İşçi ‘geçim’ diyor işveren ‘enflasyon’

Mithat Yurdakul - Asgari ücrette ikinci randevuya geri sayım sürerken, taraflar bu toplantıya yönelik söylemlerini de netleştiriyor. Buna göre 16 Aralık’taki toplantıda işçiler ev kirası, gıda fiyatları ve okul masraflarının göz önüne alındığı bir ücret, işverenler ise “enflasyonla mücadeleye destek veren” bir zam oranı belirlenmesi gerektiğini dile getirecek. Asgari ücrette bir diğer önemli ayak da, verilecek ücretin piyasada fahiş fiyata karşı korunması olacak. Ticaret, Hazine ve Maliye, Çalışma, Tarım ve Sanayi bakanlıklarının eşgüdümlü çalışmalarıyla denetimler hızlandırılacak.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nun ilk toplantısında rakam pazarlığı yapılmazken, işçi temsilcileri yaşam şartlarını dile getirdi. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücrette enflasyon oranı ve satın alma gücünün yanı sıra işgücü piyasalarının ihtiyaçları, ekonomik büyüme, istihdamın korunmasını da dikkate aldıklarını belirterek denge vurgusu yaptı. İşçi tarafı işveren temsilcilerinin açıklamalarını beklemeye başladı.

16 Aralık’taki ikinci komisyon toplantısında ise daha fazla detaya inilmesi, TÜİK ve bakanlıklardan geçim ve piyasanın durumuyla ilgili istatistiklerin masaya yatırılması bekleniyor. Türk-İş gelecek toplantıda asgari ücrette ev kirası, gıda fiyatları ve okul masraflarının tüm bir aile için dikkate alınmasını isteyecek. İşverenler ise asgari ücret işveren desteğinin bu yıl da artarak devam etmesini dile getirecek, “enflasyonla mücadeleye destek veren” bir asgari ücret zammı talep edecek.

Zam senaryoları

Asgari ücrette çeşitli senaryolar masada. Merkez Bankası 2024 sonu enflasyon tahminini yüzde 44’e, 2025 enflasyon tahminini yüzde 21 olarak güncellerken, asgari ücrette de bu iki oran arasında bir zammın dikkate alınabileceği belirtiliyor. Bu senaryoda asgari ücret yüzde 32.5 zamla 22 bin 527 liraya çıkacak. Merkez Bankası’nın yıl sonu enflasyon tahmininin tutması ve bu oranın dikkate alınması halinde yeni asgari ücret 24 bin 500 lira olacak. Asgari ücrette piyasada yoğun şekilde dile getirilen yüzde 25 zam gerçekleşirse net 21 bin 250 lira olacak.

Fahiş fiyata karşı caydırıcı tedbirler

Hükümetin ücret politikasındaki önemli bir ayak da, çalışanların ve emeklilerin alım gücünün piyasaya karşı korunması ve fahiş fiyatla mücadele oluşturacak. Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Döviz kurundaki, enflasyondaki hammadde ve işletme giderlerindeki yükselişle izah edilemeyecek fahiş fiyat artışlarına karşı daha etkin ve caydırıcı tedbirler alacağız” ifadesiyle işaret ettiği etkin piyasa denetimi yapılacak.

Ticaret, Hazine ve Maliye, Çalışma, Tarım ve Orman, Sanayi ve Teknoloji bakanlıklarının eşgüdümlü çalışmalarıyla denetimler hızlandırılacak. Özellikle ücret artışı dönemlerinde market ve diğer perakende işletmelerin otomatik zam uygulamalarına karşı tedbir alınacak. Piyasada denetim yürüten bakanlık ve kamu kurumlarının koordinasyonuda Devlet Denetleme Kurulu yer alacak.

Ödeme mercek altında

Bu süreçte Çalışma Bakanlığı da kayıtdışı istihdamı ve ödemeleri mercek altına alacak. Özellikle asgari ücreti banka üzerinden yatırıp üzerini elden veren işverenler takipte olacak.