Kronik hastalığı olanlar Ramazan'da nasıl beslenmeli?

Kronik hastalığı olanlar dikkat! “Ben her sene tutuyorum, bir şey olmuyor” ya da “Riskli olduğunu söyleyenler abartıyor” demeyin; uzun yaz günlerinde oruç tutmak için doktorunuzun mutlaka onayını alın. Zira Ramazan’ın yaz sıcaklarına gelmesi, uzun açlık sürecinin yanı sıra sıvı kaybının artması riskini beraberinde getiriyor.

İç Hastalıkları Uzmanı Dr. Aytaç Karadağ, ülkemizde ortalama yaşam süresinin 78 yıla çıkması ve ‘geriatrik popülasyon’ olarak adlandırılan 65 yaş üstündeki kişilerin oranının yüzde 8.3’e yükselmesi nedeniyle kronik hastalıkların sayısının beklenildiği gibi arttığını belirterek “Çocuklar, hamileler, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar uzun süreli açlığa ve sıvı kaybına karşı daha duyarlıdırlar.

Yaz orucu gibi uzamış açlık dönemlerinde metabolik hızımız yavaşlayacağı için halsizlik, mide boşalmasında yavaşlama, şeker düşüklüğü olmakta; bu durum ise kronik hastalığı olanları olumsuz etkilemektedir.

Oruç tutmak için mutlaka kontrolden geçip doktor onayı almalarını öneriyorum” diyor. Dr. Aytaç Karadağ, kronik hastalığı olanlara özel uyarılar ve önerilerde bulundu.

Mide-bağırsak hastalıkları
Mide-bağırsak problemi olan hastaların büyük bir kısmı iftarı açtıktan sonra hastane acillerine başvurmak zorunda kalıyor. Çünkü hızlı yemek, yemek sırasında bol su içimi, mideyi gerecek şekilde çok yemek iftarı açtıktan sonra mide-bağırsak şikayetlerinin artmasına neden oluyor.

Ne yapmalı?
• Yemek sırasında aşırı su içmeyin. Su içimini saatlere yayın.
• Lifli, sulu, zeytinyağlı, sebzeli Akdeniz tipi beslenin.
• Hızlı yemeyin, besinleri iyi çiğnemeden yutmayın, yemekten sonra hemen yatmayın.
• Aşırı yağlı, baharatlı yiyecekler ve şerbetli tatlılardan kaçının.
• Karnınızda şişkinlik ve gaz varsa; süt, süt ürünleri ve glutenden fakir beslenin.

Diyabet
Tip 1 diyabet hastalarının tamamı ve insülin kullanan Tip 2 diyabet hastalarının oruç tutması sakıncalı. Ağızdan şeker ilacı kullananlar; açlık-tokluk kan şekeri seviyeleri ve son üç aylık kan şekeri ortalamaları makul seviyelerde ise doktorlarına danışarak oruç tutabilirler. Sabah aç karnına ilaç kullanan diyabet hastalarının hipoglisemi riskinden dolayı doktor kontrolünde açlık şeker hapı değiştirilmeli.

Ne yapmalı?
•İftar ve sahurda karbonhidrat ile yağdan zengin beslenmeyin.
• Yumurta, süt, tuzsuz peynir gibi düşük glisemik indeksi olan ve yavaş sindirildiği için tokluk hissi veren, kana yavaş salındığı için kan şekerinin düşmesini engelleyen gıdalar tüketin.
• Pide, makarna, pilav gibi kan şekerini hızlı yükseltip düşüren besinlerden kaçının.
• İftar ve sahur arasında, saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
• İftardan sonra tatlı yeme isteği olduğunda en az 1 saat bekleyin. Şerbetli tatlılardan kaçının. Şekeri azaltılmış sütlü tatlı tercih edin.

Solunum sistemi hastalıkları
Nefes açıcı spreyler, buhar tedavileri akciğerden emilemediği, sistemik dolaşıma katılamadığı için orucu bozmuyor. Astım, KOAH hastaları reflüye karşı önerilere uymadığında kuru öksürük ve nefes darlığı atakları artabiliyor.

Ne yapmalı?
• Öğle sıcağında evden dışarı çıkmayın, açık renkli ve geniş kıyafet giyin.
• Kendinizi yormayın. Eve gelince ılık suyla duş alın; gün içinde boyun-el bilekleri, alın ve ensenizi suyla serinletin.
• Sahur ve iftardan hemen sonra uzanmak reflüyü artırdığından hemen yatmayın.
• Hızlı ve fazla yemek reflüyü artırdığından yavaş ve lokmaları iyi çiğneyerek yiyin, midenizi suyla doldurmayın.
• Terlemeyle kaybedilen su balgamı koyulaştıracağı için iftarla sahur arasında saatlere yayarak mutlaka 2-2,5 litre su için.

Kalp, yüksek tansiyon
Hipertansiyon hastalarının oruç tutması sakıncalı. Ancak tansiyon hastalığı kontrol altında olanlar ve ek komplikasyonları olmayanlar, doktor kontrolünde ilaç saatleri yeniden düzenlenerek oruç tutabilir. Eğer doktorunuz onay verdiyse, kurallara uymak kaydıyla oruç tutmanın huzuru ile tansiyon düzene bile girebiliyor.

Ne yapmalı?
• Tansiyonunuzu gün içerisinde daha sık kontrol edin ve herhangi bir sıkıntı hissettiğinizde mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.
• İlacınızı içmeyi ihmal etmeyin.
• Güneşe öğle saatlerinde çıkmayın, çıkarken şapka takın.
• İftar ile sahur arasında en az susamamış olsanız bile 2 litre su için.
• Tuzlu peynir, tuzlu zeytin, turşu, maden suyu, beyaz ekmek gibi besinlerden kaçının, tuzsuz ekmek tüketin.

Böbrek hastalıkları
Yaz oruçları hem aşırı sıcaklara bağlı su kaybının çok olması hem de uzun açlık süresince vücuda su alımının az olması nedeniyle böbrek sağlığı açısından önemli. Evre 1-2-3 böbrek yetmezliği hastaları çok sıvı alabiliyorsa ve eşlik eden hastalığı yoksa kreatinin, üre kontrolü yapılarak oruç tutabilir. Ancak diyalize giren evre 5 ve diyaliz hazırlığı yapılan evre 4 hastalarının mutlak surette oruç tutması sakıncalı.

Ne yapmalı?
• Doktorunuz onay veriyorsa, kreatinin ve üre düzeylerine baktırarak oruç tutabilirsiniz. Ancak testlerin Ramazan süresince en az 1 defa tekrarlanması gerekir.
• Sıvı alımına dikkat edin, iftar ile sahur arasında saatlere yayarak mutlaka en az 2 litre su için.
• Su kaybının yoğun olacağı öğle sıcaklarında dışarı çıkmamaya çalışın.

Migren
Dr. Aytaç Karadağ, “Migren hastalarında uyku ve yemek düzenine riayet edilmesi, sahura kalkılarak oruç tutulması, migreni artıran yiyeceklerden uzak durulması halinde baş ağrısı atakları seyrekleşirse oruç tutulabilir” diyor.

Ne yapmalı?
• Doktorunuz oruç tutabileceğiniz konusunda onay verdiyse, ilaçlarınızı Ramazan’a göre ayarlayarak düzenli için.
• İftarla sahur arasında bol su tüketin.
• Düzenli uykunuzu almaya özen gösterin.
• Açlıkla birlikte artacak stres, migren atağını artıracağı için oruçluyken, gün içinde stresi minimalize edecek şekilde hayat tarzınızı düzenleyin.
• Migreni tetikleyen, özellikle koruyucu madde bulunan sosis, salam, sucuk gibi şarküteri ürünleri ile çikolata, turşu, kabuklu çerezler gibi besinlerden uzak durun.