Burası Kafkasların en büyük şehri Bakü
21.06.2021 - 05:25 | Son Güncellenme:
Hazar Denizi kıyısında yer alan Bakü, 19. yüzyılda petrol yataklarının da bulunmasıyla birlikte hızlı bir gelişme sürecine giren tarihi bir şehir. Kafkasların en büyük kenti olan Bakü, Azerbaycan'ın hem siyasi hem kültürel hem de ekonomik başkenti. İstanbul'dan ortalama üç saatlik bir uçak yolculuğuyla varabileceğiniz Bakü, tarihi ve turistik yönü kadar canlı gece hayatıyla da dikkat çekiyor. Türk tarihinde de çok önemli bir yere sahip olan Bakü'ye daha yakından bakalım...
Hazırlayan: İhsan Dindar
Azerbaycan Türkçesindeki telaffuzuyla Bakı ya da Bakü, Kafkasya'nın en büyük şehri olmasının yanı sıra bölgenin çok önemli bir ekonomi ve kültür merkezi de olma özelliği taşımaktadır. Ünlü seyahat platformu Lonely Planet tarafından dünyanın en iyi gece hayatına sahip kentlerinden biri olarak kabul edilen Bakü'ye dair bilgiler haberin detayında.
Hazar Denizi kıyısında yer alan önemli bir liman kenti olan Bakü, özellikle 19. yüzyılın sonunda bölgede büyük çapta petrol rezervlerinin keşfedilmesi üzerine Bakü'nün da kaderi değişti. Hızlı bir şekilde gelişmeye başlayan Bakü, kısa sürede Kafkasya'nın en büyük şehri hakine geldi. 1880'lerde nüfusu 80 bin dolayında olan Bakü, bugün Tiflis ve Erivan'ın toplam nüfusundan da büyüktür.
Resmi istatistiklere göre Bakü'nün nüfusu 2.5 milyona yaklaşmış durumda. Şehrin banliyölerini de bu sayıma dahil ettiğimizde Bakü'nün nüfusu üç milyonu geçiyor. Azerbaycan'ın toplam nüfusunun 10 milyonun biraz üzerinde olduğunu düşündüğümüzde ülke vatandaşının üçte birinin Bakü'de yaşadığı sonucu ortaya çıkıyor.
2000'lerin başından itibaren hızlı bir gelişme kaydeden kentte 19. yüzyıl ve Sovyetler döneminde kurulu kentin etrafından çok sayıda yeni gökdelen ve yaşam alanları inşa edilmeye başladı. Bu durum elbette kentin nüfusunun daha fazla artmasını da beraberinde getirdi. Kent, bu süreçte Azerbaycan'ın farklı bölgelerinden de göç aldı.
Bakü'nün kaydettiği bu hızlı gelişme dünyanın da dikkatini çekmiş durumda. 2015 yılında Avrupa Olimpiyat Oyunları, 2017 yılında ise İslâmi Dayanışma Oyunları'na ev sahipliği yapan Bakü, bu sayede hem farklı coğrafyalardan kültürleri şehre çekme imkânı buldu hem de şehrin gelişimi daha da arttı.
Her ne kadar 19. yüzyılda hızlı bir büyüme yaşasa da Bakü'nün geçmişi milâttan önce 3000 yılına kadar uzanmakta. Bölgede yapılan kazılarda 5000 yıl öncesine tarihlenen buluntular ortaya çıkartılmış durumda. Bunlar çeşitli gündelik yaşam malzemelerinden oluşmakta.
5. yüzyıla ait Sasani hazineleri bölgede o devirde kalıcı yerleşimlerin varlığını ispatlamakta. Bu dönemde Bakü'nün adı Bağavan ya da Ateş-i Bakvan olarak kayıtlara geçmekte. Arap kaynaklarında ise kentin adı Bakuye olarak yer alıyor.
Dünyanın en büyük gölü olan ve bu nedenle de deniz olarak da adlandırılan Hazar kıyısında yer alan Bakü'de karasal iklim etkisi görülür. Kışları soğuk ve yağmurlu geçerken yaz ayları ise sıcak ve bir o kadar da kurak geçmektedir.
11 idari bölgenin (rayon) bulunduğu Bakü'nün en kalabalık nüfusa sahip yerleri Hatai, Binegedi, Sabuncu, Yasamal ve Saruhanı'dır. Bu bölgelerin nüfusları ortalama 200 binin üzerindedir. geriye kalan altı bölgenin nüfusu da ortalama olarak 150 bin dolayındadır.
Nüfusunun %90'ından fazlasını Azerbaycan Türklerinin oluşturduğu Bakü'de Ruslar, Gürcüler, Tatarlar ve Yahudiler de yaşamaktadır. Ermenistan'ın Karabağ'ı işgal etmesinin ardından kente buradan da çok sayıda Karabağ Türkü göç etmek zorunda kalmıştır.
Tarihi ticaret yolları üzerinde yer alan Bakü'ye bu nedenle eski çağlardan günümüze kadar Venedik, Ceneviz gibi Avrupalı tüccarların yanı sıra Doğru Roma, Hazar, Fars, Arap, Hint ve Çinli kervanlar da gelmiştir. Kentin bugünkü kültürel zenginliğinin altında yatan unsurlardan biri de budur.
Günümüzde petrol ve tuz rezervleri bakımından oldukça zengin bir konumda bulunan Bakü, bu sayede de dünya geneliyle büyük bir ticari ilişkiye sahiptir.
Gelelim ulaşım konusuna. 25 istasyona sahip yaklaşık 37 kilometre uzunluğundaki iki hatlı bir metro altyapısına sahip olan Bakü, bölgenin de en önemli metropolüdür. Halihazırda sekiz istasyonluk yeni bir hattın inşası devam ederken bir yandan da Haydar Aliyev Uluslararası Havaalanı ile kenti bağlayacak yeni metro projeleri üzerine de çalışmalar devam ediyor.
Dünyanın en büyük otobüs terminallerinden birine ev sahipliği yapan Bakü'den başta Tebriz, Moskova, Volgograd gibi şehirler olmak üzere Tiflis, Kars, Ardahan gibi şehirlere otobüs seferleri düzenlenmektedir.
2019 yılında alınan kararla birlikte Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları 30 günü geçmeyecek olan turistik ziyaretlerinde vizeden muaf olacak. Bakü ve Gence'de bulunan havaalanlarından Azerbaycan topraklarına girecek olanlar vizesiz seyahat imkânından faydalanabilecek.
Ancak hali hazırda uygulanan pandemi önlemleri dolayısıyla Azerbaycan Hükumeti'nin aldığı karar doğrultusunda 1 Aralık 2020 tarihine kadar ülke genelinde karantina uygulaması devam edecek.
Bu nedenle şu anda özel durumlar dışında Azerbaycan'a turistik ziyaret gerçekleştirilememektedir. Halihazırda Bakü genelindeki toplu taşıma seferleri azaltılmış pek çok kurum ve özel sektör çalışanın işlerini evden sürdürmesi teşvik edilmiş durumda.
