50 yıldır cepteler

Cep telefonlarının olmadığı bir hayatı hatırlamak çoğu kişi için neredeyse imkansızken, bugün defterlerin, takvimlerin, fotoğraf makinelerinin, haritaların ve daha birçok cihazın yerine cep telefonu kullanıyoruz. Tüm dünyada ilk kablosuz telefondan arama yapılmasının üzerinden 50 yıl geçti. ABD’de Motorola’da mühendis olan Martin Cooper, ilk defa halka açık bir cep telefonu görüşmesini 3 Nisan 1973’de Motorola DynaTAC 8000X ile yapmıştı. O ilk görüşmede kullandığı “Bil bakalım, nereden arıyorum?” cümlesi de o dönemin mottosu haline gelmişti. İlk aramanın yapıldığı cep telefonu olarak kabul edilen Motorola DynaTAC, yaklaşık 1 kilo ağırlığı ve 25 cm uzunluğuyla “takoz gibi cep telefonu” deyiminin hakkını verir boyuttaydı. Şarj etmek 10 saat sürerken, şarjı sadece 30 dakika konuşmaya imkan veriyordu. 

1994’te Türkiye’de 

1990’lı yıllarda lityum iyon pillerin kullanılmasıyla büyük oranda hafifleyen cep telefonlarının boyları da küçülmeye ve daha uygun fiyatlarla sunulmaya başlandı. Aynı dönemde GSM teknolojisi kullanılan 2G telefonlarla ilk defa analogdan dijital iletişime geçildi ve hayatımıza kısa mesaj ile çağrı gibi sınırlı da olsa “veri” hizmetleri girdi. IBM, 1992’de ilk akıllı telefonuyla Amerikalı kullanıcıların ilgisini çekmeyi başarmıştı. Türkiye ise cep telefonu macerasına 2G telefonlarla 1994 yılında katıldı. Fenomen olan modelleriyle dikkat çeken Nokia’nın 6110’u da 1997’de ilk defa efsanevi “Yılan” oyunuyla piyasaya sürülmüştü. Bugün 100 milyar dolarlık mobil oyun sektörü, Yılan’la ilk defa mobil oyun çılgınlığını ateşlemişti. 2000’li yıllarda ise cep telefonlarının bugününün sinyallerini görmeye başladık. Mobil mesajlar ilk defa aramaların yerini aldı, 2000’de ilk internetli cep telefonu kullanıma sunuldu. 2003’de ise Blackberry akıllı telefonunun piyasaya sürülmesiyle e-posta da özelliklere eklendi. 

Hızlı dönüşüm 

O günden bugüne cep telefonu boyutları, modelleri, fonksiyonları ve sunduğu imkanlar devrimsel bir dönüşüm yaşadı. Cep telefonları önce büyük oranda küçüldü, harici anteni yok oldu, bugün sıradan hale gelen dokunmatik ekranlardan önce uzun süre düğmeler kullanıldı. Ardından profesyonel kameralardan bile üstün özellikli kameralarla donatıldı ve en önemlisi özellikle yeni nesiller için televizyonun yerini alan, her türlü medyanın oynatılabildiği bir eğlence cihazı haline geldi. Cep telefonunun medya ve eğlence yetenekleri arttıkça ekran biraz daha büyüdü. Nihayetinde 50 yıl önce hayal bile edilemeyecek şekilde, bu eğlence cihazından tüm finans işlemlerini yapıp alışverişinizi yönetebildiğiniz aşamaya gelindi. Ayrıca para kazandıran, iş gücü sağlayan, yeni teknolojilerin tetikleyicisi bir hale büründü. 

Teknolojik devrim 

Cep telefonu evriminde geldiğimiz noktada, tüm dünya ile avucumuzun içinden iletişim kurabiliyor ve pek çok yeniliği geliştirebiliyoruz. Faturamızı ödüyor, sohbet ediyor, hatta arkadaş ediniyor, uçak bileti alıyor, video ve fotoğraflarla hayatımızın albümünü oluşturuyor, navigasyon olarak kullanıyor, hesap yapıyor, sağlığımızı takip ediyoruz. 2023 itibariyla insanlar vakit geçirdikleri tüm ekranlar arasında yüzde 53 oranında cep telefonuna zaman ayırıyor. Türkiye de aynı oranla küresel ortalamayı yakalamış durumda. 50 yıl önce başlayan yolculuğa, son dönemde yapay zekâ ve hologram teknolojileri gibi daha önce hayal bile edilemeyen fonksiyonlar eklenmiş durumda. Cep telefonunun önümüzdeki 50 yılı ise giyilebilir teknolojilerle hayatımızın ötesine geçip, vücudumuzun parçası olarak bambaşka boyutlara ulaşma yolunda hızla ilerliyor. 

Türkiye, kullanımda ortalamanın üstünde

Türkiye, cep telefonu kullanımı konusunda küresel ölçekte dikkate değer bir yere sahip. Cep telefonunda geçirilen zamanın dünya ortalaması 3 saat 43 dakikayken, Türkiye’de bu süre günde 4 saat 16 dakikaya çıkıyor. Yine ülkemizde en çok cep telefonu kullanıcısı, 24 - 34 yaş arasında. 2018 - 2022 yılları arasında ise 65 ila 74 yaş arasındaki kişiler, önceki yıla kıyasla yüzde 12’lik bir artışla cep telefonu kullanımında en önemli yükselişe imza attı.

Cep telefonu lüksle buluştu

Cep telefonunu üst segment bir ürün olarak konumlayan Vertu, 24 bin euro değerindeki ilk lüks telefonu üretti. Bir dönem sansasyon yaratan marka Vertu’nun sahipleri, telefonlarını masaya koyduklarında sosyal statülerinin de adını koyarlardı. 1998 yılında kurulan Vertu, sıra dışı tasarım modelleri ve üst düzey müşteri hizmetleriyle tanındı. Ancak Vertu’nun akıllı telefon macerası, cep telefonu piyasasının doğasındaki değişiklik ve hızla gelişen yeni teknolojileri yakalayamaması nedeniyle 2017’de sona erdi.