Bruce Willis'in kariyerini bitirdi! Herkes 'hastalık' sanıyor ama gerçek başka
03.04.2022 - 06:55 | Son Güncellenme:
'Konuşma kaybı' olarak da bilinen afazi, "Mavi Ay" dizisi ile tanınan ve "Die Hard" serisiyle hafızalara kazınan dünyaca ünlü aktör Bruce Willis ile bir kez daha gündeme geldi. Yaşadığı sağlık sorunları nedeniyle kariyerine son verme kararı alan oyuncunun rahatsızlığıyla ilgili detaylar da merak edilenler arasında. "Bu bir hastalık değil, bulgu" diyen uzmanlar, dünyada pek çok kişinin mücadele verdiği sorunla ilgili çarpıcı bilgiler paylaştı.
Senim Tanay Karakuş - Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Son günlerde dünyaca ünlü oyuncu Bruce Willis sağlık sorunlarıyla gündeme geldi. Afazi teşhisi konulan Willis'in yakınları, rahatsızlığı sebebiyle oyunculuğu bıraktığını açıkladı. Willis'le birlikte çalışan iş arkadaşları son zamanlarda repliklerini unuttuğunu ve bu zorlu süreçte onun yanında olduklarına dair açıklamalarda bulundu. Ünlü oyuncuya konulan afazi teşhisi aynı zamanda pek çok soruyu da beraberinde getirdi.
Afazi, beynin dil ve konuşmadan sorumlu bölgelerinin tümü ya da bir kısmını etkileyen patolojiler sonucu meydana gelen konuşma bozukluğu olarak tanımlanıyor. Aslında afazi beynin konuşmayla ilgili bölgelerinin etkilendiği, inme, beyin tümörü, kafa travmaları veya sinir sistemi enfeksiyonları dışında bazı demans türlerinde de görülebilen bir bulgu. 'Konuşma kaybı' olarak da bilinen afazi, felç ya da tümör nedeniyle oluşabildiği gibi, başa alınan bir darbe sonucu da ortaya çıkabiliyor. Uzmanlar, beyin enfeksiyonu ya da Alzheimer hastalığının da afaziyi tetikleyebileceğini söylüyor.
İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Nur Yavuz, beyinde meydana gelen afazinin bir hastalık değil, sadece bir bulgu olduğunun altını özellikle çizdi. Doç. Dr. Ebru Nur Yavuz, konuşma bozukluğu veya kişinin hangi kelimeleri kullanacağını bulup kullanamama durumunun ilerlemesi halinde okuma ve yazmada da bozuklukların meydana gelebileceğini söyledi.
'İLERLEYİCİ VE GERİ DÖNÜŞÜMSÜZ OLABİLİR'
Afazi yalnızca konuşma bozukluğunun yaşanmasıyla gerçekleşmiyor, birçok belirtiyle de kendini gösteriyor. Liv Hospital Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin konuşmada güçlük, isim bulma güçlüğü, anlama güçlüğü, okuma-yazma güçlüğü ile konuşmada normal kelimelerin yerine uygun olmayan kelimeler kullanma şeklinde ortaya çıkabileceğini iletti. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Afaziye neden olan hastalığın şekline ve etkilenen beyin bölgesinin genişliğine bağlı olarak farklı düzeylerde klinik bulgu gözlenirken, bazı hastalıklarda (inme, travma gibi) geri dönebilir veya dejeneratif (demans gibi) hastalıklarda olduğu gibi ilerleyici ve geri dönüşümsüz olabilir" dedi.
Afazi beyinde başka hastalıkları tetikleyebilir mi ya da hangi hastalıklar afaziyi tetikleyebilir? Uzmanlar, afazinin bazı beyin hastalıklarının seyri sırasında ortaya çıktığını konusunda hemfikir. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, hastalığın seyrinin konuşma ve iletişim kurma yeteneklerini sınırlayabileceği için psikiyatrik (depresyon, anksiyete vb.) problemler ile bilişsel bozukluklara sebep olabileceğinin altını çizdi. Uzmanlar aynı zamanda afazinin konuşma becerisinde genel ve homojen bir zedelenme yaratmadığını da ekledi. Yani beynin çeşitli bölgelerindeki zedelenmeler, dil fonksiyonunun belli yönlerini seçici olarak bozuyor. Bu bakımdan afazilerde ya anlamayı ya ifade etmeyi ya da her ikisini birden içeren bir dil kapasitesi bozulması söz konusu.
Afazinin çeşitlerini açıklayan Prof. Dr. Ayhan Öztürk, motor afazilerde ses çıkarmaya ait motor iletiler ve gramer yapıları beynin gerekli bölümlerine iletilemediği için konuşmanın bozulduğunu söyledi. Bu afazi türünde konuşulanı anlamak bir ölçüde sağlam kaldığı halde hasta kendini ifade etmek, cümle kurmak, kelimeleri telaffuz etmek hatta ses çıkarma ve konuşmada kullanılan kaslara hâkim olmakta güçlük çekiyor. Dil, dudak, yüz kaslarının konuşma için kullanılmasında beceriksizlik yaşanıyor. "O" sesini çıkarmak için dudaklarını yuvarlaması istendiğinde hasta, öyle yapıyorum zannederek ağzını iki yana doğru gerebiliyor. Bu afazinin en ağır şekli olarak belirtiliyor. Hasta istemli olarak ağzından hiçbir ses çıkaramıyor, bazı sesleri hatta kelimeleri otomatik olarak yeri geldiğinde söyleyebilse de istemli olarak bunları çıkaramayabiliyor. Duyusal afazinin en belirgin özelliği ise hastanın anlamasının ileri derecede bozuk olması. Hasta bilgiyi dil bağlamında işleyemiyor, onun için de duyduğu konuşmayı anlayamıyor, gördüğü yazıyı okuyamıyor, ellediği cismin adını söyleyemiyor. Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Hastaların okuması, yazmasına kıyasla daha ağır olarak zedelenir. Hastanın isimlendirme becerisi de tekrarlama becerisi de bozuktur. Hasta gördüğü cismin doğru ismini bulup çıkaramaz, kelime bulma güçlüğü çeker. Hasta kendi söyleyeceği sözleri doğru olarak işleyemez, bu nedenle de yaptığı konuşma anlamsız bir şekilde ağzından dökülür" açıklamasını yaptı.
'ADINI SÖYLEYEMEZ, TARİF EDER'
Prof. Dr. Ayhan Öztürk, afazinin bir diğer türü olan total afazide hem motor hem de duyusal alanların etkilenmesinin söz konusu olduğunu, bu nedenle hastanın konuşamadığı gibi konuşulanı da anlayamadığı, okuyamadığı, yazamadığı, tekrarlayamadığı ve gördüğü cismi isimlendiremediğinin görüldüğünü iletti. Son olarak anomik afazide isimlendirmenin bozulduğuna ancak bu hastaların akıcı ve anlaşılır konuştuğuna değinen Prof. Dr. Ayhan Öztürk, “Duyusal afaziden farklı olarak anlamaları iyidir. Hasta cismin adını bulup söyleyemez, onun yerine cismi tarif eder” bilgisini verdi.
Afazi normalde 65 yaşından önce orta yaşlarda ortaya çıksa da, daha geç yaşlarda da görülebiliyor. Hastalık ilerledikçe, hafıza gibi diğer zihinsel beceriler de bozulabiliyor. Bazı kişilere hareket problemleri gibi nörolojik semptomlar da gelişebiliyor. Afazi yaşayan bu kişiler o nedenle zamanla günlük bakım konusunda yardıma muhtaç hale gelebiliyorlar. Hastalık ilerledikçe depresyon, davranışsal veya sosyal problemler de gelişebiliyor. Hastalarda kayıtsızlık, zayıf yargılama becerileri veya uygunsuz sosyal davranış gibi sorunlar da baş gösterebiliyor.
TEDAVİ EDİLEBİLİR Mİ?
Peki afazi kalıcı bir sorun mu yoksa tedavi edilebilir mi? Afazinin spesifik tedavisi olmadığı ancak konuşma terapisi gibi yöntemler denenebileceği belirtiliyor. Nöroloji Uzmanı Doç. Dr. Ebru Nur Yavuz, afaziye beyinde yaşanan damar tıkanıklığının, tümörün de neden olabileceğinin altını çizdi. Yavuz, "Eğer bu bir tümörse, tümörün tedavisiyle belli bir yere kadar düzelebilir. Bir damar tıkanıklığıysa damar tıkanıklığının tedavi edilmesi düşünülebilir" dedi. Doç. Dr. Yavuz, ancak demansa bağlı bir unutkanlık tablosuysa böyle bir durumda tedavinin çok mümkün olmadığını, sadece ilerlemesinin durdurabileceğini söyledi. Afaziden korunmak için Akdeniz tipi ve Omega-3 içerikli beslenmenin önemli olduğunun altını çizen Doç. Dr. Ebru Nur Yavuz sağlıklı, yaşam koşullarına sahip olmak gerektiğini de sözlerine ekledi. Bilim dünyası, afazide beyin hücrelerinin canlandırılmasını manyetik alan tedavisiyle sağlayacak yeni yöntemler üzerinde de çalışıyor.
