Davranış Problemlerini Azaltmak İçin Ne Yapmalısınız?

Davranış problemleri aileleri zorlayan ve strese sokan durumlardır. Bu davranışlar zaman zaman ebeveynlerin öfkelenmesine ve istemediği tepkiler vermesine de neden olur. Ebeveynin stresini azaltacak ve çocukla güvenli bir bağ kurmasını sağlayacak yöntemler kullanmayı öğrenmesi olumsuz davranışları en aza indirgemek ya da ortaya çıktığında bunları kontrol altına almak için önemlidir.

Çocuğunuzla zaman geçirmek, bu zamanı geçirirken eğlenceli olmak, çocuğun hata yapmasına ve demesine izin verecek şekilde hareket etmek ve bunları yaparken de belirlediğiniz kurallara mümkün olduğu kadar uymak davranış problemlerini ya da bu problemlerin şiddetini azaltacaktır.

Olumsuz davranışlar ilk ortaya çıktığında bunları hemen olumsuz olarak etiketlememenizi öneririz. Bu davranışlar o an için tesadüf olarak ortaya çıkmış olabilir, fiziksel bir durumdan kaynaklanmış olabilir, örneğin burnu sürekli kaşındığı için elini burnuna götürüyor olabilir. Bu davranışlar tekrar ediyorsa işte o zaman bunları problem olarak isimlendirmeye başlayabilir ve olumsuz davranışların çözümü için harekete geçebilirsiniz.

Ebeveynler, olumsuz davranışlar ortaya çıkınca farkında olmadan çocukla daha çok iletişime girmeye başlar ve uyarılarda bulunur. Peki çocuk olumlu davranışlar sergilediğinde bunu ne kadar pekiştirir? Olumlu davranışları ortaya çıktığında pekiştirin böylece süreklilik kazansın ve çocuğunuz bunları tekrarlasın. Davranışın tanımının kime göre “problem” olduğuna çok iyi karar vermek gerekir. Çocuk için mi yoksa yetişkin biri için mi problem teşkil ediyor önce onu tespit etmeniz çok önemlidir.

Kayıt tutmak yani notlar almak her zaman önemlidir çünkü söz uçar ama yazı kalır. Çocuğunuzun davranışlarından dikkatinizi çekenlerle ilgili notlar almanız gerçek bir problem mi yoksa tesadüfen olan bir durumla mı karşı karşıya olduğunuzu gösterecektir. Bir davranışın hangi ortamda, kimlerle, ne zaman ortaya çıktığını not etmeniz önce problemin ne olduğunu tespit etmenize yarar daha sonra da davranışı kontrol altına almak için uyguladığınız yöntemin etkili olup olmadığını görmenizi sağlar.

Problem davranışlar karşısında ne yapmalısınız? Öncelikle ne yapmamalısınız onları açıklamak daha kısa sürede çözüm bulmanıza yardımcı olacaktır. Çocuğunuzla pazarlık yapmayın, onu oyuncaklarla istediğiniz davranışı sergilemesi için ikna etmeye çalışmayın, blöf yapmayın, tehdit etmeyin, korkutmayın, uzun cümleler kurarak bir yetişkin gibi sizi anlamasını ve dinlemesini beklemeyin, belli bir olgunluğa erişmeden yetişkin gibi karar almasını beklemeyin, arkadaşı değil ebeveyni olun.

Ödül kullanmalı mı kullanmamalı mı? Gerekli durumlarda çocuğun motivasyonunu arttırmak ve farkındalık kazandırmak için geçici bir süre kullanılabilir. Özellikle farklı gelişen çocuklarda bir davranışı kazandırmak, çocuğun bunu sıklıkla uygulamasını sağlamak ve olumlu davranışı daha hızlı yerleştirmek için ödül kullanılır. Ama burada da ödül araçtır amaç değildir ve çocuğun gelişimine göre ödüllendirme yöntemi zaman içinde değişmelidir ve çocuk ödül bağımlısı yapılmamalıdır çünkü ödül gelmediğinde davranış gerçekleşmiyorsa hedeflenen amaca ulaşılmamış demektir.

Çocuğunuzun üç yaşında, ağlayarak her istediğini yaptırmaya alışmış ve sizin nerede pes edeceğinizi öğrenmiş diyelim. Nasıl mı öğreniyorlar? Çocukların davranışlarının sınırlarını yetişkinler belirler yani sizin ne kadar tutarlı olup olmadığınızı çocuklar çok iyi anlar ve çözerler. Tutarsızlık varsa davranış problemleri artar, süresi uzar ve aile daha çok stres yaşamaya başlar. İletişim dili olumludan olumsuza geçer ve bu olayların sonucunda çocuklar olumsuz davranışlarla istediklerini yaptırmaya başlar. Aile bu durumu kontrol altına almak istediğinde ise daha fazla öfke nöbetleri, daha uzun süren ağlamalar gibi davranışlar ortaya çıkar. Bu da çok doğaldır çünkü her olumsuz davranış ortadan kalkmadan önce artar, çocuk şansını daha çok dener, sizi pes ettirmeye çalışır ve buna sönme patlaması denir. Bu yüzden tutarlı, sabırlı ve özellikle net olmanız çok önemlidir.

Karışık, karmaşık, yetişkin cümleleri kurmak yerine ne beklediğinizi göstermek daha çok işinize yarayacaktır. Davranış problemlerini çözmeye çalışırken mümkün olduğu kadar olumlu yaklaşımlar kullanın. Çocuğunuzdan beklentiniz makul ölçülerde olsun. Üç yaşında olup yetişkin cümleleri kullanarak konuşması olayları yetişkinler gibi anladığı, yorumladığı anlamına gelmez, bu yüzden gelişim basamaklarına bakarak çocuğunuzun yaşına göre sahip olması gereken becerileri okumanızı, bilgi sahibi olmanızı ve ona göre çocuğunuzla iletişim kurmanızı öneririz.

Çocuğunuzla güç savaşına girmek yerine her ikiniz sakinleştikten sonra konuşmayı deneyin. Güç savaşı stresi, öfkeyi tetikler, istenmeyen tepkiler vermenize ve sonra pişman olmanıza neden olur. Çocuğunuzun emniyetinden emin olduktan sonra gerekirse odadan çıkın, nefes alın, sakinleşin ve o da sakinleştiğinde konuşun. Duygularınızı ve ne hissettiğinizi söyleyin, onun şu an ne hissettiğini sorun çünkü amacınız farkındalık yaratmak olsun, çocuğu suçlamak değil. Eleştirileriniz davranışa yönelik olsun çocuğunuzun kişiliğine yönelik olmasın. Cümleleriniz net olursa çocuğunuz sizi daha kolay anlayacaktır.

Kabul görmeyen davranışları cezalandırmaya değil, olumlu davranışları görmeye ve sıklıkla uygulamaya odaklanın. Çocuğunuzun arkadaşları kimdir, bilgisayarda nelere bakıyor, kimlerle konuşuyor bu gibi şeyleri takip edin çünkü okulda uyum sağlamak adına bazı arkadaşlarının davranışlarını taklit ediyor ya da bilgisayarda gelişimini etkileyecek oyunlar ya da videolarla ilgileniyor olabilir. Bu yüzden çocuğunuzu sorgulamak yerine onu uzaktan takip etmeniz faydalı olacaktır.

Empati ve sorumluluk küçük yaşta kazandırılırsa çocuğunuz büyüdükçe kendisine daha çok güvenen ve bağımsız yaşamaya hazır bir birey olacaktır. Ama yaşına uygun sorumlulukları zamanında kazandırmazsanız ilerleyen yaşlarda bu davranışları yerine getirmesini beklediğinizde yine davranış problemleri ile karşılaşırsınız. Davranışlarının karşısındaki kişiye ne hissettirdiğini ve sonuçlarının ne olacağını anlatmanız ve farkına varmasını sağlamanız empati yani farkındalık kazanması için çok önemlidir.

Çocuğunuza öfkelendiğinde nasıl sakinleşebileceğinin yollarını göstermeniz duygularını ve davranışlarını kontrol etme becerisi kazanma adına önemlidir. Özellikle okula giden çocuklarda istenmeyen durumlarla karşılaştığında tepki vermek yerine ortamdan nasıl uzaklaşabileceğini göstermeniz faydalı olacaktır.

Bunların yanı sıra sizin sakin olmanız, hobi edinmeniz ve sevdiğiniz şeylere vakit ayırmanız ebeveyn olarak kendinize özel bir zaman dilimi ayırmanız stresinizi kontrol etmenizi sağlar ve olaylar karşısında daha sakin ve mantıklı çözümler üretmenizi kolaylaştırır.

Çocuklar ailelerini model alır ve taklit eder ve sizin yaşama şekliniz gelecekte onun da yaşamını etkileyecektir. Çocuğunuzun kitap okumasını istiyorsanız kitap okuyun, cep telefonunda zaman geçirmesini istemiyorsanız siz de az kullanın. Sesini yükseltmesini istemiyorsanız siz de ses tonunuza dikkat edin. Anneler kadar babalar da bu işin en önemli parçasıdır ve eşinizle tutarlı olmanız çok önemlidir. Kısacası kendinize, eşinize zaman ayırmaya çalışın ve unutmayın her çocuk farklıdır ve herkes için çözüm yolları da farklıdır. Kendi aileniz için en iyi çözümü bulacak kişi yine sizsiniz ama süreci kontrol edemediğiniz durumlar olabilir ve bunun farkına vardığınızda, zaman kaybetmeden profesyonel bir destek almaktan çekinmeyin.

Web Sitesi: www.baksukonusanlara.com

Instagram: @bak_su_konusanlara