Türkiye ile Rusya arasındaki gerginliğin perde arkasında neler var? Çok daha önemlisi bu gerginlik nereye kadar gider?
Önceki gece Genç Bakış’ta işte bu sorulara cevap aradık.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker ve tam 21 yıl Milliyet’in Moskova temsilciliğini yapan Cenk Başlamış’ın konuk olduğu programda çok ilginç tespitlerde bulunuldu. İşte önemli satır başlarından bazıları:
Krizin perde arkası
Uluç Özülker:
Uçak düşürme meselesi önceden başlamış olan bir sürecin son aşamasıydı. İkaz ve son aşamada dur deme ihtiyacının tezahürü olarak ortaya çıktı. Bıçağın kemiğe dayandığının bir tepkisidir.
Putin’in bir intikam duygusu var sürekli. El attığı şeyde başarı kazanıyor.
Lazkiye ve Tartus Limanı Rusların Akdeniz’deki fevkalade önemli iki üssüdür.
Onların esas derdi, Halep’e kadar olan bölgeyi sağlama alıp, o devleti kurmak. Türkiye ile menfaatleri bu manada çatışıyor.
Rusya, pervasız ve kendi bildiği şekilde hareket etmeye başlamıştır. Güçlü olduğunu ve dünya gücü olarak kabul edilmesi gerektiğini devamlı ortaya koymaya çalışıyor.
Montrö Sözleşmesi savaş halinde boğazları kapatma hakkı veriyor. Diyelim ki Rusya Türkiye’ye savaş açtı. Kapattım boğazları dediğiniz anda Rusya orada perişan olur.
Rusya ekonomik açıdan zayıf bir ülkedir.
Batı ile Rusya mukayese edilemez.
PKK’yı en başta destekleyen Duma kararı ile Rusya’dır. PKK bu manada bir koz olarak kullanılabilir.
Ruslardan tarih boyunca çok çektik. Çok güvenmemişizdir.
Ekonomik ilişkiler
Bizim Rusya’ya ihracatımız 5 milyar 943 milyon dolar. 1988-2015’e kadar müteahhitlerimiz 1928 proje gerçekleştirmişler ve elde edilen gelir toplam 62 milyar dolar.
2014’te Rusların 47 projesi var Türkiye’de, nükleer santral hariç. 3.9 milyar dolar yatırıyorlar bu projelere. 2015’te 8 projeleri var, 2.3 milyar dolar daha geliyor. Türkiye’den ev alma konusunda 3. sıradalar, 1750 ev. 2015’te Türkiye, Rus turizm açısından baktığınızda 4 milyar dolar kazanmıştır. 800 bin azalmaya rağmen. Türkiye’nin ithalatına bakarsanız 25 milyar 293 milyon dolar. Yüzde 80 petrol ve doğal gaz.
Doğal gazda bağımlılığımız yüzde 55. Petrolde ise yüzde 35 bağımlıyız.
Niye Suriye?
Ukrayna ve Kırım’da uyguladığı politikayı bir noktada Suriye’ye uygulamaya gitti. Politikanın yaratıcısı Putin’dir. Esad gider ya da gitmez ama Suriye hep bana bağımlı kalacak diyor.
Rusya risklere çok açık bir ülke konumundadır.
Putin’in aklında daima Müslüman topluluklara da dikkat etmeye mecbursun ey Putin düşüncesi var.
Suriye topraklarının en az yüzde 40’ı, en fazla yüzde 70’i IŞİD’in kontrolü altındadır diye söyleniyor.
Suriye, şu anda dörde bölünmüş vaziyettedir. Bundan geri adım atıp bir yere getiremezsiniz.
1 Mart tezkeresini reddetmeme- liydik.
Türkiye’de kesin IŞİD’in uyuyan hücreleri var.
Onarmak çok zor!
Cenk Başlamış:
Rusya’nın Türkiye’ye bakış kısmını bir örnekle anlatmak gerekirse, Abdullah Öcalan İtalya’da yakalandığı zaman, İtalyanlar iadeye yanaşmadığında, Türkiye’de İtalya karşıtı nasıl bir hava varsa, o havanın aynısı şu anda Moskova’da Türkiye karşıtı olarak var. Her yerde özellikle medyada “Türkiye’ye savaş” açılmış durumda. Ortak görüş şu, Türkiye bir provokasyon yaptı, bu uçağı bilerek, planlayarak düşürdü. Aslında Türkiye’nin amacı NATO ile Rusya’yı karşı karşıya getirmek diye bir hava var. Çok da hoş olmayan bu durum kolay kolay dineceğe benzemiyor.
Uçak düşürüldükten hemen sonra Rusya’da yaşayan Türk vatandaşları ve işadamları korkuya kapıldılar. Herkes Rus-Gürcü savaşından sonra Moskova’da yaşayan Gürcü vatandaşların nelerle karşılaştığını hatırladı. Gürcülerin hayatı cehenneme döndü. Gelen ilk haberler de bunları doğrular nitelikte.
Yıllardır oluşturmaya çalıştığımız olumlu imaj iki günde yerle bir oldu. Onarmak, eski haline getirmek mümkün değil.
Putin’in dünkü açıklaması bir devlet adamının yapabileceği en sert açıklamalardan biridir.
NATO’nun ve Amerika’nın, Türk-Rus ilişkilerinin gelişmesinden çok hoşnut olmadığını eklemek lazım.
Rusya’nın gücünün abartılmaması ama hafife de alınmaması gerektiğini düşünüyorum.
Rusya, Amerika ile baş edemez. Hatta Amerika onu rakip bile görmez.
Türkiye’nin 1991-2015 arası Rusya pazarından kazandığı para minimum 350 milyar dolar.
Rusya’nın Türkiye’nin canını yakacak şeyler yapacağını ama abartmayacağını düşünüyorum.
Gaz sorun olmaz!
Ne Türkiye ben gaz almıyorum diyebilir ne de Rusya ben gaz vermiyorum diyebilir. Bunlar anlaşmalara bağlıdır. Çok büyük tazminatlar var. Rusya bunu yapmaz. Çünkü gaz alan tek ülke biz değiliz. Ancak savaş çıkarsa gazı kesebilir.
Rusya, Türkiye’nin uçağını düşürmesinden çok, gidip önce NATO’yla konuşmasına kızdı. Ruslar şunu bekliyordu. Bakın, açıkladığımız angajman kuralları var, uçağınız bu kurala uymadı üzgünüz. Düşürmek zorunda kaldık. Ama bu olay ilişkilerimizi bozmasın türü bir telefon bekliyorlardı. Gelmedi. Buna çok bozuldular...
Özetin özeti: Akıl ve sağduyuyla eminiz ki her şey yoluna girecektir...
