AB’DEN KOMŞU’YA DÜYUN-U UMUMİYE*

Yunan hükümeti iflastan kurtulmak ve euro kullanmaya devam edebilmek için çok ağır şartlar içeren bir anlaşmaya ‘evet’ dedi. Euro Bölgesi liderlerinin yaklaşık 17 saatlik zirvesinin sonunda Yunanistan büyük tavizler verdi. Atina yönetiminden ihtiyaç duyduğu 86 milyar euro’luk kurtarma paketi karşılığında ülkenin bağımsızlığının büyük kısmını dış denetimlere teslim etmesi istendi.
Yunanistan’ın maruz kaldığı kemer sıkma politikasını sonlandırma vaadiyle iktidara gelen Başbakan Aleksis Çipras neredeyse tüm taahhütlerinde geri adım atmaya zorlandı. 5 Temmuz’daki referandumda Yunan halkının ‘hayır’ dediği tekliflerin de ötesine geçen şartlar arasında Avrupa Birliği (AB), Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Avrupa Merkez Bankası’ndan (ECB) oluşan ‘Troyka’ temsilcilerinin hükümet kararlarını denetleme yetkisiyle Atina’ya dönmeleri ve değerli kamu varlıklarının 50 milyar euro’luk bir özelleştirme fonuna devredilmesi de var.
Yunan borçlarını ödemek için kamu varlıklarının bir fona devredilmesi ve Yunanistan’ın bu fona müdahale edememesi, Osmanlı İmparatorluğu’nun son döneminde dış borçları denetleyen Düyun-u Umumiye idaresini akıllara getirdi.

Alman himayesinde
Euro bölgesi maliye bakanları grubu (Eurogroup) başkanı Jeroen Dijsselbloem, Yunanistan’ın borçlarını ödemek için özelleştirilecek varlıkların devredileceği fonla ilgili olarak, “Bu fon Yunan bankalarının yeniden sermayelendirilmesinde de kullanılacak. Yunan bankalarının yeniden sermayelendirilmesi için 25 milyar euro ayrılacak. Yunanistan’ın varlık fonunun 50 milyar euro büyüklüğünde olması hedefleniyor. Kapsamındaki varlıklara uzmanlar karar verecek. Fon Yunanistan’da kurulu olacak” dedi. ‘Jest’ olarak fondan 12.5 milyar euro Yunanistan’daki yatırımlara harcanacak.
Zirve boyunca Almanya’nın özelleştirmeler için bağımsız bir dış fon için çok bastırdığı, fonun Lüksemburg’da kurulmasını istediği ancak son anda fonun Yunanistan’da kurulması konusunda anlaşmaya varıldığı belirtiliyor. Bir diplomat fon idaresinin Yunanistan’ı Almanya’nın himayesine soktuğu yorumunu yaptı.

* Düyun-u Umumiye nedir?
Kısaca Düyun-u Umumiye olarak anılan Osmanlı Genel Borçlarına Tahsis Edilmiş Gelirler İdaresi, 1872’den itibaren Osmanlı İmparatorluğu dış borçlarını denetleyen kurum olarak faaliyet gösterdi. Düyun-u Umumiye, Osmanlı’nın bağımsız maliye ve vergi toplama haklarının bir kısmını elinden aldı. Osmanlı borçlarının geri ödenmesi 1954’e kadar sürdü. Düyun-u Umumiye binası Atatürk’ün emriyle 1933’te İstanbul Lisesi oldu.

HALK TEPKİLİ: KÜÇÜK DÜŞTÜK
Yunan halkının bir bölümü anlaşmaya öfkeli. AFP Atina sokaklarında Yunanlılara varılan anlaşma hakkındaki düşüncelerini sordu. 60 yaşındaki ekonomist Haralambos Rouliskos, anlaşmayı “sefalet, aşağılama ve kölelik” olarak yorumladı. 52 yaşındaki eczacı Katerina Katsaba, “Anlaşmayı desteklemiyorum. Euro Bölgesi bize şantaj yapıyor” dedi. Lefteris Paboulidis adlı Yunanlı ise gelecek yılların şimdikinden beter olacağı görüşünü aktardı. Paboulidis, “Keşke euro’dan çıksaydık. En başta aç kalırdık ama başımızın çaresine kendimiz bakardık” dedi.

‘Bedel ödemeyenler şimdi yükü üstlenecek’
Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, ülkesinin kreditörleriyle anlaşarak borçlarını yeniden yapılandırmayı başardığını dile getirerek, “Güç bir mücadele verdik, zor kararlarla karşı karşıyayız. Daha önce kriz döneminde bedel ödemeyenler bu sefer yükü üstlenecek” dedi.
Almanya Başbakanı Angela Merkel, Alman parlamentosuna tüm inancıyla Yunanistan ile kurtarma programı müzakerelerini başlatmasını tavsiye ederek, “Adım adım ilerleyeceğiz. Anlaşmanın uygulanmaya başlanması, güvenin tekrar kurulması için öncelikli. Yunanistan mevcut IMF programının Mart 2016’da sona ermesinin ardından yeni bir IMF programına başvuracak” dedi. Alman parlamentosunun cuma günü oylaması bekleniyor.

Bankalara 25 milyar euro
Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, yeni paket kapsamında ilk ödemenin 20 Temmuz’da yapılacağını açıkladı. Zirvenin ardından düzenlenen basın toplantısında konuşan Hollande, “Bu anlaşma Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nde kalmasını sağlayacak” dedi. Yunanistan’ın yeni paketinin toplamı, bankalara koyulacak 25 milyar euro’luk kaynak da dahil toplam 86 milyar euro dolayında olması bekleniyor.

Bundan sonra ne olacak?
Son 5 yıldaki 240 milyar euro’luk iki kurtarma paketine rağmen belini doğrultamayan Yunanistan 3 yıl süresince 86 milyar euro’yu bulacak üçüncü kurtarma paketine hak kazanabilmek için istenilen reformları bu hafta parlamentodan geçirmek zorunda.
Yunan parlamentosu paketin tümünü en geç yarın onaylayacak. Euro Bölgesi maliye bakanları gidişata göre yarın bir telekonferans düzenleyecek, ardından ulusal parlamentoların onay süreci başlayacak. Parlamentoların onayının ardından Eurogroup resmi kurtarma programı müzakerelerini başlatacak.
Bazı diplomatlar çok ağır şartlar içeren anlaşmanın Yunan parlamentosundan çarşambaya kadar geçirilmesinin zor olduğunu, işini aceleye getirildiğini düşünüyor. Bu hafta içinde anlaşma yürürlüğe girse bile 3 yıllık süre zarfında birçok zorlukla karşılaşılması da büyük ihtimal.

‘Ev’de muhalefet başladı
Çipras hükümetinin Çalışma Bakanı Panos Skourletis anlaşmanın uygulanabilir olmadığını ve ülkenin erken seçime gidebileceğini söyledi.
Yunan Reform Bakanı Yorgo Katrugalos, “Açık bir şekilde ‘kemer sıkma Avrupa’sı kazandı. Ya bu katı kuralları kabul edeceğiz, ya da bankaların kapalı kalmaya devam etmesiyle ekonomimiz ani ölüm yaşacak. Yani bu anlaşma bize empoze edildi” dedi.
Ana muhalefetteki Yeni Demokrasi Partisi’nin geçici başkanı Vangelis Meimarakis, varılan anlaşma ile felaketen dönüldüğünü belirterek, “Yunanistan nefes aldı. Böylece ciddiyet ve sorumlulukla Avrupa içinde yolunu tekrar bulacak” derken ırkçı Altın Şafak Partisi’nin sözcüsü İlias Kasidiaris ise “Çipras ülkenin ulusal egemenliğini ve ulusal zenginliklerini teslim etti” görüşünü savundu.

Bankalar hâlâ kapalı
Yunanistan’da 29 Haziran’dan bu yana kapalı olan bankaların bugün de kapalı kalması ve yarın yeniden durum değerlendirmesi yapılması kararlaştırıldı. Reuters’a bilgi veren ve Yunanistan maliye bakanı yardımcısı ile görüşen iki bankacıdan biri, “Hedef şubelerin perşembe günü açılması” dedi.
Bankaların mevduat kaçışı nedeniyle baskı altında kalması nedeniyle sermaye kontrolleri uygulayan Yunanistan’da mevduat sahiplerinin ATM’lerden günde sadece 60 euro çekmesine izin veriliyor.

‘Alman - Fransız zaferi’
Almanya ve Fransa’nın dışişleri bakanları bu sabah Yunanistan için varılan son dakika anlaşmasının Fransız-Alman işbirliği temelleri üzerine inşa edildiğini söyledi. Almanya Dışişleri Bakanı Frank-Walter Steinmeier, “Bu zor ve uzun görüşmelerden sonra geldiğimiz nokta Fransız-Alman işbirliği olmadan ulaşılamazdı” dedi. Fransa Dışişleri Bakanı Larent Fabius ise “Bu anlaşma iyi bir sonuç çünkü Yunanistan’ın euro bölgesinde kalmasını ve euronun sağlam kalmasını sağlıyor” dedi.

Piyasalara yaradı
Euro Bölgesi’nin Yunanistan ile mali yardım anlaşmasına varması ve Türkiye’de koalisyon görüşmelerine başlanması piyasaları hareketlendirdi. Yunansitan ve koalisyon görüşmelerinin verdiği iyimserlikle dolar/TL 29 Mayıs’tan beri ilk kez 2.65’in altına geriledi. BIST-100 endeksi ise yüzde 0.72 yükselişle 83.388 puandan kapandı.