Gelişmiş ekonomilerin Türkiye ile daha iyi ilişkisi olmalı

Pelin Aykın/ ABD Dışişleri Bakanlığı Eski Danışmanı Rich Outzen şu ifadeleri kullandı:

Türkiye, Avrupa Birliği’nde (AB) Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açmasının ardından başlayan enerji krizinde rol oynayabilir mi?

Kesinlikle. Türkiye enerji krizinde anahtar bir rolde. Türkiye, topraklarından geçen 6 doğal gaz boru hattı olduğu için zaten belli bir seviyede performans gösteriyor. Karadeniz doğal gazının keşfi ile yapılabilecek daha çok şey var. LNG (sıvılaştırılmış gaz) hattını genişletme imkanı var. Türkiye’nin hala bu hatlardan birine ihtiyacı var. Dünya Doğu’dan Batı’ya aktarım sağlayan enerji üslerini çeşitlendirmeye ihtiyaç duyuyor. Orta Avrupa şu anda büyük enerji ihtiyacına sahip. Gelişmiş ekonomilerin Türkiye ile daha iyi bir ilişkisi olması gerekiyor. Doğu Akdeniz gazından bahsettiğimiz için de çok heyecanlıyım, sanırım birileri İsrail de dahil olmak üzere bazı siyasi uzlaşmalar sağladı. Doğu Akdeniz gazında fayda sağlayacak bir gelişme olmasını umuyorum. Doğu Akdeniz gazı Avrupa’nın enerji ihtiyacı açısından da önemli.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, gelecekte Türkiye’de bir doğal gaz merkezi kurulabileceğini söyledi. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz?

Türkiye büyük bir gaz merkezi olabilir ancak açıkçası Rusya’nın bundan yararlanmasını istemem. Doğu Akdeniz’den veya başka yerlerden daha fazla LNG veya daha fazla doğal gaz gelmesini görmekten memnun olurum. Ama sorun değil. Temelde dünyanın yaklaşımı Rusya’yı marjinalize etmek ya da Rusya’yı enerji piyasasının dışında tutmak olmamalı. Ama seçenek de çok. Çünkü Rusya güvenilir olmadığını gösterdi. Farklı zamanlarda gazı kesti veya gaz akışı seviyeleriyle oynadı. Ben Türkiye olsaydım Rus enerjisinin topraklarımdaki gaz merkezinin kaynaklarından biri olmasına izin verirdim, sonuçta bu bir merkez ve Rusya ile de iş birliği yapılmalı. Ancak gaz merkezindeki tek kaynak Rus gazı olmamalı. Çünkü sadece Rus gazı Türkiye’nin kendi topraklarında Rusya’nın merhametine kalmasına neden olur, Rusya istediği zaman gazı kesebilir ya da istediği ücreti talep edebilir. Türkiye hem Rusya ile hem de diğer kaynaklarla iş birliği yapmalı.

Enerji krizi ABD ile Türkiye arasındaki ilişkiyi nasıl etkileyebilir?

 Biz hala enerji dönüşümü üzerinde çalışıyoruz. Çünkü hala birçok alana bağımlıyız. ABD, yeşil enerjiyi ön plana çıkarmak için çalışıyor. Doğalgaz da hem Türkiye’nin hem de ABD’nin ilgi alanı. Çünkü kömür veya petrolden daha temiz bir enerji. Doğalgaz muhtemelen yeniden kullanılabilir kaynaklara kıyasla daha fazla terk edilmiş bir konu. Bu da Türkiye ve ABD arasında özellikle doğalgaz konusunda daha fazla iş birliği demektir. Doğu Akdeniz boru hattı hakkında tek elden ikna edici bir çalışma olabilir ve olmalıdır.

ABD, Türkiye’ye yardımcı olabilir

Aklımıza Bakü-Tiblis-Ceyhan Boru hattı gelebilir. Bu konuda 90’larda çok fazla diplomatik çaba sarf edilmişti. Doğu Akdeniz’den geçen daha büyük doğalgaz boru hattı için ve Orta Asya’dan daha fazla gaz getirmek için benzer bir şey ABD’nin çalışma alanı olabilir. Böylece, muhtemelen Türkiye topraklarında ABD’nin bir miktar diplomatik ve ekonomik yardımı olabilir. Bence bu bir alan. Diğer bir alansa LNG konusu. ABD, çok miktarda LNG üretiyor. Bence Türkiye’nin LNG’yi alma kapasitesini artırması veya iç tüketimi artırması gerekiyor. ABD, gaz arzını çeşitlendirerek Türkiye’ye yardımcı olabilir.