İş dünyası bankalara çağrıda bulundu: Merkez’in faiz indirimi iş dünyasına yansımalı

Reel sektör temsilcileri, bankaların, özellikle de özel bankaların Merkez Bankası’nın faiz indirimini kendi oranlarına yansıtması gerektiği görüşünde.

Uygun finansmanla hem üreticinin maliyetinin düşmesi, hem tüketicinin ertelediği taleplerini karşılaması, böylece piyasaların canlanması bekleniyor.

Merkez Bankası geçen haftaki kararıyla birlikte son üç ayda faizi toplam 1000 baz puan indirdi. Hatta son indirimi, piyasa 100-150 baz puan beklerken Merkez son derece cesur bir kararla 250 baz puanlık indirim açıkladı. Böylece gösterge faizi yüzde 14’e düşürüldü.

Merkez Bankası’nın bu kararının ardından bir hafta geçti. Bu sürede kimi bankalar da çeşitli alanlardaki faizlerini indirdiklerini açıkladılar. Bununla birlikte hem açıklanan bu indirimlerin, Merkez’in cesur kararının yanında bir nebze sönük kaldığı, hem de indirim hareketinin genele yayılamadığı gözlendi.

Piyasa canlanır

Oysa reel sektör temsilcileri, Merkez Bankası’nın indirimlerinin, özellikle özel bankaların oranlarına da yansıması gerektiği düşüncesinde... Bu sayede gerek kendi maliyetlerinin düşeceğini, gerekse de tüketicinin erişilebilir faizlerle konut, taşıt ve ihtiyaç kredisi kullanarak ertelenen talebin realize olacağını belirtiyorlar.
Böylesi genele yayılan bir faiz indirim hareketinin piyasaları canlandıracağını vurgulayan reel kesim, kendi maliyetlerinin düşmesinin de fiyatlara yansıyacağı ve enflasyon hedefine olumlu katkı yapacağı düşüncesinde.

Makas hâlâ açık

Merkez Bankası’nın son indirimiyle gösterge faiz yüzde 14 oldu. Piyasadaki diğer faizlerle gösterge faiz arasındaki makas kimi bankalarda çift hanelerde bulunuyor. Gösterge faize en yakın seyreden oranlar, konut kredi faizlerinde... Yıllık konut kredi faiz oranları yüzde 14.6 - 15.7 bandında... Taşıt ve ihtiyaç kredilerinde yıllık faiz yüzde 18.9’dan başlıyor, bankaya, kredi tutarına göre değişiyor ve yıllıkta yüzde 25’leri bulabiliyor.

Ticari krediler ise değişkenliğin en yüksek olduğu alan. İlan edilen en düşük ticari kredi faizleri yıllık bazda yüzde 16.5’in üzerinde... İşletme sahipleri bu alt limiti bile yüksek bularak yüzde 15’e çekilmesini isterken, kimi bankalarda yıllık ticari kredi faizi yüzde 50’yi aşabiliyor.

‘Mevcut faizler esnafı zorluyor’

Esnafın ve küçük üreticilerin de bu dönemde bankalardan düşük faiz beklentisi var. Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, kamu bankaları ve özel bankaların Türkiye Bankalar Birliği tarafından faizlerin aşağı yönlü hareketinin hızla yol alması için cesaretlendirildiğini ifade ederken gerek enflasyon, gerekse üretim ve istihdam için bankalardan düşük faiz konusunda atılım beklediklerini söyledi.

Piyasadaki olumlu havadan esnafın da istifade etmek istediğini vurgulayan Palandöken, “Mevcut durumda kredi faizleri esnafı zorluyor. Ancak bir yandan da üretme isteği her zaman var ve artarak sürüyor. Buna karşılık bulması için, imalatçıya güç vermek için, tüketicinin daha uygun fiyatlarla karşılaşması ve istihdama destek için düşük faize ihtiyaç var. Esnaf aldığı daha uygun krediyi işine ve ülke ekonomisine yansıtıyor. Ödemelerini zamanında yapması, işini geliştirmesi ülkemiz ekonomisi için çok değerli” diye konuştu.

‘Feda’ reel sektöre ‘kâr’ kendilerine...

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, Merkez Bankası’nın bir dizi cesur ve kararlı adımla 3 ayda politika faizi 10 puan düşürdüğünü ve yüzde 14 seviyesine çektiğini hatırlatarak şunları söyledi:

“Merkez Bankası’nın para politikasını şekillendirirken Türkiye iş dünyasına kulak vermesinden memnuniyet duyduk. Merkez Bankası’nın faiz indirimleri iş dünyamıza moral veriyor. Faiz indirimlerinin de etkisiyle yurtiçi iktisadi faaliyette ılımlı bir toparlanma görülüyor. Ama bu süreci güçlendirecek adımlara ihtiyaç var.”

‘Hızlı indirmiyorlar’

Krediye erişim maliyetinin bekledikleri ölçüde azalmadığına dikkat çeken Hisarcıklıoğlu, şöyle konuştu: “İlk iki faiz indiriminin sonrasında da ‘Merkez Bankası görevini yaptı, sıra bankalarda’ demiştim. Sağolsun, kamu bankalarımız bu çağrımıza olumlu cevap verdi ve faizleri hızla indirdiler. Özel bankalarda ise hala bir atalet var. Faizleri yeterince hızlı indirmiyorlar, kredi musluklarını gerektiği kadar açmıyorlar. Çağrımı yeniliyorum. Ekonominin büyümesine bir destek de bankalardan gelmesini bekliyoruz.”

‘Ticaretin bereketi olsun’

Özel bankaların da ellerini taşın altına koymasını ve bu indirimi kredi faizlerine daha fazla yansıtmalarını isteyen Rifat Hisarcıklıoğlu, “Bankalar kredi faizlerini bebek adımları ile değil reel sektörün ihtiyacına uygun adımlarla indirsin ki, yatırım iştahı artsın, istihdam artsın, ticaretin bereketi olsun” şeklinde konuştu.

TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu ayrıca reel sektörün kredi taleplerinde ve kullanımlarında bankalar tarafından faiz dışında giderek artan şekilde masraf ve komisyon adı altında çok yüksek ilave maliyetler çıkarıldığına dikkat çekerek, şunları söyledi:

“Bu da reel sektörün üzerindeki yükü artırıyor. Bankalarımız bu politikalarını da mutlaka gözden geçirmeli. Herkesin fedakarlık yapması gereken bu dönemde, ‘feda’yı reel sektöre bırakıp, ‘kar’ı kendilerine ayırmasınlar.”

Konut piyasası yüzde 1’in altını bekliyor

İş insanları, özellikle bankalardan düşük faizli yeni modeller istiyor. Düşük faiz hareketinin en çabuk konut sektöründe dönüş bulduğunu vurgulayan İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, bu nedenle başta özel bankalar olmak üzere konut kredisi faiz oranlarının yüzde 1’in altına gelmesini beklediklerini söyledi. Durbakayım, “Kamu bankalarında yüzde 0.99 olan konut kredisi faiz oranlarının biraz daha düşmesini, yanı sıra özel bankalarda istediğimiz oranı hala göremediğimiz için onlarda da faizin daha hızlı düşeceğini öngörüyoruz. Özellikle son iki aydır konut kredisi faiz oranlarındaki ufak düşüşlerde bile vatandaşın konut alımına ne kadar hızlı yanıt verdiğine bakacak olursak, daha düşük faiz oranlarında ekonomiye çok daha iyi bir fayda sağlanacağına inanıyoruz” diye konuştu.

Mevduat faizlerinin hızla düştüğünü, dövizde ‘korkulan tablonun’ olmadığını kaydeden Durbakayım, piyasanın artık bir dengelenme sürecine oturduğunu söyledi. Aynı zamanda vatandaşın kredilendirme ile ödeyecek güce ve vadeye ihtiyacı olduğunu anlatan Durbakayım, “Bu kapsamda kredi işi artık konut için tıpkı yurt dışında olduğu gibi gerçek bir mortgage haline gelmeli. Uzun vadelerde, daha çok vatandaşın ihtiyacını giderebildiği bir sistem oluşmalı” dedi.

‘Faizler makul seviyelerde olmalı’

Anadolu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, enflasyondaki ve faizlerdeki düşünün piyasalara pozitif etki yapacağını kaydederek, şunları söyledi:

“Bundan önceki faiz indirimlerinde de gerek konut sektörü, gerekse otomotivde hareket oldu. Bu devam da ediyor. Yeni indirimin de pozitif etkisi olacak. Bunun sürdürülebilir olması da gerekir. Gerek yatırım, gerekse insanların tüketimi açısından faiz ve enflasyon makul seviyelerde olmalı.”

‘Yeni yatırımlara ihtiyaç var’

Türkiye ihracatçılar Meclisi Başkanı İsmail Gülle, Merkez Bankası’nın son indirim ile politika faizini yüzde 14’e çektiğine işaret ederek, “Bankalarımız kredi maliyetlerine, piyasaların bu indirimi hızla yansıtmalı” çağrısı yaptı.
Gülle şöyle devam etti:

“Mevcut yatırım stoku ile 180 milyar dolarlar seviyesine ulaşmayı başaran ihracatımızın sürdürülebilirliği ve artış rekorlarını sürdürmesi, çok daha ileri seviyelerde, sıçramalara imza atabilmesi adına, yeni yatırımlara, kapasite artışlarına kuşkusuz ihtiyacımız var. Yatırım ortamının iyileştirilmesi konusunda hükümetimizin attığı tüm adımların yatırım maliyetlerinin rekabetçi düzeye indirilmesi ile desteklenmesi ise üreticilerimizin en büyük beklentisidir. Bankalarımızın kredi maliyetlerine, piyasaların bu indirimi hızla yansıtacaklarını düşünüyoruz. Bu sayede gerek yeni yatırımlar, gerekse bir süredir yüksek faizler dolayısıyla ertelenen kapasite artışları ve makine ve teçhizat alt yapımızdaki yenileme çalışmalarının hız kazanacağını göreceğiz.”

‘İyiye gidiyoruz talep ciddi artıyor’

Kiğılı Yönetim Kurulu Başkanı Abdullah Kiğılı, Türkiye ekonomisinde inanılmaz bir iyiye doğru gidiş olduğunu belirterek görüşlerini şöyle açıkladı:

“Merkez Bankası’nın faiz indiriminden sonra banka faizleri her geçen gün düşüşe devam ediyor. Dolar kurları hızla düşmeye başladı. Müşterilerin kullandığı banka kredi kartı faizleri de düşüyor. Ekonomik durum tahmin edemeyeceğimiz kadar iyi gitmeye başladı. Çok kısa zamanda bunların sonuçlarını almaya başlarız. Hem kendi mağazalarımızda ürün satışı var hem de şu anda dünya üzerinde 90 yere ürün satıyoruz. Çok ciddi talep görmeye başladık.”

‘Piyasaları rahatlatacak’

Birleşmiş Markalar Derneği Başkanı Sinan Öncel, faizdeki düşüşün vadeli satışlardaki aylık farkı düşüreceğini ve bunun piyasaları rahatlatacağını belirterek, “Bu rahatlama da perakende fiyatlarına olumlu yansıyacak. Ayrıca yüksek faiz nedeniyle kredi bulamayanlar düşük faiz ortamında daha rahat kredi kullanacak. Ayrıca Merkez Bankası tarafından kredi kartlarında erken ödeme faiz oranlarının yüzde 1.6’ya sabitlenmesi çok önemli” dedi.

‘Mevcut krediler yapılandırılabilir’

Türkiye Otelciler Federasyonu (TÜROFED) Başkanı Osman Ayık, beklenen faiz indirimlerinin, turizm sektörüne ve tesislere etkisi olabilmesi için devamında sektörel bazda bir yapılandırmayla desteklenmesi gerektiğini söyledi. Ayık, “Turizmci zor günler geçirdi. Mevcut krediler yeni oluşan şartlara göre yapılandırılmalı. Bu sayede sektörü olumlu etkiler. Aksi halde yeni yatırımlar ve mevcut borç yapısıyla ilgili büyük bir etki beklemiyoruz” dedi. Türkiye Otelciler Birliği (TÜROB) Başkanı Müberra Eresin ise Merkez Bankası’nın hamlesini ‘doğru’ bulduklarını vurgularken, “Bu doğru hamle karşısında bankaların üzerine düşeni yaparak kredi faizleri ve özellikle re-finansman faizlerini indirerek turizmcilere nefes alması için süre tanımalı” diyerek görüşlerini açıkladı.

‘Ticari, konut ve taşıt kredilerine yansımalı’

İstanbul Ticaret Odası Başkanı Şekib Avdagiç, Merkez Bankası’nın 250 baz puanlık faiz indiriminin, reel sektörün yatırım ufkunu genişlettiğini belirterek şunları söyledi:

“Dört ayda 1000 baz puanlık indirim... Merkez Bankası bu kararıyla ekonomide yol açısı bir pozisyon almıştır. Eylül enflasyonuyla Merkez Bankası’na 3’üncü faiz indirimine gitmek için bir kapı aralanmıştı. Şimdi bu indirimin bankaların ticari, konut ve taşıt kredilerine hızla yansıması gerekli. Böylece yatırımda, tüketimde olumlu sonuçlarını göreceğiz.”