İran seçimlerinde Türk aday fark att! Manşetlerde 'destansı' başlıklar

İran medyası cumhurbaşkanlığı seçimini beklendiği gibi manşetlerinden verdi ancak bazı başlıklar özellikle dikkat çekici. Gazeteler, 1979 devriminden bu yana yüzde 40'la en düşük katılımın gerçekleştiği seçimlerde herkesin oy kullanmaya koştuğunu yazdı.

Muhafazakar Kayhan gazetesi dini lider Ayetullah Hamaney'in fotoğrafına yer verdiği ilk sayfasında 'Destansı seçim yarışı: Ulus kazanıyor' manşetini attı.

Devlet kontrolündeki İngilizce gazete Tehran Times'ın manşeti 'İranlılar düşmanın propagandasından etkilenmeden sandığa gitti' oldu. Seçimin ikinci tura kalması ise 'Cumhurbaşkanlığı yarışında Pezeşkiyan birinci, Celili ikinci oldu. Seçim ikinci tura gidiyor' başlığıyla sunuldu.

Resmi gazete İran ' Seçimler uzatmaya gitti' manşetini tercih etti, Cuma gününün son dakikasına kadar oy kullanıldığını ve sayım sonucunda 5 Temmuz'da ikinci turun gerçekleşeceğini yazdı. Gazete yüzde 40 katılımı bir başarı hikayesi olarak sundu ve yoğun dış propagandaya rağmen son derece sadık bir çekirdek kitlenin bulunduğunu vurguladı.

Hükümet politikalarını yansıtan ve IRNA haber ajansı tarafından İngilizce yayımlanan Iran Daily seçimleri 'Ulus güçlü çıkıyor' başlığıyla gördü, Hizbullah lideri Hasan Nasrallah'ın gönderdiği seçim mesajını 'Nasrallah Reisi'nin kaybının ardından İran'ın istikrarını selamlıyor' başlığıyla ilk sayfasına taşıdı.

İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Civan gazetesi ise, 'Vatansever kafileler' manşetini seçti, herkesin oy kullanmaya koştuğunu savundu.

İran'da seçimin ikinci tura kalmasıyla üçüncü sırayı alan Muhammed Bakır Kalibaf 5 Temmuz'da Said Celili'yi destekleyeceğini açıkladı. Celili ve Kalibaf, muhafazakar cephenin adaylarıydı.

İran meclis başkanı olarak seçimlere giren 1965 doğumlu Said Celili, ülkenin önde gelen muhafazakar figürlerinden biri.

İran-Irak savaşına milis teşkilatı Besic üyesi olarak katılan Celili, çatışmalarda sağ bacağını kaybetti.

Savaştan sonra kısa bir akademisyenlik kariyerinin ardından 1989'da Dışişleri Bakanlığı'na girdi.

2001'de İran lideri Hamaney'in ofisinde danışmanlık görevine getirildi. 2005'te Mahmud Ahmedinejad'ın cumhurbaşkanlığına seçilmesinin ardından Dışişleri Bakanlığı'nın Avrupa ve Amerika İşlerinden Sorumlu Bakan Yardımcısı olarak atandı.

Ahmedinejad döneminde İran'ın Batı ile nükleer müzakerelerine başkanlık etti. 'Tehditleri fırsata dönüştürmek' sloganını kullansa da Batı'yla nükleer müzakerelerden sorumlu olduğu altı yıl boyunca fırsatları birbiri ardına tehdide dönüştürdü ve bu süreçte Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) İran'a karşı üç karar çıkardı. ABD ile Avrupa da Tahran'a ağır yaptırımlar başlattı.

2013'te dönemin cumhurbaşkanı Hasan Ruhani tarafından görevden alındı, aynı yıl gerçekleşen seçimlerde bugünkü gibi diğer muhafazakar aday Muhammed Bakır Kalibaf ile birlikte aday oldu ancak yüzde 11 oy alabildi.

2021'deki seçimlerde de aday olan ancak İbrahim Reisi lehinde adaylıktan çekilen Celili, 2013'ten bu yana Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi'nde dini lider Hamaney'in temsilcisi olarak görev yapıyor.

İran'da seçimler genel olarak barışçıl bir ortamda geçti. Ancak ülkenin güneydoğusunda kimliği belirsiz kişiler, seçim çalışmalarına katılan görevlilere ait araca saldırdı.

Sistan-Belucistan eyaletindeki Rask şehrine oy pusulalarını taşıyan bir araç silahlı saldırıya uğradı, iki güvenlik gücü öldü.

Saldırıyı henüz üstlenen yok, bölgede ayrılıkçı Ceyş el-Adl örgütü varlık gösteriyor. Ceyş el-Adl hem İran hem ABD tarafından terörist organizasyon kabul ediliyor.

İran'da seçimlere katılım yine düşük kaldı, 24,5 milyon kadar oy kullanıldı. Sandığa gidenlerin yalnızca 40 civarında kalması, İran tarihinde bir ilk.

Yüzde 40, 1979'dan bu yana, yani son 45 yıldaki seçimlerde en düşük oran anlamına geliyor.

Reformistlerin protesto ettiği 2021 seçimlerine katılım yüzde 48 olmuştu.

İran'da seçimlere düşük katılım meşruiyet tartışmalarına neden oluyor.

Dini lider Ali Hamaney, başkent Tahran'da oy kullandıktan sonra sandığa gidilmesi çağrısında bulunmuştu.

İran'da 1979 devriminden bu yana gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinde en yüksek katılım, 2009'da yüzde 85 ile gerçekleşti.

İbrahim Reisi'nin ipi göğüslediği 2021 seçimlerinde ise katılım yalnızca yüzde 48 oldu. 1993 seçimleri de yüzde 50 ile en düşük katılımda ikinci sırada.

İran İçişleri Bakanlığı, cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci tura kaldığını resmen açıkladı.

Resmi açıklamaya göre, reformist aday Mesud Pezeşkiyan ile ikinci sıradaki muhafazakar Said Celili ikinci turda yarışacak.

Seçim komisyonunun verdiği bilgiye göre, Türk aday Mesud Pezeşkiyan 10 milyon 400 bin oy aldı ve yüzde 42'den fazla bir orana ulaştı.

İran'ın eski nükleer müzakerecisi aşırı muhafazakar Said Celili ise 9 milyon 400 bin oy alabildi. Celili'nin oy oranı yüzde 38.

Üçüncü sıradaki Muhammed Bakır Kalibaf 3 milyon 300 bin seçmenin tercih ettiği isim oldu. Mustafa Purmuhammedi ise 206 bin oyla sonuncu oldu, bu oran yüzde 1'in altında kalıyor.

Ülkede adaylardan birinin yüzde 50+1'e ulaşamaması durumunda seçim tekrarlanıyor.

İran'daki cumhurbaşkanlığı seçimlerinde sabah saatleri itibarıyla 19 milyonu aşkın oy sayıldı.

Reformist aday Mesud Pezeşkiyan yüzde 43,5 oy oranıyla ilk sırada. İkinci sırada ise yüzde 37,7 ile muhafazakar Said Celili var.

İranlı seçmenler, Türk doktor Pezeşkiyan'a 8 milyon 300 binden fazla oy verdi.

Muhafazakar Celili ise 7 milyon 180 binlerde kaldı.

Diğer muhafazakar adaylar Muhammed Bakır Kalibaf yüzde 14, Mustafa Purmuhammedi yüzde 0.8 oy alabildi.

Uluslararası haber ajansı AFP, 'İran cumhurbaşkanlığı seçimlerinde reformist ve aşırı muhafazakar aday önde' başlığıyla sonuçları duyurdu.

Resmi sonuçlara göre, eğer hiçbir aday yüzde 50'ye ulaşamazsa 5 Temmuz'da ikinci tur için yeniden sandıklar kurulacak.

Bir Azerbaycan Türkü olan 70 yaşındaki Mesud Pezeşkiyan, kalp cerrahisi uzmanı, Pezeşkiyan, beş dönem milletvekili olarak görev yaptı. Dört yıl boyunca da Sağlık Bakanı görevini yürüttü.

Seçime reformcu kanadın tek resmi adayı olarak giren Pezeşkiyan son anketlerde öndeydi ancak mevcut tabloda yüzde 10 daha fazla oy almış görünüyor.

Mesud Pezeşkiyan'ın Türk, Kürt ve Beluçların yoğun olduğu bölgelerde diğer adaylara göre hayli yüksek oy oranına ulaşmış olabilir.

İran’ın Batı Azerbaycan eyaletinde, ağırlıklı olarak Sünni Kürtlerin yaşadığı Mahabad’da doğan Pezeşkiyan, yerel medyaya verdiği röportajda “Ben Türküm. Annem de babam da Türk. Türklüğümle gurur duyuyorum. Evde çocuklarımla Farsça değil, Türkçe konuşuyorum" demişti.

Türk siyasetçi açık sözlülüğüyle tanınıyor, İran'daki siyasi atmosferi ve yolsuzluğu birçok kez eleştirdi. İran hükümetinin Mahsa Amini'nin 2022'de polis nezaretinde ölümüyle ilgili tutumunu kamuoyu önünde sorguladı, seçim müziği olarak Mahsa Amini protestolarında göstericilerin dilinden düşmeyen ‘Baraye’ (Uğruna) şarkısını kullandı.

Mesud Pezeşkiyan, İran’a yönelik uluslararası izolasyonun sona ermesi gerektiğini ve ekonomik kalkınma için yabancı yatırımın şart olduğunu savunuyor.

Cumhurbaşkanının karar mekanizmalarında iki numara olduğu İran'da politikaların asıl belirleyicisi 85 yaşındaki dini lider Ali Hamaney.

Seçimler Gazze'de savaşın devam ettiği, İsrail-Lübnan arasında tansiyonun arttığı kritik bir dönemde yapılıyor. Ancak sonuç ne olursa olsun İran'ın nükleer politikalarının veya Ortadoğu'da silahlı gruplara verdiği desteğin değişmesi beklenmiyor.