'Vergi savaşı' Boeing'i vurdu! Çekişme havada alevleniyor, tek rakibi ne yapacak?
ABD ve Çin arasında yaşanan ticaret savaşlarının en ağır faturası, ABD’nin köklü havacılık şirketlerinden Boeing’e çıkabilir. Dünyanın en büyük iç hat pazarına sahip olan Çin, aldığı yeni kararla birlikte Boeing marka uçaklara ilişkin siparişleri askıya aldı. Peki, bu karar ne anlama geliyor?
Derleyen: Oğuzcan Atış / Milliyet.com.tr – ABD Başkanı Trump'ın gümrük vergilerini artırmaya yönelik kararlarının ardından dünya ekonomileri ciddi şekilde sarsılmış, birçok ülkede borsalar bu kararlardan olumsuz etkilenmişti. Kararların en büyük hedefi Çin’di. Trump her ne kadar bazı kalemlerde vergi artırımından vazgeçmiş olsa da Çin’in karşı hamleleri devam ediyor. Bu kapsamda Çinli otoritelerin dün aldığı kararın ardından en büyük fatura ABD’li havacılık şirketi Boeing’e çıkacak gibi görünüyor. Çin’in bu hamlesinin ardından ABD borsasında Boeing’e ait hisselerde düşüş yaşandı. 
Dünyanın en büyük iç hat pazarına sahip olan ve sivil havacılık pazarında her geçen gün daha da büyüyen Çin’de alınan yeni kararlar, halihazırda en son 2018 yılında kâr açıklayan Boeing için sıkıntılı günlerin devam edeceğini gösteriyor olabilir. Çin, yeni aldığı kararlarla Boeing uçaklarının Çinli sivil havayolu şirketleri tarafından kullanılmasının önüne geçti. Çin merkezli sivil havacılık şirketlerine iletilen kararların ardından bundan sonraki süreçte Çin, Boeing uçaklarını kullanmayacak.
TÜM SİPARİŞLER ASKIYA ALINDI
Bloomberg News'te yer alan habere göre, ABD ile Çin arasında devam eden ticaret anlaşmazlığının yeni ayaklarından biri de sivil havacılık sektörü oldu. Pekin, Çin merkezli sivil havayolu şirketlerine Boeing marka uçaklara ilişkin verilen siparişlerin teslimatlarının askıya alınmasına yönelik talimat verdi. Alınan kararlar, uçakla ilgili ekipman ve parça satın alımlarının durdurulmasını da içeriyor. Daha önce yapılan anlaşmalar kapsamında özellikle Air China, China Eastern ve China Southern gibi büyük Çinli havayolu şirketlerinin etkilenmesi bekleniyor. Bu şirketler, 2025 ile 2027 arasında toplamda 179 Boeing marka yolcu uçağı almayı planlıyordu. 
UÇUŞLARI DURDURAN İLK ÜLKE OLDU
ABD’li üretici Boeing ise Çin pazarını büyük bir fırsat olarak görüyor ve bu anlamda Çin sivil havacılık pazarında payını artırmayı planlıyordu. Şirketin geleceğe ilişkin tahminleri arasında, Çin'in sivil havacılık filosunun 2043 yılına kadar yıllık yüzde 4,1 büyüyerek 4 bin 345'ten 9 bin 740 uçağa ulaşacağı öngörülüyordu. Aynı raporda, Çin'in 2043 yılına kadar dünyanın en büyük geniş gövdeli filosuna sahip olması ve bin 575 yeni geniş gövdeli uçak sipariş edeceği tahmin ediliyordu. 2024'ten 2043’e kadar Çin'in 365 bölgesel uçak, altı bin 720 tek koridorlu uçak ve bin 575 geniş gövdeli uçak olmak üzere toplam sekiz bin 830 yeni uçak alması öngörülüyor ve Boeing’in bu pazardan önemli pay sahibi olacağı bekleniyordu.
Daha önce yapılan bazı çalışmalarda, Çin'in 2042 yılına kadar dünya genelindeki uçak taleplerinin yüzde 20’sini karşılayacağı tahmin ediliyordu ve bu da Boeing için büyük bir fırsat anlamına geliyordu. Boeing, bu büyümeyi yakalamak için Çin’e yoğun yatırım yapmayı planlıyordu. 2019'da Çin, dünya genelinde Boeing 737 MAX uçaklarının en büyük alıcılarındandı. Ancak aynı yıl iki Boeing 737 MAX uçağının düşmesi sonucu 346 kişi hayatını kaybedince Çin, Boeing 737 MAX uçaklarının uçuşlarını durduran ilk ülke olmuştu. Çin’in ardından birçok ülke de benzer kararı alması, Boeing’e duyulan güvenin sarsıldığı yönünde yorumlanmıştı.
BOEING KARARI C919 İÇİN FIRSAT YARATACAK
Çin’in aldığı bu kararın uzun vadede devam edip etmeyeceğini zaman gösterecek. Ancak bu kararın uzun süre devam etmesi halinde Çin’in elinde çeşitli alternatifler de mevcut. Bu alternatiflerin en büyüğü Boeing’in de en büyük rakibi olan Avrupalı üretici Airbus. Çin, Avrupalı üretici Airbus için henüz bu şekilde bir karar almış değil. 
Öte yandan Çin’in en önemli alternatifi yerli üretim. Çin’in bir süredir kendi imkanlarıyla yolcu uçağı geliştirmeye çalıştığı ve bu kapsamda Çin Ticari Uçak Şirketi (COMAC) tarafından üretilen dar gövdeli jet uçağı C919'un kullanıldığı biliniyor. C919, iç pazarda Boeing 737 MAX ve Airbus A320neo gibi yabancı uçaklara karşı geçerli bir alternatif olarak konumlandırılması için çalışmalar sürerken, Boeing hakkında alınan kararın COMAC’a alan açılması için önemli bir adım olduğu değerlendirmeler arasında.
Çin'in kendi imkanlarıyla geliştirdiği ve uluslararası uçuşa elverişlilik standartlarını karşılayan C919’un üreticisi COMAC, bu uçakla birlikte Batılı uçak üreticileri Airbus ve Boeing'e karşı uluslararası pazarda rekabet etmeyi planlıyor. Uçağın farklı koltuk düzenlerine göre 158 ila 192 kişilik kapasitesi olduğu ve 4 bin 75 ila 5 bin 555 kilometre menzili olduğu biliniyor. Bu zamana kadar 1 milyondan fazla yolcu taşıyan C919’un halihazırda binden fazla sipariş aldığı açıklanmıştı. COMAC'ın C919'dan ayrı olarak C929 adında geniş gövdeli uçağı geliştirdiği bilinirken, bu uçağın 2028-2029 yıllarında hizmete alınması planlanıyor.
