IRA'nın siyasi kanadı Sinn Fein İrlanda seçimlerinde zafere uzandı

Cumartesi günü erken genel seçim için sandık başına gidilen İrlanda’da milliyetçi Sinn Fein yarışı birinci sırada bitirerek tarihi bir başarıya imza attı.

Yaklaşık 3 milyon 300 bin seçmenin bulunduğu ülkede seçime katılım yüzde 62,9 olarak gerçekleşirken, Sinn Fein oyların yüzde 24,53’ünü alarak sandıktan birinci çıktı.

Ancak 160 sandalyeli parlamento için 42 aday gösteren Sinn Fein’in milletvekili sayısı 37’de kaldı. Onu yüzde 22,18 oy oranı ile takip eden merkez sağ Fianna Fail 38 milletvekili çıkararak parlamentoda Sinn Fein'in önüne geçti.

Oyların yüzde 20,86'ya gerileyen iktidardaki Fine Gael ise 35 milletvekilinde kaldı.

Sinn Fein lideri Mary Lou McDonald, ikinci ve üçüncü gelen merkez sağ partilerle koalisyon için görüşmeye hazır olduklarını duyurdu. McDonald, iki büyük partiyle koalisyon kurulması halinde başbakanlığın dönüşümlü olabileceğini söyledi. Ancak her iki parti de Sinn Fein ile hükümet kurmayacaklarını ilan etmiş bulunuyor.

İrlanda’da hükümet kurmak için 80 milletvekili gerekiyor.

Sinn Fein’in daha küçük partiler ve bağımsız milletvekilleri ile de koalisyon kurması ihtimali bulunuyor.

Seçim sonuçlarına göre parlamentoya giren 21 bağımsız milletvekili oyların yüzde 15,39’unu aldı. Yeşiller yüzde 7,3 ile 12, İşçi Partisi yüzde 4,38 ile 6, Sosyal Demokratlar da yüzde 2,9 ile 6 ve Dayanışma - Kardan Önce Halk partisi 5 milletvekili çıkardı.

Siyasi gözlemciler İrlanda’daki seçim sonuçlarını "tarihi" diye nitelendirirken, Sinn Fein’in 2016 seçiminde aldığı yüzde 13,8'lik oyu neredeyse iki katına çıkarmış olmasının altını çiziyor.

İRLANDA'NIN BİRLİĞİ İÇİN REFERANDUM

İrlanda Cumhuriyet Ordusunun (IRA) siyasi kanadı Sinn Fein’in tarihinde ilk kez birinci parti konumuna yükseldiği seçimin, Kuzey İrlanda’daki İngiltere ile birlik yanlısı kesimleri kaygılandıracağı belirtiliyor.

Beş yıl içinde iki İrlanda’nın birleşmesi için bir referanduma gidilmesini isteyen Sinn Fein’in, seçim zaferinin ardından bu süreci. hızlandıracak adımlar atması ihtimali bulunuyor.

İngiltere’nin Avrupa Birliği ile vardığı Brexit anlaşması kapsamında kendisine bağlı Kuzey İrlanda ile arasında fiili bir sınır ve gümrük duvarı girecek olmasının da İrlanda’nın birliğini isteyen milliyetçilerin memnuniyetini artırdığına işaret ediliyor.

İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda'dan oluşan Birleşik Krallık'ta 12 Aralıkta yapılan erken genel seçimin Kuzey İrlanda ayağında da iki İrlanda'nın birleşmesinden yana partilerin milletvekili sayısı, İngiltere ile birlik yanlılarını geçmişti. İrlanda milliyetçisi Sinn Fein ve Sosyal Demokrat İşçi Partisi Londra'daki merkezi parlamentoya toplamda 9 milletvekili gönderirken, İngiltere yanlısı Demokratik Birlik Partisi (DUP) 8 milletvekilinde kalmıştı.

Bununla birlikte Sinn Fein milletvekilleri geleneksel olarak Londra'daki parlamentoyu boykot ediyor ve sandalyelerini boş bırakıyor.

DÜŞMAN PARTİLER

Hükümetlerin 1932'den bu yana merkez sağ partiler Fine Gael ile Fianna Fail arasında değiştiği Avrupa Birliği üyesi İrlanda'da Sinn Fein ilk kez bu iki partiyi geride bırakacak popülerliğe kavuştu.

İrlanda’da merkez sağ partiler arasında 1920'lerdeki İrlanda iç savaşından bu yana devam eden düşmanlık nedeniyle koalisyon kurulamıyor.

Ülkenin en eski siyasi hareketi Sinn Fein, İrlanda’nın İngiltere’ye karşı verdiği bağımsızlık mücadelesinin öncüsü konumundaydı. 20'nci yüzyılın başında Sinn Fein ve IRA’nın başlattığı silahlı mücadele sonucunda, 1921’de İngiltere ile İrlanda’nın bağımsızlığını tanıyan anlaşma imzalandı.

İKİ İRLANDA

Yaklaşık 85 bin kilometrekarelik adanın hemen hemen 6'da 1'ini oluşturan ve Protestanların çoğunlukta olduğu kuzeye ayrılma olanağı tanıyan anlaşmanın imzalanmasını takiben, kuzey bu hakkını kullanarak İngiltere’ye bağlanma kararı aldı.

Katoliklerin çoğunlukta olduğu adanın güneyinde ise anlaşmayı yeterli bulanlar ile yetersiz olduğunu düşünenler arasında 1922’de iç savaş patlak verdi. Bugünkü Fine Gail anlaşma yanlılarının, Fianna Fail ise anlaşmaya karşı çıkanların devamı konumunda. Tarihsel olarak her iki partinin kökü de Sinn Fein’e dayanıyor.

TERÖR

Sinn Fein ve IRA, İngiltere’den bağımsızlık için başlattıkları mücadeleyi 1960’lardan itibaren Kuzey İrlanda’yı da İngiltere’den ayırmaya ve nihayetinde iki İrlanda’yı birleştirmeye dönük bir mücadeleye dönüştürdü.

IRA, bu amaçla yıllarca gerçekleştirdiği terör eylemlerine, 1998’de İngiltere ile varılan ve Kuzey İrlanda bölgesel hükümetine önemli ölçüde yetki devrini öngören "Hayırlı Cuma" (Good Friday) anlaşması ile son verdi. Adanın hem kuzeyinde hem de güneyinde halk oyuna sunularak kabul edilen anlaşmaya, İrlanda, İngiltere ve Kuzey İrlanda'da Sinn Fein'in de aralarında yer aldığı 8 siyasi parti imza koydu.

Anlaşmayı takiben silah bırakan IRA ile ilgili kaygılar İrlanda’nın kuzeyinde ve güneyinde zaman zaman yaşanan münferit suikastlar nedeniyle sürse de örgütün siyasi kanadı Sinn Fein, meşru bir siyasi aktör olarak adanın iki yakasında da etkinliğini artırarak sürdürüyor.

İki İrlanda arasındaki sınır, İngiltere’nin Brexit sürecinde de kilit önemde bir konu olarak öne çıkmıştı.