'İddialar asılsız, incelemeler bir-iki yıl sürebilir'
10.01.2020 - 13:00 | Son Güncellenme:
AA
Gelen son dakika haberine göre, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, ellerindeki kanıtlarla Tahran'da düşen Ukrayna Hava Yolları'na ait yolcu uçağının İran'dan atılan bir füzeyle muhtemelen yanlışlıkla vurulduğunu söyledi. İran Hükümet Sözcüsü Ali Rabiey ise "ABD ve müttefiklerinin asılsız iddiaları, olayda hayatını kaybeden 176 kişinin ailelerinin ve yakınlarının yaralarına tuz basıyor" dedi. Ukrayna Dışişleri Bakanı Vadym Prystaiko, ABD'nin düşen Ukrayna uçağı ile ilgili, "çok önemli veriyi" Ukrayna ile paylaştığını duyururken, düşen uçağın enkazından kurtarılan iki kara kutunun görüntüleri ortaya çıktı. NATO'dan ise son dakika gelişmesi geldi. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ABD'nin Kasım Süleymani suikastına misilleme olarak İran'ın Irak'taki ABD üslerine füze saldırısı düzenlemesinin ardından, çarşamba günü Ukrayna Uluslararası Havayollarına ait bir yolcu uçağının Tahran'da düşmesiyle ilgili şeffaf soruşturma çağrısı yaptı.
Düşen uçağın enkazından kurtarılan iki kara kutuyu içeren sandık, İran'ın başkenti Tahran'da çekildiği düşünülen bir videodan alınan görüntüde gözler önüne seriliyor.
İran, kara kutu bilgilerini paylaşmaya yanaşmazken, yetkililer her iki kara kutunun da zarar gördüğünü ancak hafızalarının sağlam durumda olduğunu kaydetti.
Justin Trudeau Ottawa'da dün düzenlediği basın toplantısında, "Elimizde müttefiklerimiz ve kendi kaynaklarımız da dahil olmak üzere birden fazla kaynaktan gelen istihbarat var. Kanıtlar, uçağın İran'a ait bir karadan havaya füzeyle vurulduğunu gösteriyor" diye konuştu.
Trudeau sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu, yanlışlıkla yapılmış olabilir. Elde ettiğimiz bu yeni bilgi, konuyla ilgili çok detaylı bir soruşturma yapılması gerektiğini daha da çok ortaya koyuyor." Trudeau, 176 kişinin hayatını kaybettiği kazayla ilgili olarak tam ve kapsamlı bir soruşturma açılması çağrısı yaptı.
İranlı yetkililer ise Ukraynalı yolcu uçağını yanlışlıkla düşürdükleri iddiasını 'kesinlikle' reddetti. İran tarafından gelen yalanlamanın aksine CBS News, ABD'li yetkililerin İran'ın ABD hedeflerine yaptığı füze saldırısı ile aynı saatler içerisinde düşen uçağın, "İran tarafından vurularak düşürüldüğünden emin oldukları" bilgisine ulaştı.
Tahran'dan yapılan açıklamalarda ise uçağın İran tarafından düşürüldüğü iddiaları reddedildi. Hükümet sözcüsü Ali Rabiey, iddiaların asılsız olduğunu söyledi. İran Sivil Havacılık İdaresi de uçağın füzeyle düşürüldüğü iddialarını yalanladı ve "İncelemeler bir ya da iki yıl sürebilir" dedi.
Bu açıklamadan kısa bir süre önce CBS News kanalı, ABD istihbarat kaynaklarının uydu tarafından iki füzenin fırlatıldığına dair ve hemen ardından da bir patlama olduğuna dair "sinyal" alındığını söylediklerini bildirdi.
Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy, İran'da düşen Ukrayna Havayolları'na ait yolcu uçağının füzeyle vurulduğuna dair iddialara ilişkin, “ABD, Kanada ve Birleşik Krallık hükümetlerine kazaya ilişkin ellerindeki kanıtları paylaşma çağrısı yapıyoruz” dedi.
Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, Tahran'da düşen Ukrayna Havayolları'na ait yolcu uçağının füzeyle vurulma ihtimalini göz ardı etmediklerini belirterek, “Ancak bu henüz kanıtlanmadı. ABD, Kanada ve Birleşik Krallık hükümetlerine kazaya ilişkin ellerindeki kanıtları paylaşma çağrısı yapıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Zelenskiy, sosyal medya hesapları üzerinden yaptığı açıklamada, İran’da yaşanan uçak kazasının nedenlerini araştıran komisyonun çalışmalarına bugün devam edeceğini bildirdi. Ukraynalı uzmanların da sürece dahil olduklarını anlatan Zelenskiy, “Tarafsız bir soruşturma için gerekli tüm bilgilere erişimin sağlanacağını umuyoruz.” açıklamasında bulundu.
Uçağın füzeyle vurularak düştüğüne dair iddiaları da değerlendiren Zelenskiy, “Bu ihtimali göz ardı etmiyoruz. Ancak bu henüz kanıtlanmadı. Liderlerin basına yaptıkları açıklamalar doğrultusunda, tüm uluslararası ortaklara, özellikle de ABD, Kanada ve Birleşik Krallık hükümetlerine kazaya ilişkin ellerindeki kanıtları paylaşma çağrısı yapıyoruz.” ifadelerini kullandı.
Konuya ilişkin ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile bugün bir görüşme gerçekleştireceğini kaydeden Zelenskiy, “Amacımız mutlak doğruya ulaşmaktadır. Bunun, kurbanların aileleri ve afet kurbanlarının anısı adına tüm uluslararası toplumun sorumluluğu olduğunu düşünüyoruz. İnsan yaşamı, herhangi bir siyasi saikten daha önemlidir.” değerlendirmesini yaptı. ABD Başkanı Donald Trump da olayla ilgili şüpheleri olduğunu ve uçağın yanlışlıkla düşürülmüş olabileceğini söyledi. Dünyayı sarsan olayla ilgili konuşan Trump, "Tahran'da düşen Ukraya uçağını İran yanlışlıkla düşürmüş olabilir. Çok kötü bir şey olduğuna yönelik bir hissiyatım var." ifadelerini kullandı.
Reuters haber ajansı da üç ABD'li yetkiliye dayandırdığı haberinde ABD hükümetinin İran tarafından yanlışlıkla vurularak düşürüldüğüne inandığını aktardı. İran ise füzeyle vurulma iddialarını "psikolojik savaşın bir ürünü" olarak niteleyip yalanladı.
New York Times gazetesi, ele geçirdiği ve yayınladığı 19 saniyelik videonun, yolcu uçağının füzeyle vurulup düşürüldüğünü gösterdiğini ve videonun doğruluğunu kanıtladıklarını duyurdu.
New York Times ele geçirdikleri görüntülerden, uçağın vurulduğu an küçük bir patlama olduğunu ancak uçağın o an patlamadığını, birkaç dakika daha havada kalarak rotasını havaalanına geri çevirdiğini ve havaalanına doğru giderken patladığı sonucu çıkardıklarını belirtti.
Gazete videodaki görselleri ve ses özelliklerini söz konusu bölge ve uydu görüntüleri ile karşılaştırarak, videoların olay anını gösterdiği sonucuna ulaştıklarını aktardı.
ABD'li Newsweek dergisine konuşan üç yetkili, uçağın Rusya yapımı Tor-M1 hava savunma sistemi tarafından muhtemelen yanlışlıkla hedef alındığını söyledi. Dergi haberini; ABD Savunma Bakanlığı'ndan bir yetkiliye, üst düzey bir ABD'li istihbarat yetkilisine ve Irak istihbaratından bir yetkiliye dayandırdı.
Boeing 737-800 tipi bir yolcu uçağını vurduğu iddia edilen füze, NATO tarafından SA-15 Gauntlet olarak da adlandırılıyor. The Tor Füze Sistemi, füze fırlatıcısını ve radarını tek yönlü bir araca entegre edilmiş kısa menzilli "nokta savunma" sistemi.
"Ulusal ve uluslararası güvenliğe yönelik yıkıcı tehditleri" araştıran ve analiz eden Amerikan Bilimciler Federasyonu'na göre, 6.000 metre yüksekliğe ve 12 km menzile kadar olan hedeflere karşı mobil ve ölümcül olacak şekilde tasarlanmış.
Tor füze sisteminin imha etmek için tasarlandığı askeri uçaklar ve seyir füzeleri, radarda tespit edilmemek için genellikle rotalarını çizer. Radarı yanıltmak için radar karıştırma reflektörleri ve ısı arayan füzeler için tuzak görevi gören işaret fişekleri ile donatılmış.
Çarşamba günü düşen Ukrayna Hava Yolları'na ait Boeing 737-800 tipi bir yolcu uçağının bir uçuş planı vardı ancak savunma özelliği yoktu.
Reuters haber ajansına konuşan Middlebury Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü Araştırma Görevlisi Michael Duitsman, uçuş ekibinin herhangi bir füzeye tepki vermesi için zaman bulamadığını söyledi.
Duitsmansaid, "Muhtemelen bir füze geldiğini bile göremezlerdi" dedi ve ekledi: "Pilotlar kalkıştan sonra muhtemelen başka şeylerle meşgullerdi."
Ticari uçaklar yerdeki radar sistemi tarafından sorgulandığında kodlanmış belli bir sinyali gönderen cihazlara yani uluslararası olarak kararlaştırılmış bir frekansta kimliklerini, hızlarını ve rakımlarını yayınlayan radyo vericilerine sahiptir.
Reuters'ın haberine göre 752 numaralı uçuş, havaalanından sadece birkaç kilometre uzakta düştüğünde yakınlarda birkaç sivil uçak daha vardı. Bu uçakların tümü Tor'un radar ekranında ve havaalanındaki sivil radarda görülebilirdi.
Şu anda füze savunma teknolojisi üzerinde çalışan eski bir Avrupa hava savunma subayı, tercihen, planlanan tüm sivil uçuşların uçuş planlarının ve transponder kodlarının bir havaalanının yakınında bulunan askeri birimlerle paylaşılacağını söyledi.
Bu, füze operatörünün radardaki her nesneyi bir uçuş planı ve "transponder" (radar alıcı-vericisi) koduyla ilişkilendirmesini sağlar. Konunun hassasiyeti nedeniyle isminin verilmesini istemeyen subay, "Düşman bir uçağı düşürmek kolaydır" dedi ve ekledi: "Zor olan, uçağı tanımlamak ve sivil uçakları vurmamaktır."
Tor füzeleri radar tarafından yönlendirilir ve ses hızının neredeyse üç katında uçar. Bu, 5 km uzaklıkta bir hedefe fırlatılırsa, yaklaşık beş saniye içinde hedefi vuracağı anlamına gelir.
Tor füzesi, yaklaşık 15 kg yüksek patlayıcı içeren küçük bir roket başlığına sahiptir. Ancak patlama sırasında parçalanmış metal parçalarını hedefe mermi gibi püskürtmek için tasarlanmış.
Duitsman yaptığı açıklamada Tor'un İran'ın sahip olduğu en modern hava savunma sistemleri arasında yer aldığını söyledi. Ayrıca iki füze ile aynı anda iki hedefe saldırabileeğini ekledi. İran 2000'li yılların ortalarında onları Rusya'dan satın aldığında, “ABD'nin bu satın alma ile ilgili endişe duyduğunu” ekledi.
"UYDU VE RADAR VERİLERİ VAR"
