İngiltere yerel seçimler için sandık başında

Birleşik Krallık'ta bugün milyonlarca seçmen sandık başına gidiyor. Seçmenler İngiltere'de yerel yönetimlerini, İskoçya ve Galler'de ise özerk parlamentolarında kendilerini temsil edecek milletvekillerini seçiyor.

1997'de varılan bir anlaşmayla merkezi yönetimin yetkilerinin bazılarını devretmesiyle oluşan ve 1999'dan itibaren faaliyete geçen bu özerk parlamentolar sağlık, ulaşım, konut ve eğitim politikaları gibi alanlarda yasama ve yürütme yetkilerine sahip.

İskoçya Parlamentosu'nun daha geniş bir vergilendirme ve sosyal yardım yetkileri de var.

İskoçya Parlamentosu 129, Galler Parlamentosu da 60 sandalyeden oluşuyor.

İSKOÇYA PARLAMENTOSU SEÇİMİ NEDEN ÖNEMLİ?

Bugünkü seçim, özellikle İskoçya'nın ve Birleşik Krallık'ın geleceği açısından önemli sonuçlar doğurabilir.

İskoçya'da mevcut siyasi iklim, 2014 yılında yapılan ve bağımsızlığın yüzde 55 oyla reddedildiği referandumdan çok farklı.

2016 yılında yapılan Brexit referandumunda İskoçya'da seçmenlerin yüzde 62'si, Avrupa Birliği'nden (AB) ayrılmaya "Hayır" demişti.

İskoçya seçmeninin Brexit kararı sonrası bölgenin bağımsızlığını yeniden referanduma götürmek isteyen İskoç Ulusal Partisi'ne (SNP) bu seçimde ne ölçüde destek vereceği önemli görülüyor.

İskoçya'yı yöneten Nicola Sturgeon liderliğindeki SNP'nin bir yıldan uzun süredir koronavirüsle mücadelede başarılı bulunması ve puan toplaması seçim sonuçları üzeride etkili olabilir.

Kamuoyu yoklamaları İskoçya'da bağımsızlığı destekleyenlerin oranının geçen yıl yüzde 50'nin üzerine, şimdiye kadarki en yüksek düzeye çıktığını gösteriyordu.

Bu oran yüzde 50'nin altına inmiş görünüyor. Ancak bu yine de çok yüksek bir oran.

Bağımsızlık yanlısı İskoç politikacılar, Brexit oylamasında "Hayır" dedikleri halde AB'den ayrılık kararına uymak zorunda kalmalarını "demokrasi eksikliğinin örneği" olarak görüyor, SNP'nin bölgede en büyük parti olmasına rağmen merkezi politikalarda etkili olamamasından duydukları rahatsızlığı dile getiriyorlar.

SNP seçmenlere ikinci bağımsızlık referandumunun yanı sıra, sosyal hizmetlere özellikle de sağlık hizmetlerine büyük yatırım vaadinde de bulundu.

İSKOÇYA'NIN SEÇİM SİSTEMİNİN FARKI NE?

İskoçya'nın 4 milyon 100 binden fazla seçmeni var ve İngiltere'den farklı olarak 16 ile 17 yaşındakiler de bu seçimde ilk kez oy kullanacak.

129 İskoçya Parlamentosu üyeleri, temsil gücünü en yüksek düzeye çıkarmayı hedefleyen karma bir seçim sistemiyle seçiliyor.

İskoçya 73 dar ve 8 daha büyük seçim bölgesine ayrılıyor. Her seçmen iki oy kullanıyor. Mor oy pusulasına yaşadıkları dar bölge için istedikleri milletvekili adayının ismini, turuncu renkli pusulada ise destekledikleri partiyi işaretliyorlar.

Bu yöntemle 73 dar seçim bölgesinden birer milletvekili ve 8 geniş bölgenin her birinden de Türkiye'dekine benzer bir sistemle en çok oy alan partiden başlanarak 7'şer milletvekili olmak üzere 56 milletvekili seçilmiş oluyor.

Bu seçim sistemi bir partinin Parlamento'da çoğunluğu elde etmesini epey güçleştiriyor.

SNP, Parlamento'da çoğunluğu sağlamayı hedefliyor. Ancak İşçi Partisi, Muhafazakar Parti ve Liberal Demokrat Parti seçmene en azından ikinci oy tercihlerini başka bir partiye kullanarak bağımsızlık yanlılarının ağırlık kazanmasını engelleme çağrısı yapıyor.

YENİDEN BAĞIMSIZLIK REFERANDUMU YAPILABİLİR Mİ?

İskoçya'da böyle bir referandumun anayasal bir çerçevede yapılabilmesi, Londra'daki merkezi hükümetin de bunu kabul etmesine bağlı. İktidardaki Muhafazakar Parti, SNP İskoçya'da seçimi kazansa da ikinci kez bağımsızlık referandumu yapılmasına razı olmayacağını açıkladı.

Başbakan Boris Johnson, Ocak ayında BBC'ye verdiği bir mülakatta, SNP'nin 2014'te yapılan bağımsızlık referandumunu "bir kuşağın bir kez sahip olacağı bir fırsat" olarak sunduğunu hatırlatarak, "bir kuşak" için yaklaşık 40 yıl geçmesi gerektiğini söylemişti.

Muhafazakar Parti'nin İskoçya'daki lideri Douglas Ross da İskoçya hükümetinin tek yanlı olarak böylesi bir referanduma kalkışmasının "yasa dışı" olacağını söyledi.

Ama parti açıklamasında "SNP'nin çoğunluğu alması yeni bir referandumun kesinleşmesi demektir" ifadesinin kullanılması bununla çelişti.

SNP lideri Nicola Sturgeon ise İskoçya hükümetinin düzenleyeceği referandumun, mahkemeler tarafından aksi ilan edilmedikçe yasal olduğunu savunuyor.

Hakkındaki cinsel taciz iddiaları mahkemede kanıtlanamayan partinin eski lideri Alex Salmond ise Nicola Sturgeon ve çevresinin kendisine yönelik süreçte usulsüzlük yaptığını öne sürerek şikayetçi olmuş ve daha sonra SNP'den ayrılarak Alba Partisi'ni kurmuştu.

SEÇİMDEN SONRA NELER OLABİLİR?
Nick Eardley, BBC Politika Muhabiri

Seçimler, yerel yönetimlerin geleceği ve ülke siyasetinin genel resmi hakkında fikir vermesi bakımından önemli.

İskoçya'daki seçim ise Birleşik Krallık'ın "birleşik" kalıp kalamayacağında rol oynayabilir.

SNP seçim sisteminin çok zor kıldığı bir şeyi başararak İskoçya Parlamentosu'nda çoğunluğu elde etmek istiyor.

Bunu yapabilirlerse önümüzdeki birkaç yıl bağımsızlık tartışmasının İskoçya siyasetinde önemli bir yer tutacağını söylemek mümkün.

SNP bu durumda yeni bir bağımsızlık referandumu için halkın kendisine güçlü bir yetki verdiğini söyleyecektir.

Buna karşılık Başbakan Boris Johnson da buna asla razı olmayacağını belli etmiş bulunuyor.

Bu da anayasal bir inatlaşma ve belki de mahkemelere taşınacak bir anlaşmazlığın yolunu açabilir.

SNP, İskoçya Parlamentosu'nda tek başına çoğunluğu alamasa bile Yeşiller ve hatta Alex Salmond'un kurduğu Alba Partisi'nin desteğini alarak referandum yanlısı bir çoğunluk oluşturabilir.

Bu durumda hangi partinin ikinci olacağı da önemli. Muhafazakar Parti, İskoçya'da ana muhalefet olmayı hedefliyor. Seçmene bağımsızlık karşıtı en güçlü sesin kendileri olduğunu söylüyor, diğer partilerin seçmenlerinden kendileri için taktik oy kullanmalarını istiyorlar.

İşçi Partisi de İskoçya'da ikinciliği hedefliyor. Onlar da yeni bir bağımsızlık referandumuna karşı ama seçim kampanyasında pandemiden çıkış politikalarına odaklanmayı yeğlediler.

Liberal Demokrat Parti'nin mesajı da İşçi Partisi'ne benziyor.

İskoçya'nın bağımsızlığı fikrine karşı olan her üç partinin ortak hedefi ise SNP'nin çoğunluğu almasına engel olmak ve yeni bir referandum iddiasının önünü kesebilmek.

Kaynak: BBC Türkçe