Aş ve aşk

"Vatel" "Vatel"in şatafatlı olması iki nedenle kaçınılmazdı: İlki, filmin kahramanı, Conde Prensinin maitre dhoteli François Vatel karakterinin gösteri sanatlarıyla ziyafeti bağdaştıran şölen mizanseninde ne denli yaratıcı olduğunu sergilemek. İkincisi de altın çağın sonuna gelindiğini, aristokrasinin sefa düşkünlüğünün gelecekteki çürümeyi haber verdiğini vurgulamak. 14. Louisnin yaşlılık günlerinde, Hollanda ile savaşın eşiğine gelinen bir sırada Güney Fransadaki Chantilly Şatosunda, yaratıcı kahya tarafından düzenlenen bir dizi şölenden oluşan hafta sonunda geçen "Vatel" son derece zor bir proje. Roland Joffe ilk bakışta filmi sanat yönetimi içinde boğmuş gibi görünüyor. Ama filmden akılda kalan asıl öğenin; kahramanın sağlam karakteri ve onurlu davranışları, olanaksız bir aşkın filizlenmesi ve soyluların parlak bir dönemin sonunda çürümeye sürüklenişi olunca öykünün boğulmadığını, kostüm dekor üstünde yükselerek yüzdüğünü anlıyoruz. Ağırlık, konunun gereği olarak, sanat yönetimine kaymış. Ne kadar otantik olduğunu elbette dönemin uzmanı tarihçiler bilecektir ama set dekoratörü Jean Rabasse, kostüm tasarımcısı Yvonne Sassiont de Nesle, yemek takımları ve sofra düzenini yapan Louise Marzarolliden oluşan ekip görsel yönden mükemmeli yakalamış. Onurlu şef 14. Louis döneminde Fransa, Avrupanın en güçlü ülkesiydi ama filmin geçtiği 1671 nisanından 118 yıl üç ay sonra halk devrim yaptı! Onların vurunca ses getiren boşluğu, iktidar için karakteri feda edişleri, peruk ve süslü giysiler içinde efemine tavırlarıyla karşılaştırılınca hem kralın hem Lauzun Markisinin gözdesi, zarif ve güzel Anne de Montausiernin peruğunu çıkarıp kan ter içinde çalışan, mutfaktan sahneye koşturan, iri kıyım Vatelin erkeksiliğine, çalışkanlığına ve güçlü kişiliğine vurulması da ayrıca bir anlam kazanıyor. Film, İngilizce yerine Fransızca çekilseydi çok daha etkili olacaktı kuşkusuz. Vatel içinden geldiği halka derinden bağlı, emrinde çalışanlara değer veren, patronuna gereğinden fazla sadık, onuruna düşkün bir adam olarak betimleniyor filmde. Saraya kapağı atıp herkes gibi entrikalar çevirerek orada tutunmak yerine taşra sükunetini tercih ediyor. Lüle lüle peruklu şımarık soyluların elinde oyuncak olmayı reddediyor. Hatta havai fişek gösterisi sırasında onu başarısından ötürü kutlamak için yanına çağırtan krala "Şimdi olmaz! Bütün bunların kendi kendine olduğunu mu sanıyor!" yanıtını verecek, majestelerinin yeni gözdesi Anne de Montausier ile flört, kralın gözü kulağı sayılan tilki ruhlu Lauzun Markisi ile rekabet edebilecek kadar cesur bir adam. Yön: Roland Joffe Gör: Robert Fraisse Sen: Jeanne Labrune (İngilizceye uyarlayan Tom Stoppard) Müz: Ennio Morricone Oyn: Gerard Depardieu (François Vatel), Uma Thurman (Anne de Montausier), Tim Roth (Lauzun Markisi), Julian Sands (14. Louis), Julian Glover (Conde Prensi), Timothy Spall (Gourville), Murray Lachlan Young (Philip dOrleans), Arielle Dombasle (Conde Prensesi) "Vatel"