Uzay İstasyonu'nda "sızıntı" raporu: Tahliye gerekebilir!
30.10.2024 - 10:19 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
NASA'nın son denetiminde Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki büyük güvenlik riski ortaya çıktı. İstasyonda özel bantlarla kapatılan çatlaklar astronotları oksijensiz bırakabilir.
DIŞ HABERLER SERVİSİ - ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nin (NASA) raporuna göre Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki (ISS) hava sızıntısı tam beş yıldır devam ediyor ve ISS'te Rusya'ya ait olan Zvezda Servis Modülü'nün transfer tünelinde bulunuyor. Problemlerin ilki 2013 yılında bir uzay enkazının yörüngedeki karakolun güneş panellerinden birinde küçük bir delik açmasıyla başladı.
İlk çatlaktan tam üç yıl sonra, bir astronot uzayın karanlığına bakan bir pencerede küçük, dairesel bir çatlak gördü. Astronotlar, NASA'nın ISS'teki sızıntılardaki artışı çözmek için fazla bir çaba göstermediğini söyledi. NASA ise 2021'deki bir açıklamada modülde 'kötü' çatlaklar olduğu iddialarını reddederek 'mürettebatı veya normal operasyonları etkileyen' hiçbir sorun olmadığını söyledi.
BANTLA KAPATILDI
O zamandan beri düzinelerce başka sızıntı ve çatlak ortaya çıktı ve bunlar yalnızca özel bant, gazlı bez ve sızdırmazlık maddesi kullanılarak düzeltildi.
2019'da Rusya'ya ait modülde, tanımlanamayan bir çatlak yoluyla az miktarda hava sızdırmaya başlamıştı. Ancak, modülü kapatma çabalarına rağmen, istasyondan kaçan hava miktarı son beş yılda artmaya devam etti.
Canadarm2 robot koluna ise Mayıs 2021'de uzay enkazı çarptı ve neyse ki robotik kolun işlevselliğini etkilemeyen bir delik oluştu.
Rusya daha önce uzay istasyonunun yaşı nedeniyle 2025'ten itibaren bir 'arıza dizisi' ile karşılaşacağını öngörmüştü.
KAÇ ASTRONOT VAR?
ISS, altı kişilik bir mürettebata ev sahipliği yaptığı Mayıs 2009'da tam olarak faaliyete geçti, ancak yörüngedeki laboratuvar 2 Kasım 2000'e kadar sürekli olarak çalıştırılmadı.
Gemi, on yıldan uzun süredir dış yüzeyini parçalayan küçük meteorlar ve uzay enkazlarla darbe almaya devam ediyor. Artan hava kaçağının kesin nedeni bilinmiyor, ancak NASA ve Roscosmos olası bir kaynak olarak iç ve dış kaynaklara odaklanıyor. Washington Post'un haberine göre ise dahili sorunların çoğu ISS'nin Rus tarafından kaynaklanıyor.
Aralık 2022'de, ISS'ye bağlı Soyuz uzay aracında beklenmedik bir hasar meydana geldi, soğutma sıvısının sızmasına ve aracın dönüş uçuşu için güvenli olmamasına neden oldu.
Bir önceki yıl, Ekim 2000'den Mart 2001'e kadar NASA astronotu olan Bill Shepherd, ISS'de bulunan çatlakların 'oldukça ciddi bir sorun' olduğunu ve bulunmamış başka çatlaklar olabileceğini iddia etti.
EKİPMAN DA ESKİDİ
Shepherd, Kongre'nin ISS'yi 2024'ten sonra operasyonel kullanıma açmasından önce çatlakların çözülmesi gerektiğini söyledi. ISS görevlilerinden Vladimir Solovyov o zamanlar Zarya'da bir dizi 'yüzeysel çatlak' bulunduğunu söylemişti.
Solovyov, Rus devlet haber ajansı RIA'ya 'Bu kötü ve çatlakların zamanla yayılmaya başlayacağını gösteriyor' şeklinde konuştu. ISS'deki ekipmanın önemli bir kısmının eskidiğini de sözlerine ekledi.
ESA astronotu Tim Peake, 2016 yılında Cupola'nın içinden bu fotoğrafı çekti ve uzay çöpünün küçük bir parçasının çarpmasıyla oyulmuş 7 mm çapında dairesel bir çipi gösteriyor.
NASA REDDETMİŞTİ
NASA, Daily Mail'in haberine göre o yıl modülde 'kötü' çatlaklar olduğu iddialarını şiddetle reddetti ve 'mürettebatı veya normal operasyonları etkileyen' hiçbir sorun olmadığını söyledi.
2016 yılında, uzayda yüzen bir boya parçası ISS'deki bir pencereye çarptı ve istasyonun Cupola'sında yedi milimetrelik bir çatlak oluştu. O sırada ISS'de bulunan Avrupa Uzay Ajansı (ESA) astronotu Tim Peak, "Bana sık sık Uluslararası Uzay İstasyonu'na uzay çöpü çarpıyor mu diye soruluyor. Evet, bu bizim Cupola pencerelerimizden birindeki çatlak" dedi.
Bu tür olasılıklara cevap verebilmek için istasyon, tüm hayati mürettebat ve teknik alanların etrafına kapsamlı bir koruma sağlıyor, böylece bunun gibi küçük çaplı çarpmalar tehdit oluşturmuyor.
Daha sonra 2018'de, Rus uzay ajansı Roskosmos'un kasıtlı olarak yapıldığını iddia ettiği ISS'deki başka bir delik oksijen sızıntısına neden oldu.
Başlangıçta hasarın uzay aracını delen bir mikrometeorit tarafından meydana getirildiğini düşünüldü, ancak anonim bir kaynak deliğin, hatayı bildirmek yerine onu kapatan bir çalışan tarafından yanlışlıkla açıldığını iddia etti.
UZAY İSTASYONU HAKKINDA
- Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), Dünya'nın 400 km üzerinde yörüngede bulunan 100 milyar dolarlık bir bilim ve mühendislik laboratuvarı.
- Kasım 2000'den beri sürekli olarak astronot ve kozmonotlardan oluşan dönüşümlü mürettebat tarafından çalıştırılıyor.
- Mürettebat çoğunlukla ABD ve Rusya'dan geliyor, ancak Japon uzay ajansı JAXA ve Avrupa uzay ajansı ESA da istasyona astronot yolluyor.
- Uluslararası Uzay İstasyonu 20 yıldan uzun süredir sürekli olarak işgal edilmiş olup, çok sayıda yeni modül eklenerek ve sistemlere yükseltmeler yapılarak genişletildi.
- ISS'de yürütülen araştırmalar genellikle düşük yer çekimi veya oksijen gibi düşük Dünya yörüngesinde bulunan alışılmadık koşullardan bir veya daha fazlasını gerektiriyor.
- ISS çalışmaları insan araştırmaları şimdiye kadar uzay tıbbı, yaşam bilimleri, fizik bilimleri, astronomi ve meteorolojiyi araştırdı.
- ABD uzay ajansı NASA, uzay istasyonu programına yılda yaklaşık 3 milyar dolar harcıyor ve kalan fon Avrupa, Rusya ve Japonya gibi uluslararası ortaklardan geliyor.
- Şimdiye kadar 19 ülkeden 244 kişi istasyonu ziyaret etti ve bunların arasında ziyaretleri için 50 milyon dolara kadar harcama yapan sekiz özel vatandaş da var.
- İstasyonun, orijinal yapının bir kısmının 2025'ten sonra 'ömrünün sonuna' ulaşacağı düşünülüyor.
- İstasyonun önemli bir ortağı olan Rusya, o sıralarda kendi yörünge platformunu fırlatmayı planlıyor ve aynı zamanda Axiom Space firması, tamamen ticari amaçlı kendi modüllerini istasyona göndermeyi planlıyor.
- NASA, ESA, JAXA ve Kanada Uzay Ajansı (CSA), Ay yörüngesinde bir uzay istasyonu inşa etmek için birlikte çalışırken; Rusya ve Çin de yüzeyde bir üs kurmayı içeren benzer bir proje üzerinde uğraşıyor.
