03.05.2023 - 13:29 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr BBC Türkçe
İç savaşın on ikinci yılı çoktan doldurduğu Suriye'ye bugün tarihi bir ziyaret gerçekleştiriyor. Gösterilerin başladığı 15 Mart 2011 tarihinden aylar sonra iç çatışmaya sürüklenen Suriye'de, Şam rejiminin en sıkı müttefiki İran sahaya inen ilk ülkeydi. Bir yandan İran milisleri diğer yandan da Lübnan Hizbullahı Beşar Esad'ın yardımına koştu.
Geride kalan 12 yılda İran'ın Esad'a desteği yalnızca askeri alanla sınırlı kalmadı. Batı tarafından yaptırımlarla kuşatılan Şam rejimi Tahran'dan ekonomik ve siyasi destek bulmakta hiç zorlanmadı. Kendisi olağanüstü bir ekonomik darboğazın içinde debelenen İran, buna rağmen kaynaklarını Suriye ve Yemen için seferber etti.
Başkent Şam'a bu sabah inen uçak, uluslararası haber ajansları tarafından 'son dakika' koduyla dünyaya duyuruldu. Agence France-Presse (AFP) haber ajansı, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'yi taşıyan uçağın Şam'a varmasını bir 'dönüm noktası' olarak niteledi. Önceki yıllarda dışişleri veya diğer bakanlarını Şam'a yollayan Tahran yönetimi, ilk kez devlet başkanı seviyesinde bir ziyarete imza atıyor.
Suriye'nin resmi haber ajansı SANA, gelişmeyi 'İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, iki günlük resmi ziyaret için Şam Havalimanı'na ulaştı' başlığıyla haberleştirdi. SANA ayrıca, Beşar Esad'ın mühim konuğunu resmi olarak karşılamasını 'son dakika' koduyla verdi, milli marşların çalındığını vurguladı.
İran'ın resmi haber ajansı IRNA, Reisi'nin heyetinde Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahiyan'ın yanı sıra petrol, maliye, savunma, yol ve şehirleşme, telekomünikasyon bakanları ile İran Merkez Bankası Başkanı'nın da bulunduğunu duyurdu.
Suriye'de hükümet yanlısı Vatan gazetesi, Reisi'nin iki gün sürecek ziyaretinde enerji alanı da dahil bazı anlaşmaların imzalanacağını bildirdi.
Uçağa binmeden İran yanlısı Lübnan merkezli Arapça yayın yapan El Meyadin televizyonuna konuşan Reisi, ziyaretinin, Suriye ve Lübnan Hizbullahı dahil diğer müttefiklerle bağları 'sağlamlaştıracağını ve geliştireceğini' söyledi.
BBC, ziyaret nedeniyle Şam'da yoğun güvenlik önlemleri alındığını aktardı. Havaalanından Reisi'nin ziyaret edeceği Seyyide Zeyneb Camii'ne giden yol boyunca İran ve Suriye bayrakları asıldı.
İki ülke başkanlarının portrelerinin olduğu bilbordlarda Arapça ve Farsça "Hoşgeldiniz" yazıları yer aldı.
Şam'daki bir AFP muhabiri ise, ziyaretten günler önce İran Büyükelçiliği'nin bulunduğu semtteki beton bariyerlerin kaldırıldığını bildiriyor.
İran ve Suudi Arabistan geçtiğimiz Mart ayında Çin'in arabuluculuğunda yedi yıl aradan sonra diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması için adımlar atmış ve büyükelçiliklerin karşılıklı olarak tekrar açılması için anlaştı. Suriye'nin ise Arap Birliği'ne dönüşü gündemde.
Türkiye, Suriye, Rusya ve İran arasındaki dörtlü görüşmeler Rusya'nın başkenti Moskova'da 10 Mayıs'ta gerçekleşebilir. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus tarafının bir tarih önerisiyle geldiğini belirtip, "Şu anda İran cumhurbaşkanı Reisi bir Afrika turuna çıkacakmış. İran'dan kimin katılacağı tam netleşmedi. Bakan izin alıp mı gelecek ya da başka bir arkadaş mı gelecek... O netleşmedi. Ama öyle görünüyor ki 10 Mayıs'ta bu toplantıyı gerçekleştireceğiz" dedi.
Beşar Esad, iç savaşta yarım milyonu aşkın insanın öldüğü Suriye'de hiçbir zaman İran güçlerinin rejim saflarında savaştığını dile getirmedi. Şam rejimine göre, Tahran yönetimi sadece askeri danışmanlık hizmeti verdi.
İran'dan Suriye'ye cumhurbaşkanı düzeyindeki son ziyaretin tarihi, 2010 yılı. Dönemin cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad, Eylül 2010'da Şam'ı ziyaret etmişti.
Beşar Esad ise Suriye'de iç savaşın başladığı 2011'den bu yana iki kez Tahran'a gitti.
Ocak 2019'da İran ve Suriye, uzun vadeli stratejik mali işbirliği anlaşması dahil 11 anlaşma ve uzlaşı belgesi imzalamıştı.
Hem Tahran hem de Şam yönetimi, yıllardır ağır Batı yaptırımlarıyla mücadele ediyor.