Darbeciler idam etti! 1988'den bu yana ilk infazlar
25.07.2022 - 11:49 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
1 Şubat 2021 tarihinde Myanmar'da yönetime el koyan cuntanın astığı dört isim, dünyada ilk haber. Resmi medya, kurbanların 'terör eylemleri' için emir verdiğini savunan haberler yayımlıyor.
Güney Asya ülkesi Myanmar'ın kaderi takvimler 1 Şubat 2021'i gösterdiğinde geri dönülemez şekilde değişti. Myanmar ordusu 'seçimlere hile karıştığı' gerekçesiyle darbe yapıp yönetimi devirdi, ülkenin fiili lideri Aung San Suu Kyi ve iktidar partisinin üst düzey isimleri teker teker gözaltına alındı.
Son yıllarda dünya gündemine Arakanlı Müslümanların uğradığı işkenceler ve soykırımla giren ülkedeki darbe, on binlerce insanı sokaklara döktü. Darbe karşıtı Myanmarlılar günlerce gösteriler düzenledi, pankartlardan birinde 'Eski sevgilim kötüydü ama Myanmar ordusu daha kötü' yazıyordu.
Z kuşağı protestocuların taşıdığı 'Ah! Yine başladık', 'Diktatör istemiyorum, sadece bir erkek arkadaş istiyorum' diğer pankartlar da ses getirdi.
'HAYALLERİM MAL'IN BOYUNDAN DAHA UZUN'
Darbeyi yapan cuntanın başındaki Min Aung Hlaing'i (Mal) çıldırtan pankartlar ise beklendiği gibi dünya medyasının ilgisini çekti. Darbeci komutanın kısa boyuyla dalga geçen sloganlar meydanlardaydı: 'Benim hayallerim, Mal'ın boyundan uzun.' Kısa boyuyla bilinen Amerikalı pop şarkıcısı Grande'ın kullanıldığı pankartlar da vardı: 'En sevdiğim şarkıcı Ariana Grande, Mal'dan DAHA UZUN.'
Tahmin edilebileceği gibi darbeci cuntanın Myanmar'ı çalkalayan gösterilere hiçbir müsamahası yoktu. Yüzlerce gösterici gerçek mermilerle sokakta vurularak öldürüldü, onlarca kurban çocuktu. Ordu birlikleri, yedi yaşındaki bir kız çocuğunu Mandalay'daki evinde vurdu.
DARBECİ GENERALLER KUTLAMADA
Cunta darbe karşıtı protestolara katılanların 20 yıla kadar hapis cezasına çarptırılacağını duyurdu. Protestocular kitleler halinde gözaltına alınıp işkenceden geçirildi, bazılarından bir daha haber alınamadı. Gösterilerde yer alan ünlü bir model gözaltına alınırken, Myanmar'ın en şöhretli oyuncularından Paing Takhon'a üç yıl hapis cezası verildi.
Myanmar protestolarla sarsılırken, darbeci generallerin katıldığı kutlama görüntüleri sosyal medyada hızla yayılıyordu.
Çin'in açıkça desteklediği darbeciler, gözaltında tuttukları Myanmar'ın fiili lideri Aung San Suu Kyi'yi birçok suçtan yargıladı, onlarca yıl hapis cezasına çarptırdı.
İÇ SAVAŞ
Darbenin birinci yılı dolarken Myanmar artık iç savaşa sürüklenmişti. 2021 yaz mevsiminden itibaren sokak çatışmalarının giderek daha şiddetli ve ölümcül bir hal aldığı Myanmar'da, ev hanımlarından öğrencilere, çiftçilerden doktorlara binlerce kişi darbecilere karşı silahlandı.
Cuntayı devirmek için bir araya gelen isyancılara, ülkenin orta kesimindeki etnik Bamarlar öncülük etti. Halk Savunma Gücü adı verilen isyancılar, Myanmar genelinde karakollara, telekom kulelerine ve bankalara odaklandı, buraları bombaladı.
Darbeciler beklendiği gibi isyancıları 'terörist' olarak yaftaladı, Silahlı Çatışma Lokasyon ve Olay Veri Projesi'nin (ACLED) verilerine göre Myanmar'ın her köşesine yayılan çatışmalarda 12 bin insan hayatını kaybetti.
'ÇIĞLIKLARINI UNUTAMIYORUM'
Dünya medyasına röportaj veren Myanmarlı askerler, yakalanan göstericilere işkence yaptıklarını, öldürdüklerini ve tecavüz ettiklerini söyledi. Tüyler ürperten itiraflarda, bir manastırda saklanan sivillerin kurşuna dizilmesinden köylerin ve evlerin yakılmasına her şey vardı. Bir köyde içinde küçük bir kız çocuğu olan ev ateşe verildi, bir onbaşı "Çığlıklarını unutamıyorum. Hala kulaklarımda duyuyorum" diyerek vahşeti anlattı.
1988'DEN BU YANA İLK İDAMLAR
Artık 'devlet başkanı' unvanı bulunan darbecilerin komutanı Min Aung Hlaing ve ekibi, 1 Şubat 2021'den yaklaşık bir buçuk yıl sonra dört demokrasi aktivistini idam etti.
Myanmar'da on yıllar sonra gerçekleşen ilk idamlarda, kurbanlar 'terörizm'le suçlandı. Eski milletvekili Phyo Zeya Thaw, yazar ve aktivist Ko Jimmy, Hla Myo Aung ve Aung Thura Zawor'un cezaları infaz edildi.
Cuntanın elindeki resmi yayın organı Myanmar'ın Işığı Küresel Haberler, dört erkeğin 'vahşi ve insanlık dışı terör eylemleri için doğrudan emir verdikleri'ni ileri sürüp idam edilenlerin ayrıca komplo kurduklarını savundu.
53 yaşındaki Ko Jimmy, 1988 yılındaki cunta karşıtı öğrenci ayaklanmalarına da katılmış bir isimdi, yıllarca hapis yattı.
41 yaşındaki Phyo Zeya Thaw, Aung San Suu Kyi'nin Ulusal Birlik Partisi'nden (NLD) milletvekili seçilmiş bir isimdi ve Suu Kyi'ye yakın politikacılardan biriydi. Eski bir hip-hop şarkıcısı olan Thaw, darbe karşıtı şarkılarıyla tanınıyordu.
Diğer iki aktiviste ilişkin fazla bilgi bulunmuyor.
Kurbanların aileleri cenazeleri Yangon'daki hapishaneden teslim alıyor.
Söz konusu idamlar, 1988'den bu yana Myanmar'daki ilk infazlar niteliği taşıyor.
DÜNYADAN İLK TEPKİLER
İdamlara dünyadan peş peşe kınama mesajları geliyor. Birleşmiş Milletler'in Myanmar raportörü, idamları sarsıcı ve şoke edici olarak tanımladı. Raportör, "Bu ahlaksız davranış uluslararası toplum için bir dönüm noktası olmalı" dedi.
Japonya Dışişleri Bakanı Yoshimasa Hayashi, idamların Myanmar'daki cunta rejiminin küresel izalosyununu daha da ileri taşıyacağını söyledi. Tokyo yönetiminin infazlardan derin endişe duyduğunu vurgulayan Hayashi, Myanmar'daki çatışmaların daha da şiddetleneceği uyarısını yaptı.
Darbecilerin Haziran ayında ilan ettikleri idam kararı, uluslararası toplum tarafından kınanmıştı.
SİVİL DÖNEM YALNIZCA 10 YIL SÜRDÜ
Myanmar 1962'den 2011'e dek baskıcı askeri rejimler tarafından yönetildi. Sivillerin 10 yıl iktidarda kaldığı ülke, eski bir İngiliz sömürgesi.
Ordu, parlamentoda sandalyelerin yüzde 25'ini ve kritik bakanlıkların çoğunu elinde tutmasına karşın 1 Şubat 2021'de yine darbe yaptı. Kendisini 'ulusun babası' olarak gören Myanmar ordusunun desteklediği Birlik İçin Dayanışma ve Kalkınma Partisi (USDP), Kasım 2020'de yapılan seçimlerde hezimete uğramıştı. Ordu seçim sonuçlarından büyük bir utanç duymuştu, öyle ki "Kaybetmeyi beklemiyorlardı. Ordudakilerin aileleri de onların partisine oy vermemiş olmalı" yorumları yapıldı.
Parlamentonun toplanıp seçim sonuçlarının resmi olarak kesinleşeceği gün, yani 1 Şubat'ta cunta harekete geçti. Uluslararası medya, yaşananları 'Trumpvari' olarak niteledi.
