Yunan medyası manşetten verdi, İsrail'de ses getirdi: Erdoğan ve Miçotakis anlaştı

Putin'in sırdaşı Medvedev, Kiev yönetiminin ittifak üyeliğinde geri dönülemez yola girmesine "Ukrayna ya da NATO'nun ortadan kaldırılması için her şeyi yapmalıyız" diyerek tepki gösterdi. Çin ise NATO'nun yeni bir Soğuk Savaş'ı kışkırttığını savunuyor.

Türkiye’nin önem verdiği birçok konunun NATO sonuç bildirgesine yansıdığı görüldü. Türkiye'yi yakından ilgilendiren terörle mücadele konusunda önemli bir kazanım, NATO'nun bu konudaki izleyeceği stratejiyi belirleyen belgenin güncellenmesi oldu. NATO'nun Sonuç Bildirgesi'nde, terörizmle mücadele, NATO'nun karşı karşıya olduğu ikinci büyük tehdit olarak kayda geçirildi.

Öte yandan, geçen sene Vilnuis Zirvesi'nde müttefiklerin birbirlerine yaptırım uygulamamaları gerektiği yönünde alınan karar, bu yıl Washington Zirvesi'nde yeniden teyit edildi.

Balistik füze savunması bağlamında tehdidin büyüdüğüne işaret edilen zirvede, tüm NATO müttefiklerinin tamamen koruma kapsamına alınması taahhüdünün yeniden kabul edilmesi, Türkiye açısından önemli bir husus olarak ön plana çıktı.

Türkiye için diğer önemli bir konu ise NATO-AB ilişkileri bağlamında, iki teşkilat arasında işbirliğinin, Türkiye'nin tercih ettiği bir politikayı yansıtan ve daha eski bir döneme dayanan bir müktesebat temelinde yürütülmesinin karara bağlanması oldu.

Ayrıca, Türkiye'nin, NATO'nun tek güvenlik şemsiyesi olduğu yönündeki bakışını destekler nitelikte bazı ülkelerin kendi aralarında veya NATO kapsamı dışında geliştirdikleri müşterek projelerin, NATO'nun savunma planlama sürecine uygun olarak yapılmaları kararlaştırıldı.

Türkiye'nin yüzde 2 hedefine ulaşması takdirle karşılandı

Türkiye'nin savunma harcamalarının, yeniden gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 2'si düzeyine yükseldiğinin açıkça kayda geçildiği zirvede, NATO Türkiye'yi takdirle karşıladı. Bu çerçevede ilaveten Türkiye, Vilnius Zirvesi'nde kabul etmiş olduğu, NATO'nun savunma sanayisi kapasitesinin geliştirilmesine yönelik destek planını yinelerken, ayrıca yeni bir destek taahhüdünde bulundu.

MONTRÖ'YE ATIF YAPILDI

Ukrayna-Rusya ihtilafı çerçevesinde Türkiye'nin, Montrö Sözleşmesi'ni uygulaması ile Karadeniz Tahıl Anlaşması ve taraflar arasındaki arabuluculuk girişimleri, dünya genelinde sıkça gündem olmuştu. Sonuç Bildirgesi'nde, Montrö Sözleşmesi'ne doğrudan atıfta bulunulan Washington Zirvesi'nde müttefikler, Ukrayna'ya yönelik parasal olmayan katkıların da NATO tarafından tanınmasını kararlaştırdı.

Zirvede aynı zamanda Ukrayna'ya eğitim desteği sağlanması ve uzun dönemli bir güvenlik yardım paketi hazırlanması karara bağlandı.

Washington Zirvesi'nde bir de NATO-Ukrayna Müşterek Analiz Talim ve Eğitim Öğretim Merkezi kurulması kararlaştırıldı. Söz konusu merkezin, müttefiklerin Ukrayna'ya desteğini koordine etmesi konusunda mutabık kalındı.

Sonuç bildirgesinin en sonunda ittifakın 2026 yılındaki zirvesinin Türkiye’de yapılacağı notu dikkat çekti. Gelecek yılki toplantı Hollanda’nın Lahey kentinde gerçekleşecek, 2026'da ise ittifakın devlet ve hükümet başkanları Türkiye'de bir araya gelecek.

Türkiye'deki son NATO zirvesi, 2004 yılının Haziran ayında İstanbul'daydı. Zirvenin ev sahipliğini dönemin başbakanı olan Cumhurbaşkanı Erdoğan yaptı.

ABD Rusya’nın Avrupa’ya yönelik artan tehdidine karşı koymayı amaçlayan önemli bir adım atıyor, 2026 yılında Almanya'da daha uzun menzilli füzeler konuşlandırmaya başlayacak. Karar NATO’nun Washington’da devam eden devlet ve hükümet başkanları zirvesinin ikinci gününde açıklandı.

Almanya’ya daha uzun menzilli füze yerleştirme kararı, ABD’nin güçlü silah sistemlerini Soğuk Savaş’tan bu yana Avrupa kıtasında ilk kez konuşlandıracak olmasına işaret ediyor. Karar aynı zamanda, Rusya lideri Vladimir Putin'e açık bir uyarı niteliği taşıyor.

ABD ve Almanya tarafından yapılan ortak açıklamada, 'belirli aralıklarla yapılacak konuşlandırmaların' uzun vadeli konuşlandırmaya hazırlık olduğuna dikkat çekildi. Almanya’ya yerleştirilecek bu silahlar arasında SM-6 füzeleri, Tomahawk seyir füzeleri ve geliştirilme aşamasında olan, daha uzun menzilli hipersonik füze sistemleri olduğu belirtildi.

Bu tarz bir konuşlandırma, 1987 yılında ABD ve Sovyetler Birliği arasında imzalanan Orta Menzilli Nükleer Kuvvetler Anlaşması kapsamında yasaktı ancak 2019’da uzatılmayan bu anlaşma geçerliliğini yitirdi.

Henüz zirve yolunda yaptığı Gazze açıklamasıyla ses getiren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO zirvesinde Salı günü Macaristan Başbakanı Viktor Orban'la görüştükten sonra üç ülke başbakanıyla daha bir araya geldi.

Erdoğan, Yunanistan Başbakanı Kiryakos Miçotakis, Almanya Başbakanı Olaf Scholz ve İtalya Başbakanı Giorgio Meloni'yle yüz yüze görüşmeler gerçekleştirdi. İkili ilişkiler, bölgesel ve küresel konuların ele alındığı görüşmelerde, Gazze’deki savaşın sona erdirilmesi de konuşuldu.

İtalya'dan yapılan açıklamada, Erdoğan ve Meloni'nin ikili ilişkilerin daha da geliştirilmesini ele aldıkları, ittifakın güney kanadındaki koordinasyon ve dünya gündemini konuştukları belirtildi.

Yunan To Vima gazetesi, 'Yunanistan Başbakanı Kıbrıs görüşmelerini yeniden başlatma çağrısında bulunuyor' başlığıyla sunduğu haberde Erdoğan ve Miçotakis'in bir yıl içinde beşinci kez bir araya geldiğine vurgu yaptı.

Ethnos gazetesi Washington'daki randevuya dair birçok habere yer verdi, Türk-Yunan ilişkilerindeki sakin suların önümüzdeki dönemde de korunacak gibi göründüğü yorumunu yaptı. Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Yunan Başbakan Miçotakis'in NATO zirvesinin gerçekleştiği salondan birlikte çıkıp yan yana yürüyerek görüşmeye geldiğini öne çıkaran Ethnos, liderlerin Eylül ayında bir kez daha buluşacaklarını yazdı.

Kathimerini gazetesi ilk sayfasından 'Ege'de sakin sular uzatılıyor' derken, Türk ve Yunan liderlerin 55 dakika görüştüğünü kaydetti ve randevunun 'yapıcı' olarak nitelendirildiğini aktardı. Erdoğan ve Miçotakis'in ticaret hacmini ikiye katlamak için anlaşmaya vardığını vurgulayan Kathimerini, pozitif atmosferde geçen görüşmeye iki ülkenin dışişleri bakanlarının katıldığını vurguladı.

Ta Nea ise bugün manşetinden Erdoğan ve Miçotakis'in fotoğraflarını yayınladı, iki liderin sükunet iklimi ve Eylül ayındaki görüşme için anlaşmaya vardığını yazdı.

Skai televizyonu ise internet sitesinin manşetinde 'Kıbrıs sorununu göz önünde bulundurarak Türkiye ile 'sakin sular', Kuzey Makedonya ile çalkantı' dedi.

İSRAİL'DE SES GETİRDİ

İsrail basınından Jerusalem Post ve Maariv gazeteleri, Kiryakos Miçotakis'in gündeme getirdiği Kıbrıs müzakerelerinin yenilenmesi çağrısını sayfalarına taşıdı.

Rusya'nın 24 Şubat 2022'de başlayan Ukrayna işgali, beklendiği gibi NATO zirvesinin birinci gündem maddesi. Tüm üye ülkelerin kabul ettiği zirve sonuç bildirgesinde, Rusya'nın ittifakın güvenliğine 'en büyük ve doğrudan tehdit' olduğu vurgulandı.

4 Nisan 1949'da aralarında ABD, İngiltere, Kanada ve Fransa'nın da bulunduğu 12 ülke tarafından kurulan NATO'nun var oluş hedefi, Rusya'nın başını çektiği Sovyetler Birliği'nin Avrupa'da genişlemesini engellemek amacıyla bir blok oluşturmaktı. Birliğin 75. yıl zirvesinde de Rusya yine en büyük tehdit olarak yer aldı.

Zirvede 32 üye ülke Ukrayna'nın gelecekte NATO üyesi olması için 'geri dönülemez bir yola girildiği' üzerinde uzlaşılırken, üyelik için bir tarih belirlenmedi. Sonuç bildirgesinde "Ukrayna bu hayati adımları atarken, ülkeyi NATO üyeliği de dahil olmak üzere Avrupa-Atlantik entegrasyonu için girdiği geri döndürülemez yolda destekleyeceğiz" denildi.

Zirvede Ukrayna adına en önemli sonuç, iki NATO ülkesinin F-16 savaş uçaklarını sevk etmeye başlaması. Danimarka ve Hollanda'nın gönderdiği F-16 jetleri yaz mevsimi bitmeden kullanılmaya başlanacak.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, F-16’ların bu yaz Ukrayna semalarında uçacağını söyledi.

Kiev yönetimi savaşın başından bu yana gelişmiş savaş uçakları talep ediyordu, F-16'lar Kiev'in bu talebine verilen ilk olumlu yanıt olacak.

Hollanda ve Danimarka'nın liderliğinde bazı NATO üyeleri Ukraynalı pilotları geçen yıldan bu yana eğitiyordu.

BELÇİKA VE NORVEÇ DE LİSTEYE GİRDİ

Belçika ve Norveç de Ukrayna’ya savaş uçağı sağlama kararı aldı. Ukrayna’ya gönderilecek F-16’lar için silah, bakım ve pilotlara eğitim de sağlanacak.

Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, Ukrayna’ya en az altı adet F-16 savaş uçağı bağışlayacaklarını duyurdu. Oslo yönetimi, Ukrayna'ya 300 milyon dolarlık F-16 mühimmatı da gönderecek.

Ukrayna'ya gelecek yıl için yaklaşık 43,3 milyar dolarlık askeri yardım sözü verilirken, pakette hava savunma sistemleri de var.

Hava savunmasının güçlendirilmesi Rusya işgali altında savaşan Ukrayna için hayati önem taşıyor.

Üye ülkeler ayrıca Ukrayna ordusunun eğitimi ve askeri yardımların koordinasyonu için özel bir birlik kurulmasında da uzlaştı.

RUSYA'DAN TEPKİ

Rusya'da devletin kontrolündeki haber ajansı TASS'ın aktardığına göre, Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zaharova, Ukrayna'ya F-16 gönderilmesi planları için "ABD'nin Rusya ile savaşan bir savaş çetesine liderlik ettiğini gösterdiğini" söyledi.

NATO bildirgesinde ittifakın Çin’le ilgili kullandığı ifadenin sertleştiği göze çarpıyor. Pekin hükümeti için “Rusya’nın Ukrayna’daki savaşının kilit destekleyicisi” denildi, Çin'in Avrupa-Atlantik bölgesinin güvenliği açısından sistematik zorluklar oluşturmaya devam ettiği kaydedildi.

Ekim ayında görevi sona erecek olan Genel Sekreter Stoltenberg, gazetecilere yaptığı açıklamada 32 üye ülkenin Çin’le ilgili kullanılan bu ifade konusunda ortak görüş bildirdiğini söyledi. NATO'nun yaptırım uygulayan bir örgüt olmadığını söyleyen Stoltenberg, “Günün sonunda bu konuda müttefikler ayrı ayrı karar verecekler ama bence bu NATO zirvesinden gönderdiğimiz mesaj çok açık” dedi.

Bildirgede ayrıca Çin'e Rusya'nın savaş çabalarına verdiği maddi ve siyasi desteği kesmesi çağrısında bulunuldu. Belgede Çin'in uzay kabiliyetlerine ilişkin endişeler dile getirildi, nükleer cephaneliğindeki hızlı genişlemeye dikkat çekildi ve Pekin'e stratejik risk azaltma görüşmelerine katılma çağrısı yapıldı.