Şehit Pilot Yüzbaşı Fethi Bey: Adı Fethiye’ye verildi

Üsteğmen rütbesiyle askeri fabrikalar ve Hamidiye Kruvazöründe görev yaptıktan sonra 1912’de uçak makinisti olarak eğitilmek üzere İngiltere’ye gönderildi. İngiltere’de pilotluk yeteneği fark edilince pilotluk eğitimine yöneldi. Balkan Savaşı başlayınca eğitimi yarıda kesilen Fethi Bey, İstanbul’a dönüp askeri pilot oldu. Savaşta, uçaktan bomba atabilen ve gece uçuşu yapabilen ilk pilotlarımızdan biri olunca, kendisine Liyakat Madalyası verildi.

Uçakların savaştaki önemi anlaşılınca uçak sayısının artırılması için çalışmalar başlatıldı. Bu çabalara destek olanlardan biri de Belkıs Şevket Hanım adlı müzik öğretmeniydi. Belkıs Şevket Hanım; 1913’te kurulan Osmanlı Kadınlarının Hukukunu Savunma Derneği’nin (Osmanlı Müdâfaa-i Hukuk-u Nisvan) üyesiydi. Dernek, uçak alınması için bağış toplamak amacıyla bir uçaktan bağışa davet kartları atmak isteyen Belkıs Hanım’ın önerisini kabul etti.

Kolordu komutanlığının onayıyla, Belkıs Hanım, 2 Aralık 1913’te Üsteğmen Fethi Bey’in uçağına bindi. Uçak, İstanbul üzerinde tur atarken Belkıs Hanım da bağış talep kartlarını uçaktan attı. Üsteğmen Fethi Bey bir Türk kadınını uçuran ilk pilot oldu.

İskenderiye’ye uçtu

Fethi Bey, 1914’te yüzbaşılığa yükseltildi ve hükümetin emriyle İstanbul’dan Mısır’a uçması istenen iki uçaktan birinin pilotu oldu. İstanbul-İskenderiye Hava Seyahati adlı uçuşun bir amacı, Balkan Savaşı yenilgisinden sonra halka moral vermekti. Diğer amaç, Orta Doğu’da başlatılan Osmanlı karşıtı hareketleri önlemek için devletin uzak eyaletlere ulaşabilecek güçte olduğunu kanıtlamaktı.

Fethi Bey’in Bleriot marka uçağı ve Teğmen Nuri Bey’in Deperdussin marka uçağı 8 Şubat 1914’te İstanbul’dan havalandı.

Uçaklarda, çevreyi gözleyerek haritadaki rotayı kontrol eden rasıt unvanlı birer subay daha vardı. Fethi Bey ve rasıt Sadık Bey’in uçağı, plana göre 7 kente iniş ve kalkış yaparak 19 Şubat günü Şam’a ulaştı. Bir hafta sonra, Fethi Bey’in uçağı Küdüs’e gitmek üzere havalandı.

Teberiye Gölü yakınında, kanat kirişi kırılan uçak düşünce Yüzbaşı Fethi Bey ve rasıt Üsteğmen Sadık Bey, 27 Şubat’ta şehit oldu. İlk hava şehitlerimiz, Emeviyye Camisi’nin yakınına defnedildi. Diğer uçağın pilotu Teğmen Nuri Bey ve rasıt Yüzbaşı İ. Hakkı Bey, yola devam ederek Şam’dan Yafa’ya ulaştı. Yafa’dan 11 Mart’ta havalanan uçakları denize düşünce Pilot Nuri Bey şehit oldu, rasıt İ. Hakkı Bey kurtuldu.

Yüzbaşı Fethi Bey, ilk hava şehidimiz olduğu için Sultan Reşat, 26 Mart 1914’te adı Roma İmparatorluğu döneminden beri Meğri olan ilçeye Fethiye adını verdi. Aynı yıl, Fethi Bey’in uçağının düştüğü yerde ve İstanbul’da anıtlar yaptırıldı.

Bu şehitlerimizin anısına 2001’de Türk Hava Kuvvetleri ve TRT işbirliğiyle o iki uçağın benzerleri yapıldı. Uçaklar 15 Mayıs 2001’de havalandı ve eski rotayı izleyerek İskenderiye’ye ulaştı. TRT bu projeyle ilgili belgeseller yayınladı. Fethi Bey anısına 2004’te Fethiye’de bir anıt yaptırıldı.