Esenlik İçin Mimarlık

Gülce Halıcı, Mimar- Binaların, yaşam alanlarının, şehirlerin sağlığımızı ve yaşama şeklimizi etkilediği bin yıllardır bilinen bir gerçek. Salgın hastalıklar her ön plana çıktığında yapılı çevrenin insan sağlığı üzerindeki etkileri dünya mimarlık ortamında pek çok kez tartışıldı. Büyük şehirler başta olmak üzere gerek kentlerin gerekse binaların şekillenmesinde ilk çağlardan bu yana salgın hastalıklar hep etkili oldu. Veremle hayatımıza giren sanatoryumlar bu yaklaşımın hala günümüzde etkisini sürdüren örneklerinden biriydi. Veremle mücadele için yüksek tavanlı, bol güneşli, her odasında geniş balkonu ile güneşlenmenin mümkün olduğu pürüzsüz beyaz mekanlar inşa edildi ve bu sağlık arayışı modern mimarinin başlangıcı oldu. Çağdaş insanın karmaşık metropollerin yarattığı stresle mücadele etmek zorunda kaldığı ve mekanda esenlik ve sağlığın hiç olmadığı kadar önem kazandığı günümüz dünyasında ise yapıların insan fizyolojisine ve psikolojisine uygun olarak ele alınmaları gerekiyor. Pek çok kez kanıtlandığı üzere insan beyni, içinde bulunduğu mekana göre kendini ve hislerini yeniden şekillendiriyor. Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nde nörobilimden yararlanılarak mimarlığın beyin üzerindeki etkilerini anlamaya yönelik yapılan detaylı araştırmalarda deneyimleyenlerin beyin dalgalarındaki değişimler ölçülmüş ve mekanın insanların karar verme mekanizmaları, zihinsel ve fiziksel sağlık durumları üzerinde olumlu ve olumsuz etkileri olabileceği kanıtlanmış (Paiva&Jedon, 2019). Mimarlığın en önemli rolü olan fiziksel, çevresel ve ekonomik kriterlere uygun yapı inşa etme sorumluluğu kullanıcıların ruh ve fizik sağlığına yönelik mekan tasarımlarını da kapsıyor. Doğal malzeme seçimleri, yapının içinde bulunduğu çevreyle uyumu, doğayla olan ilişkisi ve yarattığı ruhsal etkiler, yapıların kullanıcıların sağlığını koruyabilecek hatta iyileştirebilecek güce sahip olmalarını sağlıyor. Sağlıklı yapılar, yalnızca hastalık zamanında iyileştirici güce sahip olan mekanlardan ibaret olmayıp, aynı zamanda kullanıcıların kendi koşullarına dair olumsuz düşüncelerden arınmalarını ve kendilerini daha pozitif hissetmelerini sağlayan mekanları da kapsıyor. Bu ayki dosya sayfalarımızı mimarinin iyileştirici gücünü kullanan, ziyaretçilerine fiziksel ve ruhsal esenlik veren, bulunduğu çevreyle uyumlu, insan sağlığını iyileştirmek için sürdürülebilirliği ve doğal malzeme kullanımını ön plana çıkaran 6 nitelikli projeye ayırdık.

Belzberg Architects tarafından dilek ağacı geleneğinden ilham alarak tasarlanan Umut Köşkü gelişen sağlık sektörüne ve buna bağlı olarak değişen sağlık ve esenlik arayışlarına cevap veriyor. Sadece beden sağlığını değil ruhsal sağlığını da esenliğin bir parçası haline getiren bir anlayışla tasarlanan yapı, sağlıklı yaşama karşı bütünsel bir bakış sunuyor. Kanser, diyabet ve diğer hayati hastalıklar için araştırma ve tedavi merkezi olan Umut Köşkü için sağlıklı yaşamı teşvik eden yeni bir mimari dil oluşturulmuş. Yapı, Duarte Üniversitesi kampüsünün kalbinde, sergiler, etkinlikler, idari ofisler ve depolama için 7.000 m2’lik çok kullanımlı bir alan sunuyor. Formunu Duarte’nin tarihi açısından önemli bir simge olan Kafur ağacı ve onun manzarasından alan merkez, asırlık Kafur ağacını saran iki binadan oluşuyor

Mario Cucinella Architects imzalı San Raffaele Hastanesi, gün ışığıyla etkileşen ve seramik kanatlara sahip cam cephesiyle İtalya’nın en büyük acil servisine sahip olmasının yanı sıra hastaların ve personelin ihtiyaçlarını karşılamak için özenle tasarlanmış. 284 yataklı bakım tesisini, bilimsel araştırma, öğretim ve klinik laboratuvarları bir araya getiren uluslararası üne sahip bu 10 katlı hastane yapısı Milano şehir merkezinin kenarında bulunan tıp kompleksinin de bir parçası. Mario Cucinella Architects, beyaz perde duvarlı eterik görünümü ile kullanıcılarına sakinlik veren bir bina tasarlamayı tercih etmiş. Gün ışığıyla etkileşen ve seramik kanatlarla ritmik olarak vurgulanan uyumlu cam yükseltiler sayesinde yapının geceleri de aydınlık gözükmesi sağlanmış. Yer seviyesinin altında 20 ameliyathaneli bir cerrahi blok bulunuyor.

Shigeru Ban Architects tarafından “havada meditasyon yapma” konsepti için tasarlanan ZEN Wellness SEINEI Konaklama Tesisi, sık ağaçlarla çevrili bir bölgede, kuşların şarkılarını duymak için ideal bir yer olan engebeli bir arsa üzerine inşa edilmiş. Mimariye hapsolmuşluk hissini ortadan kaldırmak amacına odaklanan yapı, 81 metre uzunluğunda ve 7.2 metre genişliğinde iki çelik ızgara çerçeveli sütun üzerinde minimum strüktürle inşa edilmiş. Yapı, meditasyon ve yoga için açık güverte alanını maksimuma çıkarmak için çelik kolonlarla desteklenen konsola sahip. Mekansal sürekliliği bozmamak ve manzarayı kesmemek için neredeyse görünmez derecede yapısal eleman kullanılmış. Yapıya yoldan yaklaşırken, yaklaşık 100 metrelik güçlü bir ahşap çerçeve, çevredeki ormanla kontrast gözükse de iç mekanda mütevazı bir hale bürünüyor.

Tayland’da ormanın ortasında yer alan dört katlı rezidans, uzaktan hemen fark edilmese de kolayca ulaşılabilir bir noktada bulunuyor. Meditasyon pratiği yapmak için gelen kadınların ikinci evi olarak hizmet veren merkezdeki 100 odanın her biri dağların ve ormanlık alanların nefes kesici manzarasına sahip. Beton yapının tasarımı orman içerisinde göze batmayacak kadar mütevazı. Rezidansın önündeki insan yapımı büyük gölet çok işlevli olarak tasarlanmış ve sadece binanın ihtişamını arttırmakla kalmayıp temiz su rezervuarı haline getirilmiş. Gölet için kazılan toprak, konutun temelini oluşturmak için kullanılmış. Balkonlar, yoga ritimlerinden ve meditasyon yapan katılımcıların farkındalığından ilham alırken farklı boyutlarda tasarlanmış. Simetrik açık hava koridoru tuğlalarla döşenmiş.

Doğa ve insanlar arasında uyum yaratmak amacıyla Dietger Wissounig Architekten tarafından tasarlanan Josefhof Sağlık Fakültesi, mimarlarının tanımıyla manzaraya dokunuyor. Dar uzun yapı arena benzeri bir topografyaya yer yer arazinin üzerinde duracak, yer yer gömülü gibi görünecek şekilde yerleştirilmiş. Peyzaj binanın içinden akarken yapı meyve bahçelerini anımsatan bir atriyuma dönüşüyor. Giriş alanı, yemek odaları ve bar, hem güneye hem kuzeye doğru bir manzara sunuyor. Yapılar arasında peyzajın doğal topografyasının devam etmesine izin verilmiş. Tüm odalar, doğa manzarasına sahip olup giriş katlar hastalara toprakla engelsiz bir bağlantı sunuyor. Resepsiyon salonundan başlayarak tüm alanlara engelsiz ve hızlı bir şekilde erişilebiliyor.

NORD Architects tasarımı Alzheimer Köyü’nde hem Danimarka'da hem de Avrupa'da artan alzheimer hastası sayısına mimari bir cevap yaratılması hedeflenmiş. Köy sakinlerin, akrabalarının ve sağlık çalışanlarının tümünün kendilerini iyi hissetmeleri için güvenli bir ortam yaratmak üzere tasarlanmış. Yabancılaştırıcı veya engelleyici unsurlardan arındırılmış tanıdık bir çevreyi, anlamlı ve sağlıklı bir yaşam sürmek için gerekli bulan mimarlar, Alzheimer Köyü’nde site sakinlerinin mahallelerindeki önceki yaşamlarını anımsatan bakkal, kuaför, restoran ve pazar meydanı gibi tanıdık işlevleri kompleksin programına entegre etmiş ve mimarlık yoluyla süreklilik ve uyum duygusu geliştirilmiş. Kompleks, doğayla bütünleşerek, mevcut peyzajı, sakinler için bir dinlenme alanına dönüştürüyor.