Türkiye’nin kültürel mirası koruma mücadelesi

Sami Çebi/SICPA Türkiye CEO’su- Bu köklü miras, geçmişten günümüze titizlikle korunmuş ve dünya kültürüne önemli katkılar sunmuştur. Ancak tarihin bazı dönemlerinde çeşitli kaçakçılık faaliyetleri nedeniyle bazı eserler ait oldukları topraklardan koparılmıştır. Bu eserlerin geri kazanılması için yürütülen çalışmalar, Türkiye’nin kültürel mirasına sahip çıkma konusundaki kararlılığını göstermektedir.

Gaziantep’te bulunan Zeugma Antik Kenti, Roma Dönemi’nin en önemli sanat merkezlerinden biridir. M.Ö. 300 yılında kurulan bu antik kent, büyüleyici mozaikleriyle dünyada haklı bir üne sahiptir. Zeugma’nın en bilinen eseri “Çingene Kızı” mozaiği, 1960’lı yıllarda yapılan kaçak kazılarla parçalarına ayrılarak yurt dışına çıkarılmış, mozaiğe ait parçalar ancak yıllar süren diplomatik ve hukuki çabaların ardından 2018 yılında Türkiye’ye iade edilmiştir. Bu süreç, Türkiye’nin kültürel mirasını korumak için uluslararası düzeyde yürüttüğü başarılı iş birliğine örnek teşkil etmektedir.

Kültürel mirasın korunması konusundaki bu hassasiyet, Anadolu topraklarının tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmasından kaynaklanmaktadır. Özellikle Mondros Mütarekesi sonrası işgal yıllarında Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kültürel yağma faaliyetleri gözlenmiştir. İşgal kuvvetleri ve bazı yabancı arkeologlar, bilimsel yöntemlerden uzak kazılar yaparak birçok eseri yurt dışına taşımıştır. Buna rağmen, Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye, bu eserlerin peşine düşerek pek çoğunu ait oldukları topraklara geri kazandırmayı başarmıştır.

Binden fazla eser döndü

Kültür ve Turizm Bakanlığı, bu konuda kararlı adımlar atmakta ve uluslararası iş birliği çerçevesinde eserlerin iadesi için yoğun çalışmalar yürütmektedir. 2024 yılı itibarıyla Türkiye, bin 149 eseri yurda geri kazandırarak önemli bir başarıya imza atmıştır. Bakanlık, dijital envanter sistemleri ve yurt dışındaki kurumlarla iş birliği sayesinde kültürel mirasın korunması ve denetimi için çağdaş yöntemleri hayata geçirmektedir.

Zeugma ve Çingene Kızı örneği, Türkiye’nin kültürel mirasını koruma mücadelesinin en dikkat çekici başarılarından biridir. Karun Hazineleri ve Herkül Lahdi gibi eserlerin ülkeye kazandırılması da bu konudaki kararlılığın bir göstergesidir. Kültürel mirasımızın korunması, yalnızca Türkiye’nin değil, tüm insanlığın ortak sorumluluğudur. Bu bilinçle yürütülen her çaba, gelecek nesillere güçlü bir kültürel miras bırakmamızı sağlayacaktır