‘Kendimi işe yaramaz hissediyorum’

ÇİĞDEM YILMAZ İstanbul - Türkiye’de gençlerin en büyük sıkıntısı işsizlik. Binlerce genç iş bulamadığı için en verimli çağlarını evde umutsuzluğa kapılarak tüketiyor. Tek çıkış yolları ise iş bulabilmek. Ancak birçoğu yaptıkları iş başvurularından olumlu sonuç alamadığından yakınıyor. Bu da özgüvenlerini yitirmelerine ve kendilerini değersiz hissetmelerine neden oluyor. Yıllarca iş arayan “ev gençleri” Milliyet’e konuştu.

‘Altı yıldır işsizim, evde oturmak tercihim değil’

Tunceli’de yaşayan 29 yaşındaki Alican Yer de, 6 yıldır işsiz olduğunu belirterek şunları aktardı:

“İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi’nden 2015 yılında mezun oldum. Okuduğumuz bölümün en büyük sıkıntısı kadro. Mezun olduktan sonra iki kez KPSS’ye girdim, iki sınavda da 80’in üzerinde puan aldım. Ancak atamam olmadı. Bu süreçte iş aradım ancak Tunceli’de iş imkânı yok denecek kadar az. Altı yıldır herhangi bir gelirim yok. Bütün ihtiyaçlarımı annem ve babam karşılıyor. Okul bittikten sonra ne atamam oldu ne iş buldum. Bu durum belli bir süre sonra insanı umutsuzluğu da sürüklüyor. Cebinizde paranız yoksa sosyal bir hayatınız da olmuyor. Toplum içerisine çıkmak istemiyorsunuz. Ders çalıştığımı gören insanların sürekli olarak ‘Daha ne kadar okuyacak’ gibi sözleri de artık insanın canını sıkıyor. Evde oturmak özel tercihim değil.”

‘Sen de mi işsizsin’

Eskişehir’de yaşayan 26 yaşındaki P.T., Konya Gazetecilik Bölümü’nden 2017’de mezun oldu. 2019 yılına kadar da asgari ücretin altında maaşla gazetecilik yaptı. “Geçinmem mümkün değildi. Bu nedenle çalıştığım yerden ayrılmak zorunda kaldım” diyen P. T., işten ayrıldıktan sonra ne kendi mesleği ne de farklı bir alanda uğraşmasına rağmen iş bulamadığını söyledi. İstanbul’da iş bulamayınca memleketi Eskişehir’e döndüğünü belirterek, o günden bugüne yaşadıklarını şöyle özetledi:

“Bir yıl boyunca burada da gazete ve farklı alanlarda iş aradım. Çoğu kuruma CV bıraktım. Aralarından tek dönüş yapan yerel bir gazete ise tecrübem olduğunu belirtmeme rağmen sadece stajyer olarak alabileceklerini söyledi. Bu görüşmeden sonra gazetecilik mesleğini ekonomik şartlar yüzünden devam ettiremeyeceğimi anladım. Farklı iş arayışlarına girdim. Uzun bir süredir arayış içinde olduğum için maddi manevi yıprandım. Ailemin desteğiyle bu süreçleri atlatmaya çalışırken çevremde ‘Üniversite okumak işsiz kalmanı engellemiyormuş. Şimdi ne yapacaksın, şu işi denedin mi, şehir mi değiştirsen, yazık sen de mi işsizsin’ gibi çok fazla rahatsız edici yorumlarla karşılaşıyorum. İşsizlik psikolojisi ve çevrenin yaklaşımı manevi açıdan yıpratıyor. 26 yaşında olup, maddi anlamda hiçbir sorumluluk alamayıp, ihtiyaçlarımı karşılayamamak, sürekli aileden bir şey beklemek psikolojik olarak çok etkiliyor. Bütün gün evde bilgisayar karşısındayım. Başka ne yapabilirim hangi alana yönelebilirim diyerek iş bulma sitelerine yeni yeni üyelikler açıyor bir dönüş olur umuduyla CV’mi yolluyorum.”

‘İş beğenmeyen değil, bulamayan gençleriz’

İstanbul’da yaşayan 27 yaşındaki S.G., İstanbul Üniversitesi’nde coğraf bölümü mezunu. KPSS girşim ve ataması yapılmamış. Dershanede çalışmak istemiş ancak tecrübe istemişler.

Diğer gençler gibi “Onlarca yere CV gönderdim ancak dönüş yok” diyen S.G. “Bu durum insanı canını sıkıyor. ‘Onca yıl üniversiteyi neden okudum? diyorum. 27 yaşındayım ve hâlâ baba parası yiyorum. Bizler iş beğenmeyen gençler değil iş bulamayan gençleriz. Yaklaşık 2 yıldır da pandemi var bu durum iş bulma olasılığımızı daha düşürüyor. Ailesinin maddi durumu iyi olan işsizler bize göre biraz daha şanslı. Dar gelirli bir ailedeyseniz ve işsizseniz bu durum daha kötü. Öyle büyük beklentilerim yok artık hayattan, aileme yük olmayacak kadar para kazanmak istiyorum sadece.”

‘Tek yaptığım boş boş oturmak’

İstanbul’da yaşayan 26 yaşındaki Hüseyin Ercan, Sivil Havacılık mezunu. 2 yıl önce mezun olan Ercan da ailesiyle yaşıyor. “Tüm ihtiyaçlarımı ailem karşılıyor” diyen Hüseyin Ercan’da umutsuz ev gençlerinden sadece biri. “Herhangi bir kazancım yok ve durum psikolojik olarak insanı olumsuz etkiliyor” diyen Ercan, “O kadar fazla iş başvurusunda bulundum ancak hiç olumlu dönüş alamadım. Bu durum da iş bulabileceğime dair inancımı azalttı. Birçok arkadaşımın bir iş var ve çalışıyor. Onlarla bir araya geldiğimde iş hayatından falan konuştuklarında hep sessiz kalıyorum. Uzun zamandır da yaptığım hiçbir şey yok. Tek yaptığım evde boş boş oturmak” diyor.

Çaresiz hissettim

Ankara’da yaşayan 27 yaşındaki Avşin Leyla Kaplancı hem işsiz hem umutsuz. Medya ve İletişim bölümünden 2016’da mezun olan Kaplancı, yaşadıklarını şöyle anlattı:

“Mezun olduğuktan sonra bir kere kendi alanımda iş bulabildim. Asgari ücretin çok altında bir maaşla stajyer olarak çalıştım. Günümüz şartlarında o ücretle geçinebilmek imkânsız. Başka iş bulurum umuduyla bu işten ayrıldım. Başvurduğum birçok kurum buna yerel medya da dahil hep birkaç yıllık deneyim istedi. Hiç kimse iş vermezken deneyimin nasıl kazanılacağını sorgulayan tek bir kuruma rastlamadım. İşsiz olmam, aileye bağımlı kalmak, beklentilere cevap verememek çok ciddi psikolojik sorunlara yol açtı. Kendimi eksik, işe yaramaz gibi hissediyordum. Uzun bir süre eve kapandım ve kendimi çaresiz hissettim. Sonraki yıllarda sevdiğim mesleği yapabilmeme olanak olmadığını fark ettim ve Kafeden epilasyon merkezine, çocuk bakıcılığına kadar birçok alakasız işlerde çalıştım. Hem de düşük ücrete. Mobingge uğradığım. Hiç çalışamamaktan iyidir diyerek hem emeğimi hem de psikolojimi yok saydım çünkü bu ülke bize başka bir seçenek sunmuyordu. Hâlâ işsizim artık alanımdan tamamen umutsuzum.”

‘Mühendissin nasıl iş bulamıyorsun’

Adana’da yaşayan 28 yaşındaki Sinem Soylu yaklaşık 2 yıldır işsiz. Çukurova Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği mezunu Soylu, ailesiyle yaşıyor. Sinem’in de bütün ihtiyaçlarını ailesi karşılıyor. “Okuduğum bölümle ilgili bir iş arıyorum ancak bulamıyorum. Yaptığım iş görüşmeleri çok iyi geçiyor ‘Tamam bu kez oldu’ desem de her defasında hayal kırıklığı yaşıyorum” diyen Sinem Soylu, şunları diyor:

“İş görüşmeleri sonrası kötü olan olmadığına dair dönüş bile yapmamaları. Yapılsa en azından ‘şundan dolayı olmadı’ derim. Çevremdeki insanlar da sürekli ‘Mühendissin nasıl iş bulamıyorsun’ diyor. Tatile gitmek istediğimde ‘İşsizsin nasıl gideceksin? Ailenden aldığın parayla mı tatile gideceksin?’ diye saçma sapan şeyler söylüyorlar. Tüm bunlar ve işsizlik insanın psikolojisini bozuyor ancak psikoloğa gidebilecek param da yok.”

YARIN: EVE KAPANAN GENÇLERİN PSİKOLOJİLERİ NE DURUMDA?