bornova’daki İzmir Ziraat Mektebi, Gazi Paşa’nın bu iradesinin eseridir. Onun talimatıyla kurulan bu büyük eser, 1955’te kurulan Ege Üniversitesi’nin temelini oluşturmuştur.
İzmir, Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı’ndan hemen sonra ekonomik kalkınma ve medenileşme yolunda başlattığı mücadelenin başlangıç noktası gibidir.
70’li yıllarda yıkılan Hamparsumyan Han...
Bundan 98 yıl önce tam bugünlerde (17 Şubat-4 Mart 1923) düzenlenen İzmir İktisat Kongresi de bu yolda atılan adımların en önemlilerindendir.
İzmir İktisat Kongresi’ni günbegün takip eden Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 17 Şubat günü yaptığı açılış konuşmasında bu kongrenin memleket için ne kadar önemli olduğunu, “Efendiler! Yüce heyetinizin bugün toplamış olduğu Türkiye İktisat Kongresi çok önemlidir, çok tarihidir. Nasıl ki Erzurum Kongresi, Sivas Kongresi felaket noktasına gelmiş olan bu milleti kurtarma konusunda Misak-ı Milli’nin ve Anayasa’nın ilk temel taşlarını hazırlama konusunda etkili olmuş, girişimci olmuş ve bundan dolayı tarihimizde, milli tarihimizde ve milli hayatımızda en kıymetli ve yüksek hatırayı kazanmış ise, kongreniz milletin ve memleketin hayat ve gerçek kurtuluşunu sağlamaya araç olacak kuralların temel taşlarını ve ilkelerini hazırlayıp ortaya koyma şekliyle tarihte en büyük adı ve çok kıymetli bir hatırayı kazanacaktır. Bu kadar kıymetli ve tarihi kongrenizi açma şerefini bana verdiğiniz için özellikle teşekkürlerimi sunarım.” sözleriyle anlatmış.
Kongre, 70’li yıllarda yıkılıp yok edilen Hamparsumyan Han’da düzenlenmişti. Bulunduğu yer, günümüzde Konak’ta Çakaloğlu Han ve Pirinç Center’in hemen yanındaki otoparkın olduğu yerdir. Bugün aynı yerde, o günkü kongrenin bileşenleri olarak kabul edilen çiftçiler, esnaf, tüccarlar ve işçileri temsilen 4 metal sütundan oluşan bir anıt bulunmaktadır.
Atatürk, o gün Anadolu’nun her yerinden gelen bu coşkulu kitlenin memleket ekonomisi için ne kadar önemli olduğunu şu sözlerle anlatmış:
“Arkadaşlar, sizler doğrudan doğruya milletimizi oluşturan halk sınıflarının içinden geliyorsunuz ve onlar tarafından seçilmiş olarak geliyorsunuz. Bunun için memleketimizin, milletimizin halini, ihtiyacını ve milletimizin emellerini, üzüntülerini yakından biliyorsunuz. Herkesten daha iyi biliyorsunuz. Sizin söyleyeceğiniz sözler, alınması gereğini söyleyeceğiniz önlemler; doğrudan doğruya halkın dilinden söylenmiş gibi kabul olunur. Bu, en büyük doğrudur. Zira halkın sesi, Hakk’ın sesidir.”
Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İzmir İktisat Kongresi’nin açılışında uzun bir konuşma yapmış ama konunun özünü, “...bu vatan evlat ve torunlarımız için cennet yapılmaya layık, çok yakışır bir vatandır. İşte bu memleketi böyle bayındır haline, cennet haline getirecek olan, ekonomik nedenler ve ekonomik faaliyetlerdir. Bundan dolayı öyle bir iktisat devri lazımdır ki, artık milletimiz insanca yaşamasını bilsin, insanca yaşamanın neye bağlı olduğunu öğrensin ve o vasıtalara yönelsin” sözleriyle, net olarak ortaya koymuş.
Bu kongre ve benzerlerinin ardından gelen 15-20 yıllık parlak sanayileşme ve kalkınma sürecini hepimiz biliyoruz.
Sonra ne mi oldu?
Onu da hepimiz biliyoruz.
