Çocuğunuzun Dil Gelişimi Akranlarından Farklı mı?

Çocuklar farklı hızlarda konuşmayı öğrenirler, bu nedenle çocuğunuzun konuşma ve dil gelişiminin akranları ile aynı olmaması durumunda hemen şaşırmayın ya da panik yapmayın. Aşağıdaki kilometre taşları bebekler ve küçük çocuklar için “normal” olarak kabul edilen dil ve konuşma gelişimi basamaklarıdır. Eğer bu basamaklarda bir sorun görürseniz geç kalmadan konuşma terapistine başvurabilirsiniz.

• Bir yaş altı bebekler için sesler çıkararak çevreleriyle sözlü olarak iletişim kurmaları normal kabul edilir. Bu sesler konuşmanın öncüsüdür.

o Eğer çocuğunuz ses çıkarmıyorsa ya da size tepki vermiyorsa bir uzmana başvurmanız gerekir.

• 12 ila 15 aylıkken bebekler, ana dilinin seslerini taklit etmeye ve tek tek kelimeleri söylemeye başlarlar. Yaklaşık 10 kelime söylerler. Basit, tek adımlı yönergeleri takip ederler.

o Eğer çocuğunuz işitme problemi olmamasına rağmen sizi duymuyor gibi davranıyor ve yönergelerinizi sıklıkla yerine getirmiyorsa bir uzmana başvurmanız önemlidir.

• 18 aydan 2 yıla kadar kelime dağarcığının arttığı ve küçük çocukların “top yuvarlak” gibi iki kelimeyi bir araya getirmeye başladığı zamanlardır.

o Çocuğunuz hala konuşmuyor ya da kelime dağarcığı artmıyorsa, konuşmasında bir duraklama yaşanıyorsa veya çok az konuşuyorsa bir uzman görüşü almanız önemlidir.

• 2 ila 3 yaş arasında, konuşma ve dil becerilerinde hızlı bir ilerleme olur. 2 yaş civarında çoğu çocuğun söylediği kelime sayısı 50 civarındadır ve çocuğun anlaması hızla gelişir. 2 yaşından itibaren çocuğun konuşmasının başkaları tarafından anlaşılması gün geçtikçe artar. 3 yaş civarında çoğu çocuk 250-450 arası kelime söyler. Konuşmasının %75’i yabancı kişiler tarafından anlaşılır.

o Elbette ki bireysel farklılıklar göz önünde bulundurulur fakat aradaki farkın 2-3 aydan fazla olmamasına dikkat edilir. Ayrıca prematüre bebekler ve benzeri tıbbi durumlardan kaynaklanan gelişimsel farklılıklar ayrıca ele alınır.

• 3 yaştan itibaren bebeksi konuşmanın azalması, cümle kurarken daha fazla kelimenin kullanılması beklenir. Bu yaş civarında çoğu çocuk artık 300 ve üzeri kelime söylemeye başlar. Çocuğunuzun bu aşamada sadece 3 kelimelik cümleler kuruyor olabilir ve bu da normaldir.

o Önemli olan bu cümleleri kurarken dilbilgisini uygun şekilde kullanmaya başlıyor olması ve bebeksi tabir edilen konuşmanın zamanla geride kalmasıdır.

• 4 yaş civarında ise çoğu çocuk 1000 kelime ve üzeri söyler, 3 aşamalı yönergeleri yerine getirir, 8 kelimeden oluşan cümleler kurabilir.

• 5 yaş civarındaysa çoğu çocuk kısa hikayeler anlatır, sohbet eder. Bazı sesleri telaffuz ederken hala sıkıntılar yaşayabilir örneğin /r/, /l/ sesi ve bu yaş için normaldir. Cümle içinden birden fazla eylem bildiren fiil kullanır. Türkçe ’de tüm seslerin kazanımı 4,5-5 yaş arası tamamlanır.

o Seslerin doğru telaffuzu yani artikülasyon ile ilgili endişeleriniz varsa 5 yaş sonrası bir uzmanla görüşmeniz faydalı olur.

• Birinci sınıfın sonunda karşı taraf çocuğunuzun konuşmasını kolayca anlamalıdır. 5N1K soruları sormalı ve sorulduğunda cevaplamalıdır. Hikayeleri anlatabilmeli ve olayları sırasıyla aktarabilmelidir. Çeşitli, eksiksiz cümleler kullanmalıdır ve dilbilgisini doğru kullanmalıdır. Konuşmaları başlatmayı ve sürdürmeyi ve sırayla konuşmayı bilmelidir. İki ve üç basamaklı yönerge verip, uygulamasını takip edebilmelidir.

• İkinci sınıfta çocuğunuz fikirlerini açıklamak, diğer insanları ikna etmek, onlarla iletişim kurmak için konuşmasını kullanır. Cümleler yetişkin cümlelerine benzer, konuşurken sırasını bekler ve bir konu hakkında dikkati dağılmadan konuşur. Dilbilgisi kurallarına uygun cümleler kurar. Kendin, fikirlerini, olayları sırayla anlatmakta zorluk yaşamaz.

o Bu alanlarda zorluk yaşıyor ve akademik becerileri de örneğin okuma-yazma gibi bundan olumsuz etkileniyorsa yine konuşma terapisine başvurmanız faydalı olacaktır.