400 milyon yıllık bilgelik dersleri

Şükrü Andaç/ Milliyet Gazetesi Ekonomi Müdürü/ sukru.andac@milliyet.com.tr- Hemen her yerde rastladığımız, hayatımıza nefes ve huzur veren, renk katan ağaçların bilge, bir o kadar da öğretici, geliştirici yanları olduğunu biliyor muydunuz?

 Liz Marvin imzalı; 'Sessiz Bilgeler' adlı, "Uzun ömürlü mutluluk için ağaçlardan temel yaşam dersleri" alt başlıklı eserde bu soruya yanıt bulabiliyoruz. Yazıya Marvin'in girişiyle başlayalım: "Ağaçlar gerçekten muhteşem canlılardır. Hepimizin bildiği gibi karbondioksiti oksijene dönüştürüyorlar, nefes almayı seven herkes için bu son derece önemli.

Peki ağaçların birbirleriyle iletişim kurabildiklerini biliyor muydunuz?

 Tehdit altında hissettiklerinde harekete geçebileceklerini, yere düştüklerinde bile büyümeye devam edebilmek için dâhice çözümler üretebildiklerini... Ağaçlar yaklaşık 400 milyon yıldır her yerdeler. Gerçek bir bilgelik kazanmak için iyi bir zaman. Uyum sağlamakta, hayatta kalmak için mücadele etmekte ve olgunlaşmakta ustalaştılar." İş aleminde ve sosyal yaşamda ağaçların karakterlerinden alınacak dersler var. Kitapta, onlarcasını, ilgi çekici başlıklar altında okumak mümkün. Gelin birlikte, bu başlıklardan birkaç ağacın gölgesinde dinlenmeye, öğrenmeye başlayalım...

JAPON AKÇAAĞACI

Mütevazı başlangıçlar

Büyük hayalleriniz olduğunda, kısa süre içerisinde gerçekleşmesini istemeniz normal. Fakat bir zamanlar bilge bir insanın söylediği gibi, aslında sabır beklemekle ilgili değil, beklemenin üstesinden nasıl gelindiğiyle ilgili. Japon akçaağaçlarının hepsi, bu durumun başarıyla üstesinden geldi. Bu küçük ağaçlar, yaşam temposunun yavaş olduğu, kışların çetin geçebildiği ve ağacın kendisini zorlamasının pek de iyi bir fikir olmayacağı dağlarda yetişir. Yine de, zamanla büyüleyici güz yapraklarına sahip olurlar ve çaba göstermeden zarif bir görünüme bürünürler.

KARADİKEN

Her zaman bir B planı olsun

Aç bir keçi sürüsünün ne zaman karşınıza çıkabileceğini ya da bir güve istilasıyla nerede karşılaşacağınızı asla bilemezsiniz değil mi?

B planınızın olması bu yüzden iyidir. Karadiken gibi ağaçların bile birisinin derisine diken batırmanın işe yaramaması halinde kullanacakları ikinci bir savunma mekanizması vardır. Bir karadikenin dalı kesilirse, jasmonat adı verilen "yara hormonlarını" -yani, ağacın kontrolünde olan diğer tüm kimyasal savunma mekanizmalarını ve onarım sistemlerini harekete geçiren bir ana düzenleyiciyi- salgılar

ÇOBANPÜSKÜLÜ

Yaratıcı olun ve deneyin...

Bazen bir problemi çözmenin tek yolu ona farklı açılardan bakmaktır ve biraz yanal düşünme genellikle vaziyeti kurtarır. Sonsuz bilgelikleriyle ağaçlar bunu yapmayı da bilirler ve büyümelerini azami seviyeye çıkarmak için sık sık değişik yaprak türlerini farklı yüksekliklerde, yaprağın ne kadar güneş aldığına bağlı olarak daha az veya daha fazla ışık soğurucu hücreyle filizler. Çobanpüskülü bunu bir adım daha ileriye götürür ve üst yapraklarına göre alt yapraklarında yanından geçen hayvanlara batabilecek dikenlerinden daha fazla çıkarır. Öyleyse bir çobanpüskülüne benzeyin ve yeni şeyler denemekten korkmayın.

KAYIN

Zamanlama her şeydir

nisiyatif almak güzel bir şey olsa da, bir şey hazır olmadan zorlandığında iyi sonuç vermesi gerçekten nadirdir. Birçok yeteneğe sahip olan kayın ağacı bunu çok iyi başarır. Kökleri tüm kış boyunca canlanmak için hazırlanmış ve baharda yapraklarını açmak için can atıyor olsa da günde en az 13 saat ışık altında durarak doğru zamanı bekliyor. Dışarıda büyüleyici bir ortam olduğunda aceleci davranan ağaçların ve yaprakların sonu ise genelde hüsranla biter.

MANGROV

Gelecek için plan yapın

Yaşamak zaman zaman bir mücadele içindeymiş gibi hissettirir ve böylece gündelik hayatın getirdiklerine kapılıp gideriz. Gelecekle ilgili planlar yapmak can sıkıcı olsa da, ileride gerçekten buna değer bir şeye dönüşeceklerdir. Mangrovlar tuzlu suda yaşayabilmek için ilginç fizyolojik adaptasyonlar geçirdiler. Hatta suyu gelecek nesillere bırakacak şekilde tüketmenin bir yolunu buldular. Mangrovlar tohum üretmek yerine, akıntı üzerinde yüzen ve kendi yerinde kök salana kadar ana bitkiyle birlikte büyüyen propagül adı verilen küçük fideler üretirler.