İşte işkenceyle mücadele raporu

Başbakanlık İnsan Hakları Başkanlığı (BİHB), işkence olaylarının, üstlerinden bağımsız ve geleceği teminat altına alınmış müfettişler tarafından soruşturulmasını istedi. Polisin işlediği işkence suçlarının araştırılmasını isteyen BİHB, hâkim ve savcıların, hekimlerin Hipokrat yemini gibi insan hakları yemini etmesi gerektiğini kaydetti.
BİHB raporunda, "Polis, jandarma, cezaevleri ombudsmanları olsaydı Engin Çeber olayı gibi üzücü olaylar olmayabilirdi" denildi.
Başbakanlık İnsan Hakları Başkanı Prof. Dr. Hasan Fendoğlu, BİHB'nin "İşkence ve Kötü Muamele ile Etkin Mücadele" raporunu açıkladı.
Raporda, yapılan başvurular dikkate alındığında, işkence ve kötü muamele vakalarında kademeli azalma olduğu, ancak gelinen noktanın yeterli olmadığı vurgulandı. İşkencenin azaldığı gibi tehlikeli bir avuntuyla yetinmek yerine, işkence sorununu analiz etmeye ve çözümlere odaklanmak gerektiği vurgulanan raporda, tespit ve öneriler şöyle sıralandı:

İşkence ve kötü muamele zamanaşımına uğramasın
- İşkence ve kötü muamele suçları zamanaşımına uğratılmamalı. Yargılamayı hızlandıracak önlemler alınmalıdır. İspanya'daki gibi hâkim sayısı iki katına çıkarılabilir.
- Yargı mensupları, kendilerini özgür hissetmek için HSYK kararlarına itiraz hakkına sahip olmalı. HSYK kararları yargıya açık olmalı.
- Hâkim ve savcılar, yurtdışı ziyaretlerini artırmalı, bu ülkelerde insan haklarıyla ilgili kuruluşlarda staj yapmalı.

Hâkimler mesleğe başlarken insan hakları yemini etsin
- Hâkim ve savcılar, mesleğe başlarken insan haklarına saygı yemini etmeli.
- İşkence ve kötü muamele suçları konusunda mahkemelerin uluslararası standartlardan uzak kararları olumsuz imaj bırakmakta. İşkence suçu karşısında, insan hakları odaklı yeni içtihatlar oluşturulabilir. Yargı bu konuda kendini reforma tabi tutmalıdır. Yargı reformuna şiddetle ihtiyaç vardır.

İşkenceyi soruşturan müfettiş bağımsız olmalı
- İşkence soruşturması yapan kişiler, hiyerarşik ve organik olarak bağımsız olmalıdır.
Soruşturma yapacak kişiler üstlerine karşı hiyerarşik bağı olmayan, konusunda uzman, tamamen bağımsız ve geleceği teminatlı olan kişilerden oluşturulmalı.
- İlk ve ortaöğretimde insan hakları dersi okutulmalı, insan hakları kolu kurulmalıdır.
- Hukuk fakültelerinde işkence ve kötü muamele suçları ağırlıklı okutulmalı.

Polisin suçlarında artış olup olmadığı araştırılsın
- Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu'nda yapılan son değişiklikten sonra, polisin aşırı güç kullanma vakaları artmış mıdır? Polisin diğer suçlarında artış var mıdır? Bu soruların yanıtının araştırılması gerekir.
- Polis birimlerindeki 2 bin 888 nezarethaneden 3 bin 341'i iyileştirildi. 547'sinde iyileştirme çalışması sürüyor. Jandarmadaki 2 bin 456 nezarethaneden 1638'i uluslararası standartlara uygun hale getirildi. Bazılarında iyileştirme çalışmaları sürerken, standartlara uymayanlar kapatıldı. Eksikliklerin giderilmesi için bütçe artırılmalı.

İşkenceye karşı en etkili kurum ombudsman
- Ceza ve tutukevleri, insan hakları il ve ilçe kurulları denetimine açılmalı.
- Ceza infaz kurumlarında kalan 90 bin 837 kişiden 53 bin 229'u, yani yüzde 59'u tutuklu. Geçici tedbir olan tutukluluk oranının azaltılması için tedbir alınmalı.
- İşkence ile mücadele en önemli kurumlardan biri ombudsmanlıktır. Polis, jandarma, cezaevleri ombudsmanları olsaydı Engin Çeber olayı gibi üzücü olaylar olmayabilirdi.