Fakir zengin kim varsa acımadı! 1 trilyonluk 'saadet zinciri' nasıl ölüm getirdi?
18.04.2023 - 11:57 | Son Güncellenme:
Yakaladığında finans tarihindeki en büyük dolandırıcılık hasılatına sahipti. Aralarında dünyaca ünlü isimlerin de bulunduğu yüzlerce kişiyi kusursuz bir şekilde dolandırmıştı. İşte 'saadet zinciri' denilen bir sistemle zenginliğine zenginlik katan, başta oğulları olmak üzere kendisine inananları adeta ölüme sürükleyen büyük dolandırıcının yaptıkları.
Derleyen: Fazilet Şenol / Milliyet.com.tr - Bernie Madoff 1938'de Doğu Avrupa'dan Amerika'ya göç eden işçi bir ailenin çocuğu olarak New York'ta gözlerini dünyaya açtı. Maddi yönden zor bir çocukluk geçiren Madoff can kurtaranlık dahil olmak üzere çeşitli işlerde çalışarak ilerleyen yıllarda kardeşiyle birlikte borsa şirketi kurdu. 1960'larda büyük borsalarda listelenmeyen küçük şirketlerin hisselerini alıp satarak işe başladı.
WALL STREET'İN ÜNLÜ İSİMLERİNDEN OLDU
O zamanlar adeta küçük şirketler için can suyu haline gelen Madoff'un borsa şirketi böylece küçük yatırımcılarla hız kesmeden büyümeye devam ediyordu. Zaman içinde kardeşi ve iki oğluyla birlikte çalışan Madoff, ABD'nin en ünlü finans merkezlerinden biri olan Wall Street'in büyük piyasa yapıcılarından biri haline geldi.
Kendisi hisse senetlerini alanları ve satanları bir araya getiren bir aracıydı. Ticarete olan zekası da herkes tarafından takdir ediliyordu ve böylece finans alanının oldukça saygın isimlerinden biri olmuştu. Zaman içinde teknolojiyle de haşır neşir oldu ve kısa zamanda bu alanda da kendini geliştirdi. Çok kısa bir süre sonra elektronik borsa şirketi olan Nasdaq'ın yönetim kurulu başkanı oldu.
'SAADET ZİNCİRİ' İLE İŞLERİNE DEVAM ETTİ
Ancak bu başarı ve saygı, bir alın terinin değil bir aldatmacının ürünüydü. Herkesin saygı duyup takdir ettiği Madoff'un sırrı aslında insanları kandırmasıydı. Kendine ait bir Ponzi şeması kurmuştu ve menkul kıymet ticareti yapıyormuş gibi görünüyordu. Finans dünyasında bilinmeyen bir kaynaktan çıkan, kişiden kişiye ve ondan da öteki kişilere olmak üzere pek çok yere para, yazı gönderilmesi ve pek çok yerden yine para, yazı alınması biçiminde oluşturulan bir gönderi ağı yani saadet zinciri kurmuştu. Bu şema sayesinde müşterilerine sabit, çift haneli getiri vaat ederken aslında yeni yatırımcılardan ödeme alıp eski yatırımcılara geri ödeme yapıyordu.
Ponzi sistemi denilen bu sistem ilk kez Charles Ponzi tarafından 1910 yılında uygulandı. Hileli bir yatırım şekli olan Ponzi sistemi ya da diğer adıyla 'Saadet Zinciri' sisteme dahil edilen insanların kendi yatırımlarıyla veya sonraki katılımcılardan gelen paralarla ödemenin yapıldığı bir dolandırıcılık yöntemiydi.
2008 KRİZİ MADOOF'U DA VURMUŞTU
Bernie Madoff bunu da oldukça usta bir şekilde sürdürmeyi başarmıştı. Çünkü ekonomik dalgalanmalara rağmen kurmuş olduğu dahiyane Ponzi şeması kusursuz bir şekilde işliyordu. O süre boyunca, Madoff var ettiği kârı müşterilerine veren ve güvenilen bir kişi olarak görülüyordu çünkü yaptığı sahtekarlık henüz ortaya çıkmamıştı. Bu süre zarfı içinde özel jet dahil olmak üzere akla gelmeyecek bir zenginlik içinde yalayan Madoff'un dahiyane şeması 2008'deki ekonomik krizde patladı.
2008 ekonomi kriziyle birlikte Madoff'a gözü kapalı bir şekilde güvenen yatırımcılar gelir kaynakları azaldığı için yatırımlarını bir bir geri çekmeye başlamışlardı. Kriz başladığı andan itibaren Kasım 2008'e kadar yatırıcımlar 12 milyardan fazla para çekmişti. İşlerin iyice çığırından çıktığını fark eden Madoff iki oğluna işin aslını itiraf etti. Oğulları bunun ilk başta büyük bir yalan olduğunu öne sürse de daha sonra yetkililere babalarının yaptığı dolandırıcılık hakkında bilgi verdiler ve Madoff, Aralık 2008'de ABD, Manhattan'daki evinde tutuklandı.
ARALARINDA ÜNLÜ İSİMLER DE VARDI
Mahkemede hiçbir şekilde itiraz etmeden Ponzi şemasının 1991 yılından beri nasıl işlediğini anlattı. Fakat 1975'ten beri firmada çalışan hesap yöneticisi Frank DiPascali, dolandırıcılığın 'hatırladığı kadar uzun süredir' gerçekleştiğini söyledi. Bu yüzden bu sahtekarlığın ne zaman başladığı kesin olarak bilinmiyordu. Dolandırıcılığa başladığı tarihten bu yana zengin, fakir ve orta sınıf fark etmeksizin herkesi yaklaşık 65 milyar dolar (1 trilyon) zarara uğratmıştı.
Floridalı emeklilerle birlikte aktörler Kevin Bacon ve Kyra Sedgwick ile Nobel Barış Ödülü sahibi Elie Wiesel de, Madoff'a para kaptıranlardandı. Bu miktara müşterilere en az yirmi yıldan fazla bir süredir geri gönderdiği hayali kâr da dahildi. Bu zararın miktarı sahte hesap beyannamelerinin yansıttığı miktardı. Mahkeme tarafından atanan kayyumlar, yatırımcıların Madoff'un işine aktardığı tahmini 17.5 milyar dolarının 14 milyar dolarını geri kazanmayı başardılar. Mart 2009'da, o zaman 71 yaşında olan Madoff, menkul kıymet dolandırıcılığı da dahil olmak üzere çeşitli suçlamaları kabul etti.
'OLAĞANÜSTÜ DERECEDE KÖTÜ'
Yaşananlardan ötürü çok üzgün olduğunu dile getirse de mahkeme onu 'olağanüstü derece kötü' olarak nitelendirdi ve 150 yıl hapis cezasına çarptırdı. Evleri ve yatırımları dahil olmak üzere 80 milyon dolarlık mal varlığına el konuldu. Ortağı olan kardeşi de 2012 yılında 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı.
Dolandırdığı en az iki yatırımcı, Madoff yüzünden varlıklarını kaybettikten sonra intihar etti. Madoff'un oğlu Mark, 2010 yılında babasının tutuklanmasından iki yıl sonra hayatına son verdi. Diğer oğlu Andrew, 2014 yılında 48 yaşında kanserden vefat etti ve hastalığın nüksetmesinin nedeni olarak dolandırıcılığın yarattığı stresini sorumlu tuttu. Bernie Madoff ise 2021 yılında 82 yaşında hapishanede yaşlılık sebebiyle vefat etti.
