Uzmanlar Türkiye-İsrail gerilimini Milliyet’e değerlendirdi: Doğrudan savaşı göze alamaz
05.04.2025 - 06:44 | Son Güncellenme:
AYDIN HASAN/ ASENA YATAĞAN
Türkiye’nin Suriye politikasının İsrail’i rahatsız ettiğini belirten uzmanlar, İsrail’in ABD desteğiyle varlık gösterebildiğini, Türkiye ile doğrudan savaşı göze alamayacağını, ABD’nin de buna sıcak bakmayacağını değerlendiriyor.
AYDIN HASAN/ ASENA YATAĞAN- İsrail kamuoyu, Suriye topraklarında Türkiye ile çatışma riski ihtimalini ve buna yönelik hazırlıkları tartışırken, uzmanlar, iki ülke arasında yaşanan gerilimi, sürecin nasıl ilerleyebileceğini Milliyet’e değerlendirdi.
Emekli Büyükelçi Uluç Özülker: Normal şartlarda İsrail kendi yönünden Orta Doğu’daki dengeyi hep Türkiye ile birlikte ve onun üzerinden sağladı. Fakat Orta Doğu karıştı ve Amerika İsrail’in arkasına geçiyor. Bugün doğrudan doğruya İsrail’i Amerika olarak değerlendirmek lazım. Çünkü İsrail tek başına kalmış olsa, Amerika destek vermese, ayakta kalabilme şansı yok. Türkiye’yi de yanımda nasıl tutabilirim düşüncesi hakim iken Netanyahu ile birlikte bu ortadan kalkıyor. Türkiye, Filistin davası dolayısıyla ve Suriye üzerinden ortaya koyduğu politikayla İsrail için bir handikap oluşturmaya başladı. İslam İşbirliği Teşkilatı’nda 57 ülke var, onların içinde bütün haşmetiyle bu işin içine girmiş olan Türkiye’dir. Türkiye bu mücadelesiyle çok rahatsız ediyor Netanyahu zihniyetini.
‘Güvencesi ABD’
Şimdi İsrail “Türkiye bu manada bakıldığında başımızın derdidir. Suriye’deki varlığıyla da kendini oraya empoze ettirirse haklı menfaatlerimize tecavüz noktasına gelir. Geleceğimizi garanti altında göremeyebiliriz. Bu nedenle Türkiye ile bir savaşı da göze almak mecburiyetindeyiz. Biz Türkiye ile karşılıklı olarak galip gelecek veya o manada Türkiye’ye diz çöktürecek bir konumda değiliz” diyor. Garantisi arkasındaki ABD’dir. “Dolayısıyla Türkiye’nin daha üstüne çıkabilecek sistemlerimiz üzerinde daha ciddi çalışmalar yapmak durumundayız” diyorlar. “Türkiye ile çatışma üç ila beş yıl içinde mutlaka vuku bulacaktır” sonucuna varıyorlar. Amerika’daki Yahudi lobisinin fevkalade büyük etkinliği var. Oradaki CEO’lar ve iş adamlarından da söz etmek lazım. Bunların hepsi bir arada bir güç oluşturmakta. Onun için Amerika’nın İsrail’den vazgeçmesi mümkün değil. Orta Doğu itibariyle İsrail onun en büyük güvencesi.
Suriye rahatsızlığı
ANKASAM Başkanı Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol: Türkiye’nin Suriye politikası, İsrail yayılmacılığı açısından bir engel olarak görülmekte. Ankara’nın Suriye’nin bağımsızlığı, toprak bütünlüğü ve üniter yapısının korunmasını esas alan politikası ve bu bağlamda başta ABD ve AB olmak üzere, Arap dünyasının verdiği destek, olumlu yaklaşım, Tel Aviv’i rahatsız etmekte. Ankara’nın Suriye’de başarılı bir ulus-devlet inşası noktasında Şam yönetimi ile ilişkilerini genişletme ve derinleştirme eğilimi, Suriye’yi bölmek-çatıştırmak suretiyle Arz-ı Mevud projesini hayata geçirmeye çalışan İsrail açısından artık yeni ve asıl gündem maddesidir. Düne kadar bölgede isteklerini büyük ölçüde gerçekleştiren İsrail artık zorlu bir aktör ile karşı karşıya olduğunun farkındadır ve bunu artık en uç noktalarda, senaryolar bağlamında tartışmaya açmıştır.
İsrail’in doğrudan bir savaşı göze alabilmesi mümkün değil. Türkiye’yi içten ve dıştan yıpratmaya, baskı altına almaya yönelik hamlelerine hız verme yoluna gidecektir. Türkiye’yi sosyo-ekonomik olarak içeride bir karmaşaya itmeye çalışan İsrail ve Siyonist çevrelerin Türkiye’de siyasi dizayn arayışları da zaman zaman gündeme gelmektedir. Türkiye’yi “başarısız devlet” olarak gösterme faaliyetleri hız kazanabilir.
‘Trump istemez’
Türkiye ile savaş, açıkçası kıyamet savaşı olacaktır. İsrail ve Amerika’daki bazı Evanjelik kesimlerin bu savaşı arzuladığı, planladığı anlaşılmakta. Fakat Trump’ın, Biden yönetimine göre daha rasyonel bir tutum takınacağı beklenilmekte. Trump’ın Türkiye bağlamında ortaya koyduğu söylem ve eylemler, böylesi bir savaşı istemeyeceği yönünde. Kuvvetle muhtemel Netanyahu’nun Washington ziyaretinde Suriye mevzuu ve Türkiye, İsrail’in sınırlılıkları boyutunda gündeme getirildi. Beyaz Saray’da isteği desteği alamayan Netanyahu, birtakım oldu bittiler üzerinden ABD desteğini yanına almaya çalışıyor gibi.
İsrail Başbakanı Netanyahu, ABD Başkanı Trump’ı ikinci döneminde ziyaret eden ilk yabancı lider olmuştu. Uzmanlar Netanyahu’nun Beyaz Saray’dan istediği desteği alamadığı görüşünde.
‘Karşısında hava gücü istemiyor’
Emekli Tümgeneral Doç. Dr. Güray Alpar: İsrail, Türkiye ile çatışmayı göze alamaz. İsrail’in zaten son günlerde sürekli girdiği çatışmalarda bir yıpranması söz konusu. Türkiye’ye ile çatışmaya girerse gücünü tüketmiş olur. Yapılan açıklamaları değerlendirdiğimiz zaman İsrail genel olarak çevresinde kendisine karşı kullanılabilecek bir hava gücü istemiyor. Karadan yaptığı faaliyetlerde çok zayiat veriyor. Bu nedenle havadan faaliyette bulunuyor. Karşısında da güçlü hava kuvvetleri olmadığı için buna çok rahatlıkla başvuruyor. Burada Suriye ayrı bir durum İsrail için. Türkiye’nin bu bölgede hava üssü elde edeceği, buradaki hava kuvvetlerini kullanabileceği veya hava savunma sistemlerini buraya yerleştirebileceği haberleri İsrail’i çok ürkütüyor. İsrail, son dönemde ileride kendisine yönelik kullanabilecek yerleri Suriye’de imha ederek, hava alanlarına saldırı düzenleyerek veya belli silah sistemi üretebilecek yerleri saldırılar düzenleyerek yok ediyor.
Bölgede İsrail, ABD tarafından kullanılan bir güç. İsrail de Amerika’yı kullanıyor. ABD bölgedeki varlığını direkt devam ettirme yerine İsrail’i kullanarak devam ettirme amacını taşıyor. Kendisine zarar vermeye başlayana kadar.
Beş ayrı çatışma senaryosu
Türkiye ile İsrail arasındaki tansiyonun Suriye nedeniyle yükselmesi sonrası iki ülkenin sıcak çatışmaya girme ihtimali özellikle İsrail basınında sık sık yer buluyor. Ocak ayında İsrail’de güvenlik bütçelerini değerlendirmesi için kurulan Nagel Komisyonu’nun hükümete, Türkiye ile olası bir savaşın gerçek bir risk olduğu ve buna karşı hazırlık yapılması yönünde rapor sunması da endişeyi artırırken, iki ülkenin çatışması halinde muhtemel senaryolar da gündeme getirildi. Yapılan analizlerde, İsrail ile NATO üyesi Türkiye arasındaki doğrudan bir çatışmanın ittifak için varoluşsal bir tehdit oluşturacağı ifade edildi. Ortaya atılan bazı senaryolar şunlar:
1) İsrail’in Türkiye’ye doğrudan bir saldırı başlatması durumda Türkiye, NATO’nun 5. maddesi gereğince bu saldırının tüm üye devletlere yapıldığı anlamına geldiğini savunacak.
2) Türkiye’nin İsrail’e doğrudan bir saldırı başlatması durumda İsrail, yakın müttefiki ABD’nin Türkiye’yi NATO’dan çıkarması gerektiğini savunabilir.
3) NATO devletleri, Türkiye’nin yanında ittifaka üye olmayan bir “müttefik” olan İsrail’e karşı askeri bir saldırıya katılmak istemeyebilir. Ancak İsrail, Türkiye’ye karşı kışkırtıcı bir saldırı gerçekleştirirse, NATO ülkelerinin Ankara’ya destek sunması bekleniyor.
4) NATO üyeleri arasında Türkiye’nin NATO’dan geçici olarak uzaklaştırılmasına yönelik fikir ortaya çıkabilir.
5) Türkiye, İsrail’e saldırırsa, İsrail’in kendini savunması için Washington’da güçlü bir destek bulabilir. -DIŞ HABERLER
Bakan Fidan dün temasları kapsamında İzlanda Dışişleri Bakanı Thorgerdur Katrin Gunnarsdottir ve İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy ile görüştü.
DIŞİŞLERİ BAKANI FİDAN: SURİYE’DE İSRAİL İLE ÇATIŞMA GÖRMEK İSTEMİYORUZ
Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, NATO Dışişleri Bakanları Toplantısı için bulunduğu Belçika’nın başkenti Brüksel’de röportaj verdi. Bakan Fidan, “Suriye’de İsrail ile herhangi bir çatışma görmek istemiyoruz. Çünkü Suriye, Suriyelilere aittir. Suriye Türkiye’ye ait değildir, İsrail’e ait değildir. Suriyeliler adına konuşamayız. Ancak İsrail’in Suriye’deki askeri tesislere yönelik tekrarlanan saldırıları, yeni hükümetin DEAŞ da dahil olmak üzere düşmanlardan gelen tehditleri caydırma yeteneğini zayıflatıyor” ifadelerini kullandı.
Bölgesel tehdit
Türkiye’nin, Suriye’deki geçiş döneminde terör örgütlerinin ülkedeki askeri imkanların yetersizliğinden faydalanmasını istemediğini belirten Fidan, “Ne yazık ki İsrail, yeni bir devletin DEAŞ ve diğer terör saldırılarına ve tehditlerine karşı kullanabileceği tüm bu yetenekleri tek tek ortadan kaldırıyor. İsrail’in Suriye’de yaptıkları yalnızca Suriye’nin güvenliğini tehdit etmekle kalmıyor, aynı zamanda bölgenin gelecekte istikrarsızlaşmasına da zemin hazırlıyor” diye konuştu.
Fidan, “Şam’daki yeni yönetim, Türkiye gibi Suriye’nin komşusu olan İsrail ile belirli anlayışa sahip olmak istiyorsa bu onların kendi bileceği iştir” ifadelerini kullandı. -BRÜKSEL İHA
