İyileşme B takımına fazla yansımadı

İSO, 2003ün en büyük ikinci 500 firmasını dün açıkladı. İkinci 500ün 2003 satışları 16.8 katrilyon lirayı aşarken toplam satış gelirleri 19.4 katrilyon, vergi öncesi dönem kârı 1.1 katrilyon lira oldu. 4.2 milyar dolara yakın ihracat yapan ikinci 500ün yarattığı net katma değer 2.3 katrilyon lirayı aştı. Ancak brüt ve net katma değer reel olarak geriledi. İkinci 500ün brüt katma değeri 0.3 puan düşüşle yüzde 4.3 gerilerken net katma değerdeki gerileme yüzde 9a ulaştı. 2003te ilk 500 sanayi kuruluşunun yarattığı katma değerin GSMH içindeki payı yüzde 13.1 olurken ikinci 500ün GSMH içindeki payı yüzde 1.1de kaldı. Ayrıca kâr bildiren 407 özel firmanın kârı cari fiyatlarla yüzde 4.2 artarken sabit fiyatlarla yüzde 14.4 düştü. Kriz sonrası hızlı bir büyüme trendine giren ekonomideki iyileşmeden Türkiyenin ikinci en büyük 500 firması yeterince nasibini alamadı. Satışlarında, ihracatında ve gelirlerinde 2002ye göre artış yaşanmasına karşın ikinci 500ün performansı en büyük 500ün performansının çok gerisinde kaldı. 2003te zararlar kamuda artış özelde azalış göstermesi toplam zararın birbirine yakın gerçekleşmesine neden oldu. İkinci 500deki 12 kamu kuruluşundan yedisinin zararı 301 trilyon artışla 507 trilyona çıkarken 81 özel kuruluşun zararı 296 trilyon azalarak 335 trilyona düştü. İkinci 500de çalışanların sayısı ise 2002ye göre 18 bin kişi artışla 177 bin 614 kişiye ulaştı. 2002de ilk 500de yer alan Sümer Holdingin gösterdiği kötü performans ikinci 500ün performansını olumsuz etkilediği kaydedildi. Ekonomik kârlılık oranı ise özelde yüzde 16.2den yüzde 15.5e gerilerken kamu da yüzde 19.5 olan oran 2003 yılında eksi yüzde 7.2ye kadar gerileyerek kötü bir performans gösterdi. İSO Başkanı Küçük, ekonomideki iyileşmenin, ikinci 500 kuruluşa yeterince yansımadığını belirtti. İkinci 500deki 488 özel firmanın 393ünün KOBİ ölçeğinde olduğuna işaret eden Küçük, son iki yılda KOBİlerde de nisbi bir iyiye gidiş görülmekle birlikte bu iyileşmenin büyüklerdekinin çok gerisinde kaldığını söyledi. Kamu zararı katladı Rapora göre, ikinci 500ün mali yapısında yine de düzelme gözlendi. Şirketler varlıklarını 2002ye göre daha az kısa vadeli borçla finanse ederken oran yüzde 49.6dan yüzde 40.2ye geriledi. Toplam borçların payı ise yüzde 64.4ten yüzde 55.1e geriledi. Mali yapıda düzelme İSO Başkanı Tanıl Küçük, sanayi kuruluşlarını açık pozisyon (yabancı para yükümlülüklerinin varlıkların üzerinde olması) konusunda uyardı. Değerli TLnin yurtdışı borçlanmaların maliyetini düşürdüğüne dikkat çeken Küçük, "Ancak cari işlemler açığının rekora koştuğu bir dönemde kuruluşların açık pozisyon yaratmalarının kur, devalüasyon ve kriz riskini artırıcı etki yaptığı unutulmamalı. Altı ay önce uyarmıştık. Bu konuda tekrar uyarı yapma gereği duyuyorum" diye konuştu.Bu yıl GSMHnin yüzde 3.5 - 4ü kadar bir cari açık verileceği tahmininde bulunan Küçük, "Açık, şu anda tedirgin edici boyutlarda değil ama sıcak parayla açığı sürdürmek doğru değil" dedi. Açık pozisyon için bir daha uyarıyorum 2002de ilk 500 firma arasında 435. sırada bulunan Beybo Boya, 2003te 51 trilyon liralık üretimden satış geliriyle ikinci 500ün ilk sırasında yer aldı. Bu firmayı 2002de ilk 500ün 320. sırasında bulunan Hema Dişli izledi. İsmi açıklanmayan bir firma üçüncü sırada yer alırken Kale Kilit dördüncü, Tüp Merserize Tekstil beşinci sırada yer aldı. Kâr sıralamasında ise Ayen Enerji 31.6 trilyonla birinci, Park Elektrik 23 trilyonla ikinci, Dowe Türkiye Kimya 21.7 trilyon lirayla üçüncü sırada yer aldı. İhracat hacminde Trabzondan Arslantürk Tarım Ürünleri 34 bin 905 dolarla birinci oldu. Bu firmayı 32 bin 379 dolarla Şık Makas, 32 bin 268 dolarla ATK Tekstil izledi. Beybo Boya gelirde Ayen kârda lider Sıra Şirket/ müessese Üretimden satışlar (milyar TL)1 Beybo Boya 51.0172 Hema Dişli 50.9773 - -4 Kale Kilit 50.4615 Tüp Merserize 50.4016 Erkurt Sanayi 50.4017 Basf Türk Kimya 50.2998 Pakyağ Sanayi 50.2839 Baştaş Başkent Çim. 50.27210 DYO Boya 50.26611 - -12 İston Beton 49.93613 - - 14 Camiş Elekt. Üretimi 49.89515 Bemka Emaye. Kablo 49.77416 Bosen Enerji 49.59917 Aydın Mensucat 49.48518 - - 19 Saray Döküm 49.34820 İnci Exide Akü 49.15621 Hidromek Makine 49.10922 Tic. Ve San. Kontuvarı 49.07423 Güneygaz LPG 49.07224 Güneş Tekstil 48.96925 Mithat Giyim 48.95426 Kalemaden end. Hammd. 48.90727 Ankara Halk Ekmek 48.71928 Beyçelik Kalıp 48.70229 Pimaş Plastik 48.56830 Özkoyuncu Demir 48.41331 Ziylan Ayakkabı 48.39332 Pagmat Pamuk Tekstil 48.27433 Söke Değirmencilik Tekstil 48.17634 Takteks Tekstil 48.16735 Şık Makas Giyim 48.06836 Abalıoğlu İplik 48.00137 Karin Gıda San. 47.99238 Özer Tekstil 47.79839 Gemak Gemi İnşaat 47.75040 İlisoy Un 47.41041 Şa - Ra Enerji 47.34842 İzmir Basma Fab. 47.10543 Lawson Mardon Karton 47.07844 Danone Hayat Su 47.03345 Çopikas Kağıt 46.93546 Özgür Atermit 46.86547 Çetinkaya Mensucat 46.55948 Çelik Halat 46.50149 Sis Sayılgan İplik 46.48950 Özak Tekstil 46.254500 toplamı 16.836.732 İkinci 500'de ilk 50 firma Şirket Dönem karıAyen Enerji 31.559Park Elektrik 22.988Dow Türkiye Kimya 21.742Divhan Maden 16.561Baştaş Çimento 16.067Birleşik Oksijen 15.961Alkim Kimya 15.489İstanbul Çorap 15.353Tümteks Tekstil 14.015Hidromek Makine 11.514İkinci 500 toplamı 344.688 Karda ilk 10 (milyar TL) Şirket adı İhracatAslantürk Tarım 34.905Şık Makas 32.379ATK Tekstil 32.268 - -Mithat Giyim 30.707Akbulut Tekstil 30.000Hamaratlı Tekstil 29.938Roteks Tekstil 28.877Al - Co Alüminyum 28.824Debant Plastik 28.416İkinci 500 toplamı 4.172.036 İhracatta ilk 10 (bin dolar) İkinci 500 kuruluş 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003Maaş - ücretler 54.3 65.2 89.7 82.3 104.2 74.7 100.6Ödenen faizler 37.7 47.9 54.3 33 77.9 35.8 20Ödenen kiralar 2.2 1.9 2.7 2.3 3.2 3.4 3Milli gelir anlamında kar 5.8 -15.1 -46.7 -17.6 -85.3 -13.9 -23.6Net katma değer 100 100 100 100 100 100 100(İkinci 500 içindeki özel kuruluşlar) Maaş ve ücretler 49.6 56.7 73.3 69.9 86.2 65.8 80.2Ödenen faizler 38.6 47.6 55.3 28.1 78.2 34.7 17.3Ödenen kirilar 2.4 2.0 2.4 2.4 3.3 3.6 2.9Milli gelir anl. kar 9.3 -6.3 -31.1 -0.4 -67.7 -4.1 -0.4Net katma değer 100 100 100 100 100 100 100 Firmaların ödediği faiz payı düşmesine karşın kar yaratılamadı (%) Yıllar İhracat (bin dolar) İşgücü (kişi) İşgücü başına ihr. (%) Toplam ihr. payı(%) Net satış geliri (milyon dolar) İhracat/Satış geliri (%)1997 2.335.972 156.799 14.898 8.9 9.148 25.51998 2.567.920 161.181 15.933 9.6 9.417 27.31999 2.691.699 145.238 18.533 10.1 8.889 30.32000 2.520.864 147.611 17.077 9.0 9.058 27.82001 2.716.381 149.869 18.125 8.7 8.287 32.8 2002 3.313.093 159.600 20.758 8.9 9.948 31.32003 4.172.036 177.614 23.489 - 13.040 32.0 İkinci 500 firmada işgücü 18 bin kişi arttı Ekonomik karlılık 1999 2000 2001 2002 2003İkinci 500 firma 16.7 19.7 12.5 16.3 14.5Özel kuruluşlar 16.9 20.4 12.4 16.2 15.5Kamu kuruluşları 14.9 12.0 14.4 19.5 -7.2 Ekonomik karlılık son beş yılın en düşüğü Karlılık oranları 1999 2000 2001 2002 2003Satış karlılığı (toplam) İkinci 500 firma -0.8 1.5 -3.6 2.0 1.8Özel kuruluşlar 1.8 4.2 -1.5 3.2 4.3Kamu kuruluşları -43.6 -52.3 -64.1 -44.2 -104.3Satış karlılığı (kar eden firmalarda) İkinci 500 firma 6.9 7.1 9.0 8.3 6.8Özel kuruluşlar 6.8 7.1 9.0 8.2 6.7Kamu kuruluşları 7.5 9.2 6.3 13.6 17.5 Özel sektörün karlılığında küçük çaplı düzelme var 2003 Birinci 500 İkinci 500Üretimden satışlar 7.4 4.8Toplam satışlar 8.3 5.9Net katma değer 13.1 -1.3Brüt katma değer 13.6 2.1 Ekonomik büyüklüklerde reel değişimler (%) (Özel kuruluşlar)