Tehlikeye karşı 'iş'te önlem

Mithat Yurdakul / ANKARA - Tüm işyerlerinde iş güvenliği hizmeti öngören düzenleme, 2012 yılından bu yana 5 kez ertelenmesinin ardından yürürlüğe girdi. 1 Ocak 2025 itibarıyla kamu işyerleri ile 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri için de iş sağlığı ve güvenliği zorunluluğu başladı.

- Nasıl uygulanacak?

Yılbaşından itibaren başlayan yeni dönemde, 50’den az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işverenler, çalışanları arasından uygun nitelikte personel görevlendirmesi yaparak, iş güvenliğini sağlayabilecek. Gerekli belgeye sahip olması halinde kendisi de iş güvenliğini sağlayabilecek olan işverenler, bakanlıkça yetkilendirilen ortak sağlık ve güvenlik birimleri (OSG) ve Çalışan Sağlığı Merkezlerinden (ÇSM) hizmet alabilecek. İşverenin belirleyeceği bir kişi de bakanlığın belirlediği eğitimleri tamamlamak şartıyla, işe giriş ve periyodik muayeneler haricindeki iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilecek.

- İş sağlığı ve güvenliği uzmanları ne yapacak?

İşverenlerin görevlendirdikleri kişiler veya hizmet alınan kurum ve kuruluşlar tarafından, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan ve yazılı olarak bildirilen tedbirler yerine getirilecek. Belirlenen yetkililer, az tahlikeli işyerlerinde çalışanlara pediyodik olarak iş sağlığı-güvenliği eğitimlerinin verilmesi, acil durum planı yapılmasının yanı sıra çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilemesi muhtemel konular hakkında çalışanları ve işverenlerini bilgilendirmekle yükümlü olacak.

- Hangi işyerleri kapsamda?

Özel okullar, avukatlık büroları, yazılım şirketleri, giyim mağazaları, marketler, kafe ve restoranlar, bankalar, kuyumcular ve eczaneler gibi pek çok işletme kapsamda olacak. Ancak; bakkal, manav, terzi, emlakçı gibi esnafın yeni bir yükle karşılaşmaması için ise alternatif düzenleme yapılması bekleniyor.

- Uygulamayana yaptırım var mı?

Kanuna rağmen işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı çalıştırmayan işyerlerine her zorunlu çalışan için ayrı ceza kesilecek. Bu kapsamda 50’den az çalışanı olan işyerlerinde temel ceza miktarı 92 bin 403 TL olacak.

- Kendi görevlendirme yapan şirket için işyeri hekimi şart mı?

50’den az işçisi bulunan işverenin bizzat kendisi ya da vekili olarak belirlediği çalışanı, bakanlığın protokol yaptığı öğretim kurumları ve üniversitelerce verilen eğitimi tamamlamak şartıyla, iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirmeden de belirlenen yükümlülüğü yerine getirebilecek.

- İş sağlığı ve güvenliği görevlisi şartlar ne?

Herhangi bir diploma derecesi aranmaksızın, anlaşmalı eğitim programlarına 18 yaşını doldurmuş herkes, ücret ödeyerek başvurabilecek. Programa kayıt yaptıran öğrenciler, uzaktan öğretim yöntemiyle dijital kitaplardan ve internet ortamındaki derslerden yararlanarak sertifika sınavlarına hazırlanacak. Eğitimden sonra sınava girilecek. Sınavdan sonra açıklanacak sonuç belgesi internette yayımlanacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na da bildirilecek olan sınav sonuçlarıyla, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini vermeye hak kazanan işveren veya çalışanlar, bakanlığın “İSG-KATİP” sistemine internet üzerinden kayıtlarını yaptırarak göreve başlayabilecek.