Hatay'daki bu merdiven her şeyin özeti! En büyük depremlere bile nasıl direniyor?
Türkiye'de 6 Şubat’ta yaşanan depram felaketi içinde oturduğumuz binaların sağlamlığı konusunda soru işaretlerine sebep oldu. Betonarme evlere karşı alternatifler ön plana çıkarken, çelik konstrüksiyon yapıların popülerliği de arttı. Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi'nin yangın merdiveninin deprem sonrası zarar görmeden ayakta kalmasının sırrını ve bununla birlikte dünyanın en büyük depremlerine bile dayanan çelik konstrüksiyon evlerin artılarını, eksilerini iç mimar Berkay Kumaş ile konuştuk.
Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr - Türkiye'nin deprem ülkesi olduğu yadsınamaz bir gerçek. Bu nedenle önlem almak, evlerimizi güçlendirmek, alternatif barınma yöntemlerine yönelmek ve bilinçlenmek olası bir depremde daha az hasar almamıza olanak sağlayacak unsurların başında geliyor. Betonarme evlere göre pek çok artısı bulunan çelik konstrüksiyon yapılar da zaman geçtikçe daha fazla tercih edilmeye başlandı. Özellikle Avrupa ülkelerine bakıldığında barınma amacıyla oluşturulan yapıların daha çok ahşap ve çelik karkaslar (islelet) ile oluşturulduğu görülüyor. Çelik iskeletin daha fazla kullanılmasında belli sebepler olduğuna dikkat çeken iç mimar Berkay Kumaş, çeliğin, malzemesi gereği betonarmeye göre daha fazla dayanıklı ve sürdürülebilir, aynı zamanda geri dönüştürülebilir bir materyal olduğunu dile getirdi ve yapılarda çeliğin artılarına şöyle değindi:
"Çeliğin mukavemeti ve taşıyıcılığı betonarmeye göre çok daha fazladır. Çelik yapıların yıkılma, devrilme ve tahrip olma olasılığı çok düşüktür. Çeliğin doğru şekilde paslanmaz koruyucular ile doğru montaj edilirse betonarmeye göre daha fazla süre dayanımı var. Çelik yapıları meydana getiren ana malzemeler fabrika ortamlarında oluşturulabilir. Bu sebeple stok seçeneği sunar ve acil durum anında hızlıca ortaya çıkarlar. Çelik yapılar mimari açıdan da kolon, kiriş çıkıntıları içermemesi ve şekillenebilir olma özelliğiyle daha çok tercih ediliyor."
Çelik konstrüksiyon yapıların mimari şartlara uygun ve teknik uygulama standartlarıyla oluşturulduğunda tüm doğal afetlere karşı daha çok dayandıklarının altını çizen Berkay Kumaş, “Literatür incelemesi yaptığımızda dünyanın en büyük depremlerine karşı (9.0, 9.2 büyüklüğünde) çelik yapılarda herhangi bir problem görülmemiştir” şeklinde konuştu.
TALEP ARTTI, MALİYETİ NEREDEYSE AYNI
Çelik yapıların maliyetleriyle ilgili de bilgi veren Kumaş, “Çelik yapı maliyeti brüt beton ile oluşturulan her yapıya göre yüzde 40 daha düşük. Ancak günümüzde çelik yapılara olan talebin artmasıyla bu fiyatların birbirini yakaladığı bile görülebiliyor. Çelik konstrüksiyon evler, doğru şekilde uygulanıp bakımlı tutulursa 100 yılı aşkın süre boyunca sorunsuz bir şekilde kullanılabilirler. Malzemelerinin sürdürülebilir olması sebebiyle çelik yapılara bir ömür biçmeyi doğru bulmuyorum” açıklamasında bulundu.
YÜZDE 75 GERİ DÖNÜŞTÜRÜLEBİLİR ÖZELLİKTE
"Çelik evler diğer evlere göre daha kullanışlı ve dayanımlı" diyen iç mimar Berkay Kumaş, “Türkiye'de çok kullanılmama sebebi olarak ise en başta önyargı gösterilebilir. Ülkemizin geleneksel barınma alışkanlıklarına zıt olarak çelik yapılar, zamanla ülkemizde de alışagelir şekilde kullanılacaktır. Çelik evlerin tercih edilme gereğinin en başında, deprem bölgesinde yıkılan binaların oluşturduğu moloz atıkları gösterilebilir. Enkazlardan çıkan hafriyatlar bulunduğu bölgeler için tehlike oluşturuyor. Çelik yapılarda ise böyle bir problem yok. Olası bir geri dönüştürülme işleminde çelik yapılarda geri dönüştürülebilme yüzde 75 seviyesini bulurken, betonarme yapılarda yüzde 5 civarında” yorumunu yaptı.
Kahramanmaraş merkezli depremler sonrası yıkılan Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi'nden geriye kalan yangın merdiveni için, "Aslında tüm konuştuklarımızın özeti olarak bu fotoğrafı gösterebiliriz" yorumunda bulunan Berkay Kumaş, “Öte yandan fotoğraftaki yangın merdiveni çelik yapıların güvencesi olarak gösterilebilir” deyip ekledi:
“Çeliğin depreme dayanıklılığı betonarmeye göre daha yüksektir. En büyük sebebi ise çelik yapıların esneyebilir ve hafiflik özellikleridir. Deprem anında çelik yapılar hafif oldukları için fazla etkilenmezler. Depremin oluşturduğu dalga ve titreşimleri ise esneklikleri sayesinde zarar görme açısından izole edebilirler. Çelik yapılar betonarme yapılara göre daha fazla sarsılır ve esnerler. Ancak bu olumsuz olarak düşünülmemeli. Bu sarsılmalar malzemenin esneme özelliğinden kaynaklı.”
'ISI GEÇİRGENLİĞİ BETONARMEDEN DAHA DÜŞÜK'
“Türkiye'de yapılan tek katlı ve kırsal kesimde inşa edilen evlerde genellikle minimum betonarme, maksimum tuğla ve ayırıcılar kullanılıyor. Bu, maliyeti çeliğe göre azaltıyor ancak çok sakıncalı” diyerek doğru bilinen yanlışları da şöyle sıraladı: "Örneğin gürültü ve ses yalıtımı çelik yapıların dezavantajları olarak gösterilir ancak doğru uygulamalar sayesinde bu problemin önüne geçilebilir. Hatta çelik yapılar doğru uygulanırsa ısı geçirgenliği betonarme yapılara göre çok daha düşük."
