Elektra evinden sesleniyor

Seray Şahinler - Geçmişi binlerce yıl öncesine dayanan tiyatronun ilk tiratları antik kentlerde yankılandı. Aspendos’tan Metropolis’e, Perge’den Hierapolis’e, çağlar boyu yankılandı bu tiratlar. Tiyatro tarihinin ilk örnekleri, kült metinleri antik kentlerin en önemli yapılarından olan sahnelerde icra edildi.

Ionia Bölgesi’nin 12 kentinden biri olan, tarihi M.Ö 1000 yıllarına kadar uzanan Teos Antik Kenti ise yüzlerce yıl sonra tiyatroyla buluştu. İş Sanat’ın, yeni projesi “Teos’ta Tragedya” Sophokles’in “Elektra, Euripides’in “Medea” ve “Andromakhe” tragedyalarından bölümleri Teos’ta sahnelecek. Üçlemenin ilki “Elektra” geçtiğimiz hafta çevrimiçi olarak yayımlandı. Üçlemede yer alan tragedyaların çekimleri İş Bankası’nın 2018 yılından bu yana kazı çalışmalarına katkı sağladığı Teos Antik Kenti’nin Meclis Binası’nda gerçekleşti. Yönetmenliğini Mehmet Ergen’in üstlendiği tragedyada Gizem Erdem, Güliz Gençoğlu, Elif Ürse Erenkuş ve İpek Türktan Kaynak’ın rol aldı.

İlk “sanatçılar birliği”nde performans

“Elektra”ya gelirsek… Antik döneme ait metinler genelde aynı konular etrafında şekilleniyor: güç, aşk, entrika, ihtiras ve iktidar. “Elektra” da benzer sularda yüzüyor. Oyunun konusu özetle şöyle: Elektra babasının annesi tarafından öldürülmesiyle buhrana sürüklenir. Annesinden, kardeşlerinden ve babasının yerine tahta geçen Aigistus’tan kendini tamamen soyutlar. Bu sebeple cezalandırılarak saraydaki haklarından yoksun halde münzevi bir hayat yaşamaya zorlanır. Tek umudu bir gün küçük kardeşi Orestes’in saraya dönüp öldürülen babasının öcünü almasıdır.

Teos’un sanat tarihindeki önemi tarihte kurulan ilk sanatçı birliğine ev sahipliği yapması.  M.Ö 3. yüzyılda şair, tiyatrocu ve müzisyenlerden oluşan Dionysos Sanatçılar Birliği’nin burada kurulduğunu biliyoruz. Bu detay, projeyi bir kat daha çekici ve anlamlı kılıyor. Şairler Anakreon, Antimakhos, Epikuros, Nausiphanes, Apellikon ve tarihçi Hekataios, Teos’ta yaşamış antik çağın önemli filozof ve sanatçıları arasında bulunuyor. Teos Antik Kenti Kazı Başkanı o dönemde Tanrı Dionysos  için kurulmuş tapınak çevresinde çeşitli şenliklerin yapıldığını söylüyor.

Dolayısıyla “Teos’ta Tragedya”, izleyiciyle kültür turu yaptırırken teatral bir seyir keyfi sunuyor. İpek Türktan Kaynak’ın Elektra’ya hayat verdiği oyundaki dört oyuncu Teos’un atmosferiyle birbirini tamamlıyor. Oyuncular 10 dakika boyunca sabit halde tiratları sahneliyor fakat böyle bir atmosfere “performatif” bir dokunuş ve yenilikçi bir anlayış lezzet katıyor. “Teos’ta Tragedya İş Sanat”ın YouTube kanalında ve internet sitesinde izlenebilir.

“Şans ve ayrıcalık”

Yönetmen Mehmet Ergen: “Dünya tiyatro edebiyatının en önemli miraslarından, Antik Yunan tragedyalarından biri olan “Elektra”, günümüze kadar gelmiş en değerli eserlerden biridir. Sofokles, üç büyük tragedya yazarından biri olarak eserleriyle, sonraki kuşaklara da esin kaynağı olmaya devam ediyor. Bu değerli eserleri kendi topraklarımızda, hâlâ ayakta kalan antik şehirlerin görkemli amfi tiyatrolarında yeniden sahneleyebilmek büyük bir şans ve ayrıcalık. Kazılara destek veren İş Bankası’nın ve İş Sanat’ın yüzyıllar öncesinden beri ayakta kalan mekânları, ilk kuruldukları amaç olan tiyatro ile günümüz sanatçılarıyla hayata geçirmesi ayrıca çok önemli”.