İnşai Hak Nedir?

Yenilik doğuran haklar olarak da bilinen inşai haklar, hak sahibine tek taraflı beyan ile yeni bir hukuki statü meydana getirme ya da halihazırdaki bir hukuki durum üzerinde değişiklik ya da sonlandırma ehliyeti veren haklardır. İnşai hak; kurucu yenilik doğuran haklar, değiştirici yenilik doğuran haklar ve bozucu yenilik doğuran haklar olarak üçe ayrılır.

İnşai yenilik doğuran hak nedir?

İnşai haklar tek taraflı irade beyanı ile herhangi bir kayıt ya da şarta bağlanamayan, bir defa kullanma sonucunda tükenen ve dava yoluyla da kullanılabilen haklardır. Hukuki bir kural olarak bu haklar dava yolu ile kullanılamaz. Ancak paylı hisselerde öncelikli alım hakkı tanıyan "süfa hakkı" ve mirasın reddi gibi bazı inşai hakların kazanımında dava yolu açıktır.İnşai haklar sahibi açısından bir defa kullanılmaya uygundur. Hakkın kullanımı sonucunda hak da sona erer. Kullanılmış bir inşai hak geri alınamaz. Hakkın tek kullanım ile sınırlandırılmasındaki amaç muhatapların korunması ilkesidir. Örneğin; kira sözleşmesi sonucunda fesih hakkını kullanan bir kiracı, fesih hakkını tekrar kullanamaz ya da geri alamaz. Ancak hakkın muhatabı inşai hakkın kullanımının geri alınmasına izin vermesi ya da muhatabın gerekli koşulların oluşmadığını öne sürerek hak kullanımına itiraz etmesi halinde haklar kullanılamayabilir. Muhatap açısından belirsizlik getirmemesi bakımından inşai hakların kullanımında şarta bağlanamama ilkesi kabul edilir. Ancak istisnai olarak belirsizlik yaratmama koşulu ile inşai hak bir şarta bağlanabilir.