‘Zarif bir zevki varmış’

Sefa Tekeli - 6 Mart 1961 tarihindeki bu ziyarette Kraliçe, İran’dan dönerken Esenboğa Havalimanı’nda Devlet ve Hükümet Başkanı Orgeneral Cemal Gürsel ile kısa bir görüşme yapar. Aslında bu ziyaret, askerî mahkemede yargılanan Adnan Menderes ve arkadaşları hakkında verilmesi ihtimal dâhilinde olan, idam kararlarının infaz edilmesini engellemek amacını gütmekteydi.

II. Elizabeth’in 2’nci ziyareti 18 Ekim 1971’de başlar. 8 gün sürecek bu ziyaret, Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ve ailesinin 1967’de İngiltere’ye gerçekleştirdikleri resmî ziyaretin iadesi amacını taşımaktadır. Kraliçe’yi Cumhurbaşkanı Sunay, Meclis Başkanı Sabit Osman Avcı, Başbakan Erim’in yanı sıra devlet erkânı askerî törenle karşılar. Çankaya Köşkü’ne doğru üstü açık bir araçla yola çıkan Kraliçe’ye halk yol boyunca büyük sevgi gösterilerinde bulunur. Camlı Köşk’e yerleşen Kraliçe ve ailesi onuruna Cumhurbaşkanı Sunay, akşam yemek verir. Ekonomik ilişkilerin daha da geliştirilmesinin önemine işaret eden Sunay’dan sonra Kraliçe Elizabeth, konuşmasında, özetle şu sözlerini tarihe geçirir:

“Çok az ülke vardır ki Türkiye kadar ani değişiklikler geçirmiş olsun. I. Dünya Savaşı’ndan itibaren Kemal Atatürk’ün dehasının liderliğinde Türk milletinin bütün sosyal ve ekonomik yapısı değiştirildi. Bu onun hesabına müthiş bir başarıydı. Ülkelerimiz zaman zaman çatıştı; bugün ise müttefikiz. Ülkelerimiz halklarında birbirlerinin kahramanlık ve azimlilik vasıfları konusunda karşılıklı saygı ve hayranlık uyandı. Ümidim, önümüzdeki yıllarda bu karşılıklı saygı ve sevginin daha geniş ve daha derin bir şekilde ilişkilerimize her yönüyle nüfuz etmesidir.”

Kraliçe, 19 Ekim Salı günü Anıtkabir’i ziyaret eder. Atatürk’ün kabrine kırmızı-beyaz karanfillerden bir çelenk koyan Kraliçe, Anıtkabir özel defterine, “Savaşta yiğit, barışta sadık bir dost olan Türk ulusunun Ata’sına sonsuz saygıyla…” diye yazar. Atatürk Müzesi’ni gezen Kraliçe, Atatürk’ün özel eşyasıyla yakından ilgilenir ve “Atatürk’ün büyük adam olduğunu bilmek için Türkiye’ye gelmeye lüzum yoktu; fakat bu kadar yakışıklı olduğunu ilk defa görüyorum. Bilhassa gözleri ve kaşı insanı çok etkiliyor. Giyiminde dikkatli ve zarif bir zevki varmış. Özellikle frak kendisine çok yakışıyor…” demekten kendisini alamaz.

Ankara’nın altın anahtarı

Anıtkabir ziyaretinden sonra Kraliçe’ye Ankara’nın altın anahtarı sunulur. Daha sonra kentteki bazı müzeleri gezen Kraliçe ve ailesi, Ankara Hipodromu’nda adına düzenlenen yarışı Cumhurbaşkanı Sunay birlikte izler. Kraliçe, Camlı Köşk’te CHP Genel Başkanı İsmet İnönü ile yarım saat görüşür. Çankaya Köşkü’nün üst salonunda sınırlı sayıda davetlinin katıldığı bir yemek verilir. Resepsiyonda, II. Elizabeth’e 180 yıllık tarihi bir hilal broş, kızı Anne’e hasır bilezik, eşi Philip’e gümüş leğen armağan edilir. Kraliçe de, Başbakan Erim’den başlayarak üst düzey 22 devlet görevlisine “Lord” ve “Şövalye” unvanları verir. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay’a 18 kişilik “Blind Earl” marka porselen meyve takımı, Bayan Sunay’a üzeri pırlanta taşlı altın bir broş hediye edilir.

Kraliçe ve ailesi, 20 Ekim’de Esenboğa Havalimanı’ndan, Cumhurbaşkanı Sunay’ın da katıldığı askerî törenle uğurlanır. İzmir, Kuşadası, Efes’in ardından Kraliçe, Çanakkale’yi ziyaret eder. Kraliçe, Çanakkale Şehitler Anıtı’na çelenk koyar. Kraliçe anıt şeref defterine, “İki ulusun birbirine karşı ebedi bir saygı kazandıkları Gelibolu Savaşlarında şehit olanlara layık bir anıt” diye yazar. 23 Ekim’de İstanbul’u ziyaret eden kraliçe ve beraberindekiler 25 Ekim’de kentten ayrılır. II. Elizabeth Türkiye’yi, 2008’de bir kez daha ziyaret eder. Kraliçe’nin Türkiye ziyaretleri her açıdan başarılı geçer.