Kış mevsiminin son büyük kutlaması: Karnaval
24.02.2020 - 08:38 | Son Güncellenme:
Avrupa' nın birçok ülkesinde ve Avrupalı kaşiflerin ulaştıkları ülkelerde düzenlenen karnaval eğlenceleri bu hafta sonu en renkli halini aldı. Karnaval sözcüğünün Latince’de “carne levare” - “eti kaldırmak” anlamına geldiği ve zamanla değişime uğradığı düşünülüyor. Baharın gelişinden önce ambarda kalmış saklanamayacak haldeki son et ve süt ürünlerinin tüketilmesi, yiyecek azken kırk günlük bir oruç tutulması ve sonrasında baharın gelişi ile doğanın bereketine tekrar kavuşulması sürecine işaret ediyor. Oruçtan önce Karnaval günleri kutlamalar ile geçerken insanlar günlük kaygılarından, toplum düzeninin kurallarından uzaklaşıp üç günlüğüne de olsa biraz hafifliyor, eğleniyor ve dans ediyorlar.
Gülgün Asutay
Karnavalın tam tarihi yıldan yıla değişiklik göstermekle birlikte 3 Şubat ve 9 Mart arasında olması gerekiyor. Tam tarihi ay takvimine göre hesaplanıyor, salı gününe gelmesine ve Paskalya'dan 47 gün önce olmasına dikkat ediliyor. 2020 yılı için resmi karnaval günü 25 Şubat olarak hesaplanmış. Birçok ülkede kostümlü, danslı, müzikli törenler haftalar öncesinden başladı; 23, 24 ve 25 Şubat eğlencenin doruğa çıktığı günler olacak. Bugün sizler için dünyanın farklı yörelerinde yapılan karnaval kutlamalarından örnekler seçtim.
VENEDİK, İTALYA
Ortaçağda Avrupa’nın diğer bütün şehirleri yüksek ağır surlar ile çevriliyken Venedikliler adalar üzerinde güvendeydiler. Surla hendekle işleri yoktu. Mutlu, zengin ve rahatlardı. Taştan, mermerden dantel işlercesine muhteşem güzellikte bir şehir yarattılar. Eğlenceyi seven Venedikliler biraz Roma’nın kış gündönümü festivali Saturnalia’dan ilham alarak, biraz da 18.yüzyılın Barok ihtişamını ekleyerek bugünkü Venedik Karnavalı’nı yarattılar.
Her zaman olduğu gibi bu yıl da karnaval kutlamalarına en erken başlayanlar arasındalar. 8 Şubat gecesi ve 9 Şubat sabahı kanallarda tekneler üzerinde yapılan iki geçit töreninden sonra 16 Şubat öğle saatlerinde “Meleğin Uçuşu” gerçekleşti.
Program evvelki gece Düka’nın Balosu ile devam etti. Eğlencenin son günü olan 25 Şubat’ta Venedik’e ihtişamını ve zenginliğini kazandıran Arsenale isimli tersane tesislerinde büyük bir parti yapılarak bin bir çeşit kostüm ve maske ile süslü renkli günler sona erecek.
ORURO, BOLİVYA
Güney Amerika’nın kültür beşiği, And Dağları’nın merkezi ve dünyanın en otantik ülkelerinden biri olan Bolivya’nın Oruro Karnavalı 2008 yılında UNESCO tarafından “Somut Olmayan Kültür Mirası” olarak tescil edilmiş. Oruro Bolivya’nın en büyük gümüş madenlerinin bulunduğu iki bölgeden biri. İspanyol keşifleri öncesinde her yıl bereket tanrıçası Pachamama’ya adaklar sunmak üzere hac ziyareti yapılan önemli bir dini merkezdi. Fetihler sonrası ise eski inançların güçlü olması dini dönüşüm açısından, madenlerin varlığı yaşam şartlarının değişimi yönünden yerlileri çok zorlamış. Müzik ve dans ile şekillenen karnaval halk için yaşadıklarını ifade etmeye aracı olmuş. Bir hristiyan geleneği olmasına rağmen karnaval Oruro' da zamanla senkretik (eski ve yeni geleneklerin harmanlandığı) görsel bir şölene dönüşmüş.
Oruro Karnavalı için resmi açılış ya da kapanış töreni yapılmıyor. En gösterişli danslı kostümlü geçit törenleri Tövbe Salısı gününden önceki hafta sonu düzenleniyor. Bu yılın Tövbe Salısı olan 25 Şubat gününden haftalar öncesinde provalar başladı. 15 ve 16 şubat günlerinde bandolar şehir meydanlarında son provalarını yaptılar. 20 Şubat’ta hristiyanlık öncesi dönemi hatırlatan Anata Andina töreni düzenlendi. Bölge halkı arasından seçilen şanslı temsilciler geleneksel kıyafetleri ile müzik eşliğinde dans ederek Oruro şehir merkezinde toplandılar. 21 Subat’ta yer altı dünyasının tanrısı El Tio (amca) için San Jose madeninde bir tören düzenlendi. Bu törenle kadim koruyucu tanrılar ve madenlerde ağır koşullarda çalışarak hayatını kaybeden esirler anılıyor. Gün batımında Meryem Ana anıtı önünde başlayan ayin ise sabaha kadar şarkılar ve ilahiler ile devam ediyor.
Bu hafta sonu (Salı gününe kadar) en güzel geçit törenlerine ayrılmış. Şehir merkezinin ana caddelerinden Socavon Meryemi Kilisesi’ne yapılan yürüyüş, Karnaval Geçit Töreni, müzik ve danslar ile renklendirilen ayinler pazartesi akşamına kadar devam edecek.
Oruro Karnavalı’na katılan Bolivyalılar sadece yerel kıyafetlerini giyip dans etmekle kalmıyorlar. Kızılderililere özgü eski animist / pagan inançlar, İspanyolların getirdiği Katolik / Hristiyan gelenekler, fetih ve keşifler ile yaşanan dönüşüm, bunun yıkım ve acıları.. Hepsi kostüm, maske ve dans figürlerinde hayat bulmuş.. Örneğin La Diablada dansı İspanyol istilacıların şeytani yönünü, La Morenada dansı çalıştırılmak için Afrika’dan madenlere getirilen siyahi esirlerin gemilerden iniş hikayesini, Chuta ise bir hizmetlinin yabancı efendisine boyun eğişini simgeliyor.
SCHWAEBISCHE FASTNACT, STUTTGART
Almanya’nın güneybatı bölgesi Baden Württemberg, İsviçre’nin Almanca konuşulan kantonları ve Fransa’nın Alsace bölgelerinde kutlanan karnaval Fastnacht olarak biliniyor. Zengin maske ve kostüm çeşitliliği, Kuzey İtalya’nın “ortaoyunu” Comedia dell’Arte benzeri emprovize sahne gösterileri, Harlequin ve Paliaccio gibi karakterler ile din kurumlarına hicivler bu karnavalı diğer Avrupa karnavallarından ayırıyor.
Fastnacht programı 6 Ocak' ta açıklanır, 2 Şubat' ta Candlemas töreni yapılır. Eğlencelerin temposu bu yılın tarih düzenine göre 19 Şubat günü düzenlenen soytarılar palyaçolar günü, 20 Şubat' ta yağlı yiyeceklerin hazırlanması, (Baharın gelişinin sembolü olarak) kadınların işlerin düzenini yönetmesi ritüeli ile yükseldi, hafta sonu ise ahşap maskeli katılımcıların geçit törenleri ile doruğa ulaştı.
MADEIRA ADASI, PORTEKİZ
neredeyse 1500km. uzaklıkta. Peki bu adada nasıl oluyor da her yıl dünyanın en renkli gösterilerinden biri sahneleniyor?Madeira Portekiz' e ait. Portekizliler burayı keşifler döneminde şans eseri bulmuş ve ada zamanla başkent Lizbon ile en büyük kolonileri Brezilya'nın Rio limanı arasında önemli bir ikmal merkezine dönüşmüş. Portekizliler buraya önce kendileri yerleşmiş sonra Batı Afrika' dan getirdikleri siyahi esirleri getirmişler. Zamanla Avrupa'nın litürji kültürü Afrika'nın ritimleri ile karışmış.
Arada Madeira' dan Hawaii' ye göç ettirilen şeker kamışı işçileri karnavalı oraya da taşımış Malasada Günü olarak kutlamaya başlamışlar. Madeira' da üç farklı kutlama yapılıyor. İlki Compadres kutlaması. Baharın gelişi ile birlikte geçmiş yılın gerginliklerini geride bırakmayı temsil ediyor. Bu yıl 15 ve 16 Şubat günlerinde gerçekleştirildi. İkinci kutlama müzik eşliğinde kostümlü samba gösterisi şeklinde geçiyor. 25 Şubat salı günü ise kapanış günü gösterileri herkese açık, isteyen istediği kostümle katılıyor, yaratıcılık, hayalgücü, hepsi var. Madeira Karnavalı çok renkli ve hareketli olmasının yanında dünyaca ünlü Rio Karnavalı' nın temelini oluşturması ile biliniyor.
