Kukumavla 10 gün

Emin Yoğurtçuoğlu, 22 yıldır kuş gözlemciliği yapan, kuşların peşinde kıtaları aşıp ormanlardan çöllere gezen, namıdiğer kuş dedektifi. Bugüne dek 3 bini aşkın kuş türü görse de, kısa süre önce yolunun kesiştiği yaralı bir kukumav onu gözlemcilikten öte bir noktaya taşıdı: “İlk kez bir kuşla bu kadar yakın temas kurabildim” diye anlatıyor 10 gün boyunca bakımını üstlenip elleriyle beslediği kukumavla yaşadıklarını: “Ama ne olursa olsun doğru olan onu tekrar doğaya bırakmaktı.”

Kukumavın Ankara’da bir fabrikanın bahçesinde yaralı halde bulunması üzerine veteriner bir arkadaşının kendisiyle iletişime geçtiğini anlatıyor Yoğurtçuoğlu: “Baya kötü durumdaydı. Tahminim zehirlendiği yönünde. Test sonuçlarından ciddi bir şey çıkmadı. Bir de ayaklarını kullanamıyordu, bu yüzden avlanamamış ve iyice güçten düşmüş belli ki. Tam o sırada 4 günlük karantina başlıyordu. Alıp evde bakmanın doğru olacağını düşündük.” İlk 3 gün biraz zorlu geçmiş kukumav için. Bir yabancının evinde ve hasta halde, tedirginlikle etrafa bakıyor, korkudan zangır zangır titrediği oluyormuş. Ama neyse ki, karşısında kuşların dilinden anlayan bir ev sahibi var: “Baykuş eşler birbirlerini rahatlatmak için gaga kenarlarıyla göz altlarını ve kafalarını kaşırlar, bu çok hoşlarına gider. Ben de her akşam ve sabah yemekten önce bunu yapmaya başladım. Yavaş yavaş sakinleşti. Bir de balkonda ona yuva hazırladım. Doğada çatı aralarında, oyuklarda, kovuklarda yaşarlar, ona benzer bir yer. İnsan görünce hemen oraya kaçıyordu ama bir süre sonra beni görünce yuvasından çıkar oldu.”

Kukumavın kulak tüyleri olmadığı için “kulaksız baykuş” olarak anıldığını anlatıyor Yoğurtçuoğlu. Baykuşların genelde gece aktif olduklarını ama yaygın kanının aksine bunun, gündüzleri gözlerinin görmemesi gibi bir durumdan kaynaklanmadığını söylüyor: “Baykuşlar, gece avlanıyorlar çünkü gündüz avlanan kartallar, atmacalar, şahinler ve başka birçok yırtıcı kuş var. Bu rekabetten uzak kalmak için geceyi tercih ediyorlar, ‘gecelerin efendisi’ diyorum ben bu yüzden onlara. Ama kukumavlar gündüz de biraz kendini gösteriyor. Akşam güneş batmadan 2 saat önce çıkıyorlar. Sabah da güneş doğduktan saat 10.00’a kadar durup etrafı izliyorlar. Kukumav gibi durmak deyimi de buradan geliyor, öylece duruyorlar çünkü. Ben de gözlem amaçlı onu sürekli izledim tabii bu süreçte. Sonlara doğru artık kanatlarını kullanmaya başladı ama baktım kendini camlara vuruyor. Benim ona düşman olmadığımı bilse bile o tutsaklığı anlamlandıramadı çünkü. İyileştim, artık uçabiliyorum, neden çıkamıyorum diye düşünüyor muhtemelen.”

Kısacası, ayrılık kaçınılmaz bir şekilde kapıya dayanıyor: “’Çok tatlı, alıştım, ben bunu bırakamam’ demek aslında en büyük kötülük. Sosyal medya paylaşımlarım üzerine insanlar hep bana bunu sordu: ‘Nasıl ayrılacaksınız?’ Ben de hep şunu söyledim: Evet, sakin ve tatlı görünüyor olabilir ama içgüdüleri ona o ortamdan çıkması gerektiğini söylüyor. Ait olduğu yer burası değil çünkü. O yüzden de onu götürüp bulduğumuz yere bıraktık; çünkü muhtemelen orada eşi var. Başka bir yere bıraksak başka bir hayvanla çatışmaya girebilir. Onu bıraktık ve yuvası olduğunu düşündüğümüz yere uçtu. Kısa süre sonra çıkıp bir barakanın üzerine kondu ve anında eşi geldi. Önce birbirlerine girdiler, ben baya panik oldum ama bir süre sonra baktım beraber avlanmaya çıkıyorlar. Herhalde eşiydi ve ‘2 haftadır nerelerdeydin?’ diye hesap sordu. İki gün sonra gittiğimde yine oradalardı. Orada artık benim vazifem bitti. Eve döndüm ama 2-3 gün boyunca geceleri kalkıp balkona çıktım, acaba iyi mi diye düşünmeye devam ettim. Meğer ben de bağlanmışım.”

Türkiye’de 10 baykuş türü var

Yoğurtçuoğlu, kukumavın Türkiye’deki en yaygın baykuş türlerinden biri olduğunu ancak genel olarak baykuş çeşitliliği açısından zengin bir ülke olduğumuzu söylüyor. Zaten kendisi de 2010’da Uludağ’da fotoğrafladığı paçalı baykuşla, Türkiye’de yaşayan 10 baykuş listesini tamamlayan isim olmuştu. Bunun dışında Türkiye’deki baykuşlar arasında ishak kuşu, peçeli baykuş, ulaklı orman baykuşu ve puhu kuşu gibi birçok tür var.