Enerji içeceklerinde kafein sınırı, 150 mg'den 350 mg'ye çıkarıldı

İnsan sağlığına etkisi tartışılan enerji içeceklerinde kafein sınırı, litrede 150 miligramdan (mg) 350 miligrama çıkarıldı. Böylece, kafein miktarı 320 mg olduğu için 2002 yılında ithalatına izin verilmeyen enerji içeceği Red Bull'un yasağı kalkmış oldu.
A.A muhabirinin edindiği bilgiye göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, 22 Mart 2002'de yayımladığı ''Türk Gıda Kodeksi- Enerji İçecekleri Tebliği''ni, firmaların şikayeti üzerine, AB mevzuatına uyumu sağlamak üzere yeniledi. 9 Mart 2004 tarihinde yayımlanan yeni tebliğ ile enerji içeceklerinin litresindeki kafein miktarı 150 mg'den 350 mg'ye çıkarılırken, diğer etkili madde miktarlarında yüzde 100 ile 120 katına varan artışlar yapıldı.
Önceki tebliğde enerji içeceklerinde izin verilen ''Inositol'' miktarı 100 mg/L'den 200 mg/L'ye, ''Glukoronolakton' miktarı 20 mg/L'den 2500 mg/L'ye, ''Taurin'' miktarı da 800 mg/L'den 4000 mg/L'ye yükseltildi.
Tebliğde ayrıca, daha önceki kafein sınırı olan 150 mg/L'nin üzerinde kafein içeren içeceklere, etiketlerine, faklı ve dikkat çekici renkte ve büyüklükte ''YÜKSEK KAFEİN İÇERİR'' uyarısının konulması zorunluluğu getirildi.
Enerji içeceklerinin insan sağlığına etkisinin tartışıldığı 2002 yılında, etiketlere konulması zorunlu hale getirilen uyarılara da etikette yer vermeye devam edilecek.
Buna göre, etiketlerde uyarı başlığı adı altında tüketici tarafından kolaylıkla görülebilecek şekilde şu ifade yer alacak:
''Alkol ile karıştırılarak veya beraber tüketilmemelidir. Çocuklar, 18 yaş altı kişiler, yaşlılar, diabetikler, yüksek tansiyonu olanlar, gebe ve emzikli kadınlar, metabolik hastalığı olanlar, böbrek yetmezliği olanlar ile kafeine hassas kişiler için tavsiye edilmez. Sporcu içeceği değildir, yoğun fiziksel aktivite sırasında veya sonrasında tüketilmemelidir. Günlük 500 ml'den fazla tüketilmesi tavsiye edilmez.''

''RED BULL'' TARTIŞMASI
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın, daha önce ithalat izni verdiği Avusturya menşeli enerji içeceği Red Bull'a, 2002 yılında, yüksek oranda kafein içerdiği gerekçesi ile ithalat yasağı getirmesi üzerine, kamuoyunda tartışma başlamıştı.
İthalatçı firma, kafein oranını 150 mg/L ile sınırlayan tebliğin AB mevzuatına uygun olmadığını, kararın siyasi olduğunu ileri sürerken, bakanlık da üniversite çevrelerinden aldığı görüşlere dayanarak kafein miktarının düşük tutulduğunu açıklamıştı.
AB'de serbest dolaşıma girmiş olması nedeniyle, tebliğ dolayısıyla getirilen yasaklama kararı AB Komisyonu'na da yansırken, firma ile bakanlık ve bakanlık yetkilileri, karşılıklı birçok şahsi ve idari dava açmış, konu, hukuki ve siyasi zeminlere de çekilmişti.
Bazı Avrupa ülkelerinde, enerji içeceklerinin alkol ile birlikte tüketilmesi nedeniyle ölüm olaylarının yaşandığı gündeme gelirken, yine bazı ülkelerin bu olaylara dayanarak yüksek oranda kafein içeren enerji içeceklerine yasaklamaya yönelik mevzuat hazırlıkları da AB Komisyonu tarafından uygun bulunmamıştı.

BAKANLIĞIN FİKRİ NASIL DEĞİŞTİ?
Dönemin Tarım ve Köyişleri Bakanı Hüsnü Yusuf Gökalp, yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Teşkilatı FAO bünyesindeki Codex Alimentarius Komisyonu'nun (CAC) Kasım 2001'de Almanya'da yapılan Özel Beslenme Amaçlı Gıdalar ve Beslenme konulu toplantıda, enerji içecekleri ile ilgili kriterlerde ülkelerin kendi inisiyatiflerine bırakıldığını hatırlatarak, bunların, içerdikleri taurin ve yüksek kafein miktarları nedeniyle insan sağlığına etkisi açısından tartışılan ürünler olduğuna dikkati çekmişti.
Fransa, Danimarka, Norveç, Kanada, Malezya gibi bazı ülkelerde ürünün satışının yasaklandığını da belirten Gökalp, Amerika Gıda Kontrol Otoritesi'nin ve Amerikan Diyetetik Birliği'nin söz konusu ürünün alkolle birlikte tüketilmemesi konusunda tüketicileri uyardığını, bazı ABD üniversitelerinin de bu içeceğin tüketimine yasak getirdiğini açıklamıştı.
Tarım ve Köyişleri Bakanılığı'nın o dönemdeki açıklamasına göre, İngiltere Gıda Standartları Kurumu, 14 yaşın altındaki çocukların söz konusu içeceği tükettiklerinde davranış bozuklukları ile karşılaşıldığına işaret etti. İsveç Ulusal Gıda İdaresi, söz konusu enerji içeceğinin alkolle karıştırılmaması ve ağır antrenmanlardan sonra kullanılmaması konusunda kamuoyunu uyardı.
Türkiye'de de o dönemde bakanlık bünyesinde, üniversitelerin gıda bölümlerinden bilimadamlarının katılması ile kurulan Özel Beslenme Amaçlı Gıdalar Danışma Komitesi de Türkiye'de üretimi yapılacak veya tüketime sunulacak enerji içeceklerinde kafein oranının 150 mg/Lt, inositol oranının 100 mg/Lt, glukoronolakton oranının 200 mg/Lt, taurin oranının 800 mg/Lt, alkol oranının da yüzde 0.05'den fazla olmamasına ve başkaca doping maddesi içermemesine karar verdi.
Özel Beslenme Amaçlı Gıdalar Danışma Komitesi tarafından alınan bu karar üzerine hazırlanan Enerji İçecekleri Tebliği, ilgili bakanlıkların görüşleri de alınarak 6 Mart 2002'de Resmi Gazete'de yayımlanmıştı.

AKADEMİK ÇEVRELERİN GÖRÜŞÜ DEĞİŞMEDİ
Akademik çevreler ise yüksek enerji veren bu tür içeceklerin genel tüketime sunulmasını doğru bulmuyor.
A.A muhabirinin görüştüğü Hacettepe Üniversitesi (HÜ) Beslenme ve Diyetetik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mine Yurttagül, bakanlığın tebliğ değişikliği konusunda görüş sorduğunu, bölüm olarak kafein ve diğer etkili maddelerin yükseltilmemesi gerektiğini bildirdiklerini söyledi.
Yeni tebliğ ile inositol, glukoronolakton, taurin oranlarını da çok artırıldığına işaret eden Prof. Yurttagül, ''Bu maddelerin bu kadar yüksek oranda birbiri ile karışımı halinde ne tür etkileri olduğu, toksikolojik durumları konusunda araştırmalar yetersiz. Bu nedenle oranların artırılmaması konusunda görüş bildirdik'' dedi.

150 MG'NİN ÜZERİ DOPİNG ETKİSİ YAPIYOR
Prof. Dr. Mine Yurttagül, ''Kafeinin günlük alınabilecek dozu biliniyor. Bu içecekler ile bu oran çok aşılıyor. Kafeinde uyarıcı etki yapan dozu 150 miligrama kadar. Üzerindeki dozlar uyku kaçırıcı. Enerji içeceklerinin alkolle tüketimi son derece sakıncalı. Satışa sunulurken herhangi bir sınırlama yok. İnsanlar istediği gibi alıyor bu bir risk'' diye konuştu.
Prof. Dr. Yurttagül, enerji içeceklerinin genel tüketim için tavsiye edilmediğine, kullanmaması gereken kişilerle ilgili geniş bir sınırlama bulunduğuna dikkati çekerken, alkolle birlikte tüketilmesi halinde çok ciddi sağlık sorunlarına neden olduğuna ilişkin tespitler bulunduğunu vurguladı.
Yüksek kafeinin, idrar çıkışını artırdığı, kalp atışlarını yükselttiği, sinirlilik ve titreme yapabildiği, hassas kişilerde kızarıklıklara neden olduğu belirtilirken, özellikle çocuklarda hiç kafein önerilmiyor.

FİRMA YETKİLİSİ FERAH: ''OKULLARA VERMEYİ DÜŞÜNMÜYORUZ''
Red Bull Türkiye'nin Genel Müdürü Aykut Ferah, bakanlık tarafından yeni çıkarılan enerji içecekleri tebliğinin bu haliyle de AB mevzuatına uygun olmadığını, AB'de serbest dolaşıma sunulan bu tür ürünlerde, ''YÜKSEK KAFEİN İÇERİR'' dışında bir uyarıya yer verilmediğini söyledi.
Daha önce kafein miktarı konusunda getirilen sınırlandırmayı da ''siyasi'' olarak nitelendiren Ferah, firmanın ilk ithalat iznini aldığını, yakında piyasaya ürünü vermeye başlayacaklarını, ancak kamuoyunun hassasiyetini dikkate alarak, okullara enerji içeceği vermeyi düşünmediklerini belirtti.
Tebliğ değişikliğinden sonra, piyasaya, Red Bull dışında çok sayıda enerji içeceğinin girmesi bekleniyor.