Büyük avantaj! Doğal aşı etkisi... Yüzde 50'yi aşmaya başladı
Omicron'un alt varyantı olan BA.2 başta Avrupa ve Asya olmak üzere tüm dünyada hızla yayılmaya devam ediyor. İsrail'de yapılan çalışmalar da alt varyantların etkisinin, koronavirüsün orijinal versiyonunu geride bırakabileceği yönünde. Viroloji Uzmanı Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz durum için, "Doğal bir aşı gibi etki yaratabilir" diyerek aşısız olanlar için de çok önemli bir uyarıda bulundu.
Fazilet Şenol - Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr – Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) koronavirüsün Omicron varyantının, geçtiğimiz ay toplanan tüm Kovid-19 örneklerinin yüzde 93'ünü oluşturduğunu iletti. Bu durum Omicron’un alt varyantlarına karşı yeni bir endişeyi de gündeme getirdi. Uzmanlara göre Kovid-19 ve varyantlarıyla ilgili iki senaryo var. Peki bu iki senaryodan hangisi gerçek olacak? Omicron, pandemiyi bitirecek mi yoksa dünya daha derin bir bilinmezliğe mi sürüklenecek?
57 ÜLKEDE GÖRÜLDÜ
Dünya Sağlık Örgütü'nün yaptığı açıklamaya göre Omicron’un alt varyantı olan BA.2, Avrupa ve Asya’da hızla yayılıyor. Orijinal Omicron varyantına göre 1,5 kat daha bulaşıcı olan varyantın, 57 ülkede görüldüğü açıklandı. İsrailli uzmanlar da BA.2 alt varyantının koronavirüsün orijinal versiyonunu geride bırakabileceğini belirtiyor. İsrail'de Omicron’un alt varyantı olan BA.2 görülen yaklaşık 300 vaka tespit ettikleri bilgisi de paylaşıldı.
DİĞERLERİNE GÖRE HIZLA YAYILIYOR
Omicron varyantı şu ana kadar tespit edilen ve BA.1, BA1.1529, BA.2 ve BA3 olarak adlandırılan dört alt mutasyona sahip. Bu dört varyantın, geçen ay dünya genelinde görülen koronavirüs vakalarının yüzde 93’üne tekabül ettiği belirtiliyor. Avrupa ve Asya’nın bazı bölgeleri başta olmak üzere hemen hemen dünyanın her yerinde BA.2 alt varyantının diğer mutasyonlara göre daha hızlı yayılmaya başladığı ifade ediliyor.
BİTİRECEK Mİ YOKSA DEVAM MI EDECEK?
Kovid-19’u yakından inceleyen ve üzerinde varsayımlarda buluna bilim insanları, iki olası senaryo üzerinde duruyor. Bunlardan bir kısmı, son iki yılda tüm insanlığı etkileyen tüm SARS-CoV-2 versiyonları arasında Omicron'un enfekte olmak için en uygun varyant olabileceğini öne sürüyor. İyimser senaryoya göre uzmanlar, Omicron etkisini gösterdiğinde dünyanın yarısı enfekte olacak ve muhtemelen bu varyanta karşı bağışlık kazanacak. Aşılanma oranları üst seviyelere ulaştığında ise bulaşacak korumasız konakçı sayısı bulamayan virüs tükenecek. Bu senaryo, ocak sonu ila şubat başında vakaların zirveye çıkmasından sonra gerçekleşebilir. Varsayım gerçekleşirse Kovid-19 pandemik bir hastalıktan endemik bir hastalığa dönüşecek ve daha kontrol edilebilir bir duruma gelecek.
Olası kötü olan senaryo ise SARS-CoV-2'nin bugüne kadarki öngörülemeyen doğasının gün yüzüne çıkmasıyla ilgili. Bir kısım uzman önümüzdeki yıl ve ilerleyen yıllarda daha karanlık bir dönemin yaşanacağının altını çiziyor. Bu senaryo gerçekleşirse, Omicron bir son yazmaktan ziyade daha bulaşıcı, daha öldürücü ve halihazırda olduğundan daha fazla zarar verebilecek bir forma kavuşabilir.
YATIŞ ORANLARI DÜŞÜK ÇÜNKÜ...
Bu konuyla ilgili konuşan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Veteriner Fakültesi Viroloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, “Dünyadaki birçok vakada Omicron varyantı baskın bir hâle geldi. Bu virüsten 30 mutasyon daha oluştu. Bu 30 mutasyondan 15 tanesi tam virüsün üzerindeki reseptöre bağlandığı yerde oldu. Günümüzde Omicron ve varyantlarının Delta virüsüne veya Wuhan virüsüne göre çok daha bulaşıcı olduğunu biliyoruz" dedi.
Virüsün hücre içindeki çoğalımıyla ilgili bazı şeyleri istediği gibi yaptıramadığını, dolayısıyla hastalık şiddetinin azaldığını ve yoğun bakıma yatış oranlarında düşüş olduğunu söyleyen Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, “Her ne varyantı olursa olsun insanların aşılanmış olması veya hastalığı geçirmiş olması gerekiyor. Hastalığı geçirmek ve aşılanmak büyük bir avantaj" ifadelerini kullandı.
'AŞI OLMAMAK VARYANTLARI ARTIRIYOR'
Dünya genelindeki aşılanma oranları incelendiğinde aşılananların sayısı oldukça yüksekken, henüz aşı olmayanların sayısının azımsanamayacak kadar fazla olduğu görülüyor. Acaba bu durum virüsün seyrini nasıl etkiliyor? Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, "Şu anda dünya genelinde birçok ülkede bazı koruma kontrol önlemlerinin gevşetildiğini görüyoruz. Bu gevşetilmeler yaşandığı için Omicron hızla yayılmaya başladı ve bu yayılmayla beraber toplumsal bir bağışıklık da gelişmeye başladı" detayını paylaştı. Asıl sorunun kesinlikle aşı olmayı reddeden insanlarda olduğunu ve bu durumun yayılımı artırdığını söyleyen Yılmaz, aşı olmayı reddedenlerin başka varyantların da ortaya çıkmasına sebep olacağı kanaatinde.
'BİR ARTIŞ SÖZ KONUSU DEĞİL'
Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, 25 Ocak tarihindeki verilere göre BA.1, BA.2, BA.3 ve B. 1.1.529 alt varyantlarının zaman zaman farklı ülkelerde görüldüğünü aktardı. Bu varyantların içinde asıl önemli olanın BA.1 ve BA.2 varyantı olduğunu ileten Yılmaz, “BA.1 alt varyantının görülme oranı birçok ülkede yüzde 99 oranındaydı. Omicron tespit edilen ülkelerde bunu incelediğimizde yüzde 99 oranında BA.1 varyantı karşımıza çıkıyor. Ancak BA.2 kasım ayında Filipinler'de çıktıktan sonra son aylarda Danimarka ve Hindistan'da vakaların yüzde 50'sini aşmaya başladı” açıklamasını yaptı.
Genetik analizi yapılan bu virüslerin yüzde 50'sinden fazlasında BA.2 çıkmaya başladığını ileten Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, benzer durumun Almanya ve İngiltere'de de yaşandığını iletti. Danimarka'da yapılan bir çalışmada BA.2'nin BA.1'e oranla daha bulaşıcı olduğunun bildirildiğini ifade eden Yılmaz, “Danimarka'daki 8 bin 500 hasta üzerinde yapılan araştırma, BA.2'nin BA.1'den daha bulaşıcı olduğunu gösteriyor. Virüsün gittikçe bulaşıcılığı artıyor. Buna karşın hastalıkla ilgili hastanelerde ölüm ve yatışlarda herhangi bir artış yok. Bulaşıcılıkta artış var ancak hastaneye yatış ve yoğun bakıma girişlerde 8 bin 500 hastayla yapılan çalışmada bir artış bulunmadı" bilgisini verdi.
BELİRTİLERİ OMICRON'A BENZİYOR
Peki Omicron’un alt varyantı BA.2 hangi belirtilerle kendini gösteriyor? Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, varyantın Omicron'a çok benzediğini dolayısıyla Omicron belirtilerinin dışında başka herhangi yeni bir belirtiye henüz rastlanmadığını aktardı. Yılmaz, Omicron’un belirtilerinin boğaz ağrısı ve burun akıntısıyla ortaya çıktığının da bir kez daha altını çizdi.
'PANDEMİNİN SEYRİNİ VARYANTLAR BELİRLİYOR'
Varyantların çoğalmasının bizi endişelendirip endişelendirmemesiyle ilgili ise Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, “Hastalıkla ilgili kötü denilebilecek, kötüleştiriyor diyebileceğimiz bir veri yok elimizde. Ancak söylediğim gibi hastaneye yatış ve yoğun bakıma girişlerde bir artış olmadığı gözlemlenmiş. Dünya Sağlık Örgütü de 'Henüz endişe edilecek bir şey yok, takip edilmesinde yarar var' diyor. Bence zaten pandeminin seyrini varyantlar belirliyor, yine varyantlar belirleyecek” dedi.
Yılmaz'a göre eğer böyle devam ederse herhangi bir problem yaşanmayacak. Ancak bu varyantlardan başka varyantlar doğar, bulaşıcılık ve hastalığın seyri açısından sıkıntılar yaşanırsa konunun tekrar masaya yatırılması gerektiğinin altını çizdi.
'DOĞAL AŞI GİBİ OLABİLİR'
Hızlı bir şekilde ortaya çıkan ve yayılan varyantları düşündüğümüzde akıllara mevcut aşıların bizleri koruyup korumayacağı sorusu da geliyor. Varyantların artması aşıların koruyuculuğunu nasıl etkileyecek? Prof. Dr. Hüseyin Yılmaz, “Henüz endişe edilecek bir durum yok ama virüs değiştikçe orijinal aşı da korumayabilir. Mevcut aşıların hepsi Wuhan virüsünden yola çıkılarak hazırlanmış aşılar. Hatta bu yüzden Biontech için aşıda değişiklik gerekir mi diye Delta virüsü çıktığı zaman çalışmalara başlandı. Delta’dan sonra Omicron'a da başlandı. Zaten pandemilerde sıkıntı budur. Bugün ürettiğiniz aşı 6 ay sonra çöpe gidebilir. Çünkü yeni bir virüs çıkıyor ve eski aşı etkili olmayabilir" diyerek aşı konusuna açıklık getirdi.
"Alt varyantlar daha fazla mutasyona uğrar ve tamamen farklı bir virüs olarak karşımıza geldiğinde bizim bağışıklık sistemimiz onu tanımazsa, bu aşıların etkisiz olduğu anlamına gelir. O zaman da tekrar başa dönmüş oluruz çünkü bu yeni bir virüs demek" diyen Yılmaz sözlerini şöyle noktaladı: "Ancak şu durumda Omicron'un yayılmasında bence bir problem yok. Tam tersi insanlara katkı da sağlıyor olabilir. Omicron’un çok yayılması da aslında pandemiden kurtulma anlamında fayda sağlayabilir. Doğal bir aşı gibi etkisi olabilir."
