Türkiye’de ilk doğum yaşı 30’u aştı

DİDEM SEYMEN - Türkiye’de doğum oranları hızla düşerken, ilk doğum yaşı 30’un üzerine çıktı. Kadın Doğum Uzmanı Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, geç yaşta annelik planlayan kadınlara düzenli takip, yumurtalık rezervi kontrolü ve sağlıklı yaşam çağrısında bulundu. “Doğru planlama ile geç yaşta da sağlıklı annelik mümkün” diyen Op. Dr. Mehmet Bekir Şen, doğum yöntemleri hakkında bilgiler verdi… 

Kadınların doğum tercihine dair mesaj veren pankartla sahaya çıkan Sivassporlu futbolcular, sosyal medyada büyük tepkiyle karşılaştı. Bu durum sezaryen doğum tartışmalarını yeniden alevlendirdi. Türkiye, aralarında Avustralya, Fransa ve ABD’nin de olduğu Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) üye 38 ülke içinde, yüzde 62.8 ile en çok sezaryen yapılan ülke. Oysa Dünya Sağlık Örgütü’ne göre dünya genelinde doğumların sadece yüzde 15’i riskli ve acil müdahale gerektiriyor.

HAYAT KURTARICI TIBBİ ZORUNLULUK 

Her kadının doğumu farklıdır. Yani burada sezaryen çoğu zaman, bilinenin aksine bir tercih değil, çoğu zaman hayat kurtarıcı bir tıbbi zorunluluktur. Bunu bilmek gerekiyor. Doğum şekline annenin genel sağlık durumu, bebeğin pozisyonu, doğum kanalına uyumlu olup olmaması, hatta daha önce rahimle alakalı operasyonlar geçirmiş olup olmamasına bağlı olarak karar verilir ve çoğu zaman fetal stres denilen durumlarda da hasta sezaryene alınır. Burada her şey önemli; yani bebeğin pozisyonundan tutun, geçirilmiş sezaryen olması, ileri derecede miyomların olması bile bir endikasyon olabiliyor. Yani burada anneliği yarıştırmaktan ziyade yaşamı korumak önemli. “Normal doğum yapan daha iyi annedir” algısının önüne geçmek lazım. Çünkü çoğu zaman annelerle ortak olarak sezaryene karar verilir ve bu endikasyon dahilinde olur. Anneliği doğum şekliyle ölçmemek lazım. Her doğum bir mucizedir. Bunun altını çizmek gerekiyor. Sağlıklı, duyarlı, bilinçli bir kamuoyu oluşturmak istiyorsak, normal ya da anormal gibi yargılayıcı bir dil yerine daha bilimsel, daha duyarlı bir söylem geliştirmeliyiz.

Op. Dr. Mehmet Bekir Şen

Tabii ki normal doğum teşvik edilebilir. Keyfi sezaryen uygulaması olmak zorunda değil ama sezaryeni de dışlamamak lazım. Çünkü çoğunlukla zaten bir endikasyon dahilinde yapılıyor ve sezaryen doğum yapan kadınlar da bu söylemler sebebiyle kendilerini psikolojik baskı altında hissediyor. 

3 KADINDAN 2’Sİ SEZARYEN DOĞUM YAPIYOR 

Sağlık Bakanlığı’nın ‘2022 Sağlık İstatistikleri Yıllığı’ verilerine göre, Türkiye’de devlet, üniversite ve özel olmak üzere tüm hastanelerde, sezaryen ameliyatların hastane doğumları içindeki oranı yüzde 62.8. Bu oran 2021’de yüzde 60.9, 2020’de yüzde 59.6 idi. Türkiye’de her 3 kadından 2’si sezaryen doğum yapıyor. 

Türkiye’de doğum oranları hızla düşüyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre 2001 yılında 2,38 olan toplam doğurganlık hızı, 2023 itibarıyla 1,51’e kadar geriledi. Bu oran, nüfusun kendini yenileyebilmesi için gereken 2,1 düzeyinin oldukça altında kalıyor. Öte yandan annelik yaşı da ileriye kaymış durumda. Türkiye’de ilk doğum yaşı ortalaması 29,2’ye yükselirken, büyük şehirlerde bu yaş 30’un üzerine çıkıyor. Geç yaşta doğum planlayan kadınların sağlıklarını ve doğurganlık kapasitelerini koruyabilmeleri için düzenli takip hayati önem taşıyor.

Son yıllarda sıkça konuşulan ‘Prenses Doğum’ ise tıbbi olarak epidural anestezi ile yapılan doğumları ifade eder.  Anne adayları doğum sürecinde genellikle ağrı hissetmeden, konforlu bir şekilde bebeklerini kucaklayabiliyor. Ancak her zaman öncelik annenin ve bebeğin sağlığıdır. 

DOĞURGANLIK YAŞLA BİRLİKTE AZALIYOR

● Yıllık jinekolojik kontrolleri ihmal etmeyin: 30 yaş sonrası doğum planlayan her kadının yılda en az bir kez jinekolojik muayeneden geçmesi gerekli. Bu sayede yumurtalık rezervi, rahim sağlığı ve hormonal dengenin düzenli olarak takip edilebilir.

● AMH testi ile yumurtalık kapasitenizi ölçün: Özellikle 35 yaş sonrası Anti-Müllerian Hormon (AMH) testiyle yumurtalık rezervlerinin değerlendirilmesi önemlidir.

● Yumurta dondurma bir seçenek olabilir: Henüz doğuma hazır olmayan ama ileride çocuk sahibi olmayı planlayan kadınlar için yumurta dondurma işlemi güvenli bir alternatif sunar.

● Sağlıklı yaşam tarzı doğurganlığı etkiler: Sigara, alkol, stres, düzensiz uyku ve kötü beslenme doğurganlığı olumsuz etkiler. Geç yaşta hamile kalmayı planlayan kadınların yaşam tarzlarını gözden geçirmesi gerekir.

● Genetik danışmanlık şart: 35 yaş sonrası gebeliklerde genetik anomalilerin riski artar. Bu nedenle genetik danışmanlık, ayrıntılı tarama testleri ve gerekirse amniyosentez gibi uygulamalar araştırılmalıdır.