‘Denizin kraliçesi’ Marmara’ya döndü

Gökhan Karakaş - Milliyet, 2021 yazının en büyük çevre felaketlerinden biri olan, ekonomi ve turizmi olumsuz etkileyen müsilajın yıkıcı etkisini görüntülemek için Gebze-Eskihisar’da yaptığımız gece dalışlarında dip canlılığının eskiye dönmeye başladığını gözlemledi. Bölgeyi terk eden kırlangıç balığının geri döndüğünü görmek büyük sevinç yaratırken, Nefes Dalış Merkezi uzmanları, katı atık kirliliğinin ve kimyasal atıkların İzmit Körfezi’ni hala
tehdit ettiğine dikkat çekti.

Milliyet’in geçtiğimiz yaz büyük bir çevre sorununa dönüşen müsilajı araştırdığı deniz çalışmaları Doğu Marmara- Kocaeli Körfezi’nde devam etti. Turizm, ekonomi, balıkçılık gibi pek çok sektörde büyük zarara yol açan müsilajın etkisini tam bir yıl sonra görüntülemek için Gebze-Eskihisar’da yaptığımız dalışlarda
umut veren canlıların dip yapısındaki eski yerlerine döndüğünü gözlemledik.

KARİDES

Marmara toparlanıyor

Geçen yıl yaptığımız dalışta, Derinlere Saygı Dalış Topluluğu’nun gönüllü dalgıçlarının Nefes Dalış Merkezi desteğiyle 14 Haziran 2021 günü açtığı ‘Marmara Nefes Alsın” pankartı müsilaj kümelenmeleri nedeniyle adeta görünmezken, bir yıl sonra dipteki canlılık göze çarptı. 24 Haziran’da yaptığımız gündüz dalışı sırasında objektiflere yansıyan vatoz, dil balığı, deniz iğnesi, karagöz ve horozbina balıklarıyla yengeç gibi dip canlıları, kırlangıç balığının da yakında döneceğine işaret etmişti. Marmara Denizi’nin toparlanmaya başladığının işareti olan sünger, yosun, deniz yıldızı, karides, midye ve deniz patlıcanı gibi canlıların bulunduğu kayalık habitatların çevresinde adeta yolu gözlenen kırlangıç
balığı da kendisini gösterdi.

Meraklı tavırlarıyla önlerinden geçen karagöz balıklarını avlayan iskorpit balıklarının hakimiyetindeki gece dalışında, av ve avcı ilişkisinin besin zincirinde çok önemli olduğuna tanık olduk. Mustafa Atay liderliğinde, Onur Efe ve Yener Kuşçuluoğlu ile yaptığımız keşif dalışında Haziran ayında ince tabaka halinde kendini gösteren müsilajın kaybolduğunu gördük. Sudaki çözünmüş oksijeni yok ettiği için bölgeyi terk eden dip canlılarının dönüşü ilk metrelerden itibaren görülüyor.

Dil balıklarının uyum içinde vatoz balıklarının arasından geçişi sırasında karşımıza çıkan kırlangıç balığının umutları arttırdığını söyleyen Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu dalış eğitmeni Mustafa Atay, denizlerin temiz tutulmasıyla başka canlılarında geri döneceğini belirtti. Atay, “Kilometrelerce uzaktan yağmur suyu kanalından Gebze-Eskihisar sahiline akan evsel ve sanayi atıkları en büyük tehdit. Müsilajın oluşmasını sağlayan azot fosfor yükünü arttıran bu derelerin ıslah edilmesi ve atık dönüşüm tesislerinin arttırılması gerekiyor. Kırlangıç balığının özellikle gece kendini göstermesi temizlenen bir ekosistemi işaret ediyor. Yaşam alanlarını korursak besin zincirindeki tüm canlıların dönüşü mümkün” diye konuştu.

Dalgıç Onur Efe, 2021 yazında hiç görüntülenmeyen kırlangıç balığının bu yaz ortaya çıkmasının umutlarını arttırdığını, Kocaeli Körfezi’nin eski günlerine dönmemesi için hiçbir sebebin olmadığını söyledi.

Biyolojik arıtma şart

Bilim insanları Marmara Denizi’ni korumak için ileri biyolojik arıtmanın şart olduğunun altını çizerken İstanbul ve Kocaeli gibi kalabalık şehirlerde daha etkin kullanılması gerektiğini sürekli vurguluyor. İleri biyolojik arıtma tesislerinin arttırılması için özel işletmelerin de harekete geçmesi gerekiyor. Türkiye İş Bankası’nın atık su arıtma ve atık su geri kazanım tesisi yatırımı yapmak isteyenler için geliştirdiği Denizleri Koruyalım kredisi, biyolojik arıtma tesislerinin yaygınlaştırılmasını amaçlıyor.

Belgesel Bir Umut Marmara YouTube