Gençlerin medya sınavı

Gazetelerin genç okurlara yaklaşımı ve Türkiye’deki gençlerin haber alma alışkanlıklarını konu alan ‘doktora tezi’, üniversite öğrencilerinin üçte birinin düzenli gazete okumadığını ortaya çıkardı. Yeditepe Üniversitesi öğretim üyesi Yard. Doç. Gülşah Gönenli’nin ‘doktora tezi’, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı bünyesinde gerçekleştirildi.
İstanbul’daki 23 üniversite kantininde ‘rastgele örnekleme yöntemi’yle seçilen 438 erkek ve 332 kız öğrenciye uygulanan anketin verilerinin analizinde ortaya çıkan tablo, genç okurların ilgisinin giderek geleneksel medyadan ‘yeni medya’ya kaydığını, haberlerin internet üzerinden ve gazetelerin WEB sayfalarından izlenme oranlarının hızla arttığını, buna karşılık ‘güven’ sıralamasında ‘yazılı basın’ın hâlâ önde olduğunu gösteriyor.

Günlük gazete okuma alışkanlığı
1Gençler düzenli olarak (haftanın en az 6 günü) basılı gazete okumamaktadır.
Haftanın en az 6 günü düzenli gazete okuyan üniversite öğrencilerinin sayısı 260 (yüzde 33.8) olarak saptanmıştır. Geriye kalan 510 öğrencinin 252’sinin (yüzde 32.8) haftada 3-5 gün, 144’ünün de (yüzde 18.7) haftada 1-2 gün gazete okuduğu görülmektedir. 61 öğrenci ise (yüzde 7.9) eline hiç gazete almamaktadır. Sonuç olarak üniversite eğitimi alan gençlerin yüzde 66.2’si düzensiz olarak gazete okurken, sadece yüzde 33.8’i düzenli gazete okumaktadır.
Üniversite gençliğinin düzenli olarak gazete okumama nedenleri arasında diğer medya araçlarını kullanmaları (yüzde 39.6) ve gazetelere ücretsiz olarak internetten ulaşmaları (yüzde 25.8) ön plana çıkmaktadır. Fiyatın da gençler için önemli bir etken olduğu görülmektedir.
2Gençler gazeteleri düzenli okumamalarına rağmen, en güvenilen medya aracının gazeteler olduğunu düşünmektedir.
Araştırmada,  gençlerin yüzde 25.8’inin medyaya güvenmediği saptanmıştır. Gençlerin yüzde 26.6’sının gazeteleri, yüzde 23’ünün televizyonu, yüzde 19.6’sının ise interneti birinci derecede güvenilir medya aracı olarak gördüğü ortaya çıkmıştır.
3Günümüzde genç okurlar haber ve enformasyona ulaşırken yeni medyaya daha fazla vakit ayırmaktadır.
Gençler, enformasyona ulaşmak için en çok, televizyon (yüzde 85.7), basılı gazete (yüzde 84.5) ve çevrimiçi gazete (yüzde 79.9) kullanmaktadır. Üniversitelilerin habere ulaşmak için bir günde televizyona ayırdıkları süre ile (15-30 dakika) gazete okuma süreleri (15-30 dakika) birbirine yakın çıkıyor. Kullanımı daha yaygın gözükmekle birlikte gençlerin avuçiçi bilgisayarlara, mobil telefonlara, dergilere, bloglara ve radyolara, haberlere yönelik olarak az başvurdukları görülmektedir.
Bir diğer bulguya göre gençlerin yüzde 98.8’i, her gün internete girmekte, yüzde 91.2’si internette yarım saatten fazla, yüzde 37.7’si ise üç saatten fazla kalmaktadır. İnternete giren üniversite öğrencilerinin yüzde 34.4’ü gazetelerin WEB sayfalarını okumaktadır. Ailelerin eğitim düzeyi ile gazete okuma ve internet alışkanlıkları konusunda anlamlı bir bağlantı gözükmüyor. Ancak gelir seviyesi yükseldikçe, düzenli gazete okuma oranı da artıyor. Araştırma, devlet üniversiteleri ve vakıf üniversiteleri arasında, sosyal ve fen bilimleri, edebiyat ve güzel sanatlar gibi alanlarda gazete okuma sıklığı konusunda anlamlı bir fark ortaya çıkarmamıştır. İnternetten gazete okumada ise devlet üniversitelerindeki öğrenciler vakıf üniversitelerine göre önde gözüküyor.

Siyasete ve köşe yazarlarına ilgi
Gençlerin gazetelerin hangi özellikleriyle daha çok ilgilendiklerine bakıldığında, siyasi haberler (yüzde 80.8), köşe yazarları (yüzde 76.7), dış haberler (yüzde 73.8) ve gazete fotoğraflarının (yüzde 59.7) daha fazla ilgilerini çektiği görülmektedir. Spor haberleri (yüzde 52.1) ve gazete ekleri (yüzde 49.3), ekonomi haberlerinden (yüzde 43.3) daha ilgi çekici görülmektedir. 3. sayfa haberleri (yüzde 32.2), magazin haberleri (yüzde 29.5) ilgilerini daha az çekmektedir.

Milliyet.com.tr ilk sırada
Araştırma, Türkiye’de en çok tıklanan ve düzenli olarak her gün en çok okunan çevrimci (online) gazetenin milliyet.com.tr olduğunu ortaya koyuyor. Üniversite gençliğinin internet tercihinde, taze haberler sunması (yüzde 85.9), ücretsiz olması (yüzde 73.6), görsel işitsel multimedya olanakları sunması (yüzde 70.1) ve ilgilenilen konularda geniş içeriğe ulaşılabilmesi (yüzde 69.4) etken olmaktadır.

Sonuç ve öneriler
23 üniversitede yapılan araştırma dünyadaki eğilimlerle de örtüşmektedir. 30 yaşın altındakiler, önceki kuşaklara göre daha az gazete okumaktalar. Gençlerin gazete okumayla ilgili karşı karşıya kaldığı eleştirilere rağmen, gazetelerin güvenilirliklerinin daha yüksek olması ve derinlemesine bilgi vermesi nedeniyle, basılı gazetelerin radyo ve televizyondan daha etkin olduğu yadsınamaz bir gerçektir.
Ülkemizde bugün çok yakından hissedilmese de, dünyayı sarsan bu değişim genç nüfusun gazeteden kopuş sürecine işaret etmektedir. Genç okurlar, çoklu medyayla karşılaşmakta ve haber alma ihtiyaçlarını gazeteler yerine bu mecralarla karşılamaktadırlar. Ülkemizde ise bu konu henüz tam anlamıyla tirajlara yansımamıştır.
‘İnsanların yaşlandıkça gazete okuyacakları’ düşüncesinin de dünya genelinde yapılan araştırmalarla doğru olmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle gazetelerin erken yaşlarda genç okurları yakalamak zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
Araştırma sonucunda, üniversite öğrencilerinin, ortalama 14 yaşında gazete okumaya başladıkları saptanmıştır. Üniversiteye başlama yaşı en erken 17 olarak kabul edildiğinde, öğrencilerin neredeyse tamamının üniversiteye girmeden önce gazete okumaya başladıklarını söylemek gerçekçidir. İletişim uzmanları bu saptamadan hareketle, gazetelerin genç okur hedefinin 19-25 yaşlarındaki üniversite gençliğinden önce daha çocuk yaştaki kitle olması gerektiğini savunuyor. Okur yaşını düşürmek gerekiyor. Türkiye’deki gazete okurlarının yaş ortalaması araştırmada 36 olarak veriliyor. 2 milyona yakın üniversiteliyi düzenli gazete okumaya alıştırmak için 17 yaşın altına inmek gerekiyor.

Araştırma yapılan üniversiteler
Yard. Doç. Gülşah Gönenli’nin ‘doktora tezi’ kapsamında anket yapılan İstanbul’daki üniversiteler şunlar: * Bahçeşehir * Beykent  * Boğaziçi * Doğuş * Fatih * Galatasaray * Haliç * Işık * İstanbul Üniversitesi * İstanbul Bilgi * İstanbul Bilim * İstanbul Kültür * İTÜ  * İstanbul Ticaret * Kadir Has * Koç * Maltepe * Mimar Sinan  * Okan * Sabancı * Yeditepe * Yıldız Teknik Üniversitesi.