3 şehir 3 farklı dünya

IŞİD’ın, Irak’ın ikinci büyük kenti Musul dahil ülke topraklarının 3’te birini işgal etmesi bölgede dengeleri değiştirdi. Kürtlerin denetimindeki ülkenin kuzeyi Şii, Sünni Arap ve Türkmenlerin nefes borusu oldu. Bölgede 50 ve 90 kilometre mesafede üç şehirde üç farklı düzen ve üç farklı yaşam şekli oluştu. Irak Kürdistan bölgesinin başkenti Erbil’de yaşam sabaha kadar devam ederken, Kerkük’te korku, Musul’da şeriat kuralları hakim. Bu kentten kaçmaya çalışan Hıristiyan ve Şii’ler ölmeden Erbil’e ulaşma mücadelesi veriyor.
Çile çekiyorlar
Musul’u işgal ettikten sonra denetimlerini arttıran IŞİD, kentte adım adım şeriat düzenini oluşturmaya başladı. Namaz kılmayanları kırbaçla cezalandıran, zina yapan kadınları taşla recm eden, son olarak kadınları sünnet etmek için fetva çıkaran IŞİD, geçtiğimiz hafta Hıristiyanları ve Şabek (Alevi) Kürtlerini kentten kovdu, kilise ve ibadet yerlerini bombalayarak havaya uçurdu. Yaşanmaz kent haline gelen Musul’da IŞİD’in zulmünden kaçanlar soluğu Erbil ve Kerkük’te aldı. Erbil-Musul arasındaki Hazır ile Sincar bölgesinde kurulan kamplarda on binlerce aile çile dolduruyor.
Bomba tedirginliği
Kerkük’te her yerde korku hakim. Kente sızan IŞİD militanları bombalı eylemler düzenlerken, cadde ve sokakta her yere korku hakim. Kentteki ilçelerde zaman zaman IŞİD ve peşmergeler arasında çatışmalar yaşanırken, patlatılan bombalarla son bir ay içinde onlarca kişi yaşamını yitirdi ve yaralandı.
IŞİD’in işgal ettiği veya tehdit unsuru olduğu yerleşim yerlerinden kaçıp Kerkük’ün varoşlarına sığınan binlerce Türkmen ve Arap aile zor şartlar altında yaşamaya çalışıyor. Kent merkezine ise büyük bir korku hakim. Özellikle kent merkezindeki Pazar yerleri, işlek cadde ve sokaklarda her an patlayacak bombanın tedirginliği insanları alışveriş mekanlarından uzak kalmasına yol açmış. IŞİD’in Kerkük yakınlarındaki Şii Türkmenlerin yaşadığı köy ve kasabalar çevresinde mevzilenmesi büyük endişe oluşturmuş. IŞİD’in özellikle Şii Türkmen bölgelerine yönelik saldırı hazırlığı içinde olduğu bilgisi Kerkük’e yeni göç dalgası hazırlığını da beraberinde getirmiş. Her ne kadar peşmerge kuvveti bölgede stratejik noktalara mevzilense de IŞİD’in kapsamlı saldırı ile gerileyeceği korkusu var.

Kurtuluş kenti
Musul ve Kerkük’ün 60 kilometre uzağında, yani Erbil’de yaşam tüm canlılığı ile sürüyor. Musul-Kerkük dahil IŞİD tehdidi nedeniyle Irak’ın birçok bölgesinden Kuzey Irak’a kaçanlar soluğu Erbil’de alıyor. Erbil özellikle zengin Arap, Hıristiyan ve Türkmenler için kurtuluş ve özgürlük kenti. Zenginlerin yanı sıra orta sınıfta Erbil’e yerleşmiş durumda. Caddeler, parklar ve cafeler tıklım tıklım dolup boşalıyor. Sokakta yaşam sabahın ilk ışıklarına kadar sürüyor.

Hazırlıklar panayır gibi

Erbil’de bayrama hazırlık iki gün öncesinden başladı. Arefe günü ‘iğne atsan yere düşmez’ misali çarşı pazar tıklım tıklım doluydu. Bayram alışverişi en çok gıda üzerine satış yapan işyerlerine yaradı. Kaldırım kenarındaki seyyar lokanta ve kahvehanelerin açık alanda yollara taşan masalara servis yapması Erbil’deki durumu anlatmaya yetiyor.
Gıda ve içecek üzerine satış yapan esnaf iyi para kazanırken, giyim ve diğer ihtiyaç maddelerine rağbet beklenenin altında kaldı. Irak hükümetinin çalışanlara aylarca maaş ödememesinin etkisi pazara da yansıdı. Ancak bayram nedeniyle Erbil’de büyük bir canlılık vardı. Arefe günü ve bayram akşamı işyerleri tıklım tıklım doldu. Berberlerin önünde traş olmak için yüzlerce kişi sıra bekledi. Bayram heyecanı kentin her kesiminde hissedildi. Bayramın ilk günü, sabahın erken saatlerinden itibaren kalabalık gruplar bayramlaşma törenlerine katıldı. Kerkük ve Musul’da bayram özellikle evlerinden ve topraklarından edilenler için yas havasında geçerken, Erbil’de geleneksel bayram kutlamaları ise canlı geçti.
60 kilometre aralıkta bulunan üç ayrı kentte bayram değişik anlamlar ifade etti. Musul’da IŞİD’in korkusundan dolayı bayram eğlenceleri iptal edilirken, Kerkük’te ise IŞİD tehlikesine karşı kente sığınan mülteciler bayramdan ziyade, bundan sonraki gelecek kaygısını düşünüyor.
Erbil’de tüm bu tehlikelerden uzak bayramı karşılayan halk, IŞİD tehlikesinin buraya uzanamayacağının rahatlığıyla
her zamanki heyecanı ile bayramı kutladılar.