"İbn Haldun, modern sosyal bilimlerin alternatifidir"

İbn Haldun Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Recep Şentürk, İbn Haldun'un modern sosyal bilimlerin alternatifi olduğunu belirterek, onun metotlarının hala işe yaradığını ve bugünün sorunlarını çözme noktasında modern Batılı pozitivist sosyal bilimlerden daha etkin olduğunu bildirdi.

İbn Haldun Üniversitesi'nden yapılan açıklamaya göre, İbn Haldun'un Mukaddime isimli eserinin Prof. Dr. Recep Şentürk tarafından açıklamalı olarak okunacağı "Mukaddime Okumaları" programı başladı.

Esenler Belediyesi tarafından Dr. Kadir Topbaş Kültür Merkezi'nde ilki gerçekleşen "Mukaddime Okumaları", iki haftada bir salı günleri düzenli olarak devam edecek. Programa katılan herkese İbn Haldun'un Mukaddime eseri armağan edilecek.

Prof. Şentürk, ilk programda İbn Haldun'un hayatı ve ilmi çalışmaları hakkında bilgi vererek Mukaddime eserinin önemine değindi.

Aslen Yemenli olan, daha sonra Kuzey Afrika'ya göçerek Maliki kadısı olan İbn Haldun'un Mukaddime eseriyle meşhur olduğunu anlatan Şentürk, İslami ilimler ve sosyal bilimler olarak adlandırılan bütün ilimlerin çekirdeğinin Mukaddime'de bulunduğunu dile getirdi.

Şentürk, bu eseri anlayarak baştan sona okuyan bir kişinin İslam medeniyetinin tarih, toplum, medeniyet ve sosyal bilim anlayışını idrak edebileceğini belirtti.

İbn Haldun'un Türk düşünce tarihinde ve Osmanlı medeniyetinde önemli bir yere sahip olduğunu ve bütün Osmanlı alimlerini etkilediğini aktaran Şentürk, şunları kaydetti:

"Osmanlı'nın yıkılmasıyla İbn Halduncu sosyal bilim anlayışı terk edilmiştir. Onun yerine Auguste Comte'un pozitivist sosyal bilim anlayışı ikame edilmiş ve Durkheim'ın sosyoloji anlayışı ders kitaplarımızda yer bulmaya başlamıştır. Bu çok büyük bir hatadır. İbn Haldun gibi bir alimini bırakıp asla onlarla mukayese edilemeyecek sığ ve dar insanların sosyal bilim anlayışlarını ikame etmek, Türk düşüncesi ve sosyal bilimler tarihimiz açısından yapılmış en büyük hatalardan biridir. Bugün bizim görevimiz inşallah bunu tashih etmektir; yani yeniden İbn Halduncu sosyal bilimler anlayışını kesintiye uğradığı noktadan tekrar devam ettirmektir."

"SOSYAL BİLİMLER İTHAL EDİLEMEZ"

İbn Haldun'un sosyal bilim anlayışının müfredattan çıkarılmasının eğitim dünyası için büyük bir kayıp olduğunu bildiren Şentürk, "Batı'dan ithal edilen Durkheim'ın sosyoloji anlayışı Fransa'da zaten işe yaramamış. Kendi doğduğu yerde işe yaramayan bu sosyal bilim anlayışı bizde dertlerimize merhem olacak şekilde takdim ediliyor ama bizim de hiçbir derdimize derman olmadı ve olma ihtimali de yok. Aynı şekilde Auguste Comte'un sosyal bilim anlayışı da ne Avrupa'da ne de bizde bir işe yaramıştır. Dolayısıyla Batı sosyal bilimleri, Batı toplumlarının sorunlarını çözemediği gibi bizim toplumlarımızın da sorunlarını asla çözemez. Zaten sosyal bilim dediğimiz şey ithal edilemez." yorumunu yaptı.

Prof. Şentürk, sosyal bilimlerin belli bir kültür ortamında ortaya çıktığına ve belli toplumsal sorunlara cevap olarak üretildiğine işaret ederek, "Böyle bir bilimi çok farklı bir kültür ortamına ve ortaya çıktığı toplumdakinden çok farklı sorunlara sahip olan bir ortama aktardığınız zaman onun orada bir işlev yerine getirmesi imkansız olur." ifadelerini kullandı.

"İBN HALDUN'UN TEORİLERİ GÜNÜMÜZDEKİ SORUNLARA UYGULANABİLİR"

Prof. Şentürk, İbn Haldun'un sadece Osmanlılar tarafından kabul edilen bir sosyal bilimci değil bütün dünyada herkesin saygı duyduğu bir isim olduğuna dikkati çekti.

Özellikle Batılı sosyal bilimcilerin İbn Haldun'u modern sosyal bilimlerin öncüsü olarak gördüğünü belirten Şentürk, şöyle devam etti:

"Comte'un, Marx'ın, Durkheim'in, modern iktisat, siyaset, sosyoloji ve tarih biliminin öncüsü olarak değerlendiriyorlar. Fakat İbn Haldun'un modern-pozitivist sosyal bilimlerin öncüsü olduğu ifadesi bence yanlıştır. Zira İbn Haldun'u okursanız onun pozitivist olmadığını, materyalist olmadığını görürsünüz. İbn Haldun bir İslam alimi ve geçimini Maliki kadısı olarak çalışarak elde eden birisi. Dolayısıyla onun Marx ya da Comte gibi materyalist birtakım insanların öncüsü olduğunu söylemek Marx'ı da İbn Haldun'u da anlayamamanın bir sonucudur. Biz ise diyoruz ki İbn Haldun modern sosyal bilimlerin öncüsü değil alternatifidir."

Bunu ispatlamak için biz 'Uluslararası İbn Haldun Topluluğu' ismiyle 2006 yılında bir cemiyet kurduk. Bu cemiyetin amacı İbn Haldun'un Batılı, Batı merkezci, evrimci ve pozitivist sosyal bilimlerin alternatifi olduğunu ispatlamak. Peki, bu ispatlamanın yolu olarak nasıl bir metot izleyeceğiz? O da uygulamalı İbn Haldunculuk. Yani İbn Haldun'un teorilerini alıp günümüzdeki siyasi, iktisadi ve sosyal sorunlara uygulamak ve İbn Haldun'un metotlarının hala işe yaradığını, günümüzdeki sorunları çözme noktasında modern Batılı, pozitivist sosyal bilimlerden daha etkin olduğunu göstermek. Bu maksatla şu ana dek 4 uluslararası İbn Haldun Sempozyumu düzenledik.

Prof. Dr. Recep Şentürk, İbn Haldun Üniversitesi'ndeki amaçlarının da bu olduğunu belirterek, "İbn Haldun'dan ilham alarak pozitivist, Avrupa merkezci, evrimci sosyal bilimler anlayışına alternatif farklı bir sosyal bilim anlayışının ortaya çıkmasına öncülük yapmayı hedefliyoruz. Bunu üniversitemizdeki müfredatımıza mukayeseli eğitim yolu ile yansıtıyoruz. Batılı sosyal bilimler anlayışını öğretiyoruz ama bunun yanında Müslüman sosyal bilimcileri de öğretiyoruz." görüşlerini kaydetti.