Altınla İşlenen Sanat: Tezhip

Tezhip sanatçısı 42 yaşındaki iki çocuk annesi Nilüfer Ölmez, unutulmuş sanatlarımızdan tezhibin inceliklerini anlattı.
Ölmez, tezhibin kelime anlamının Arapça’da altınlama olduğunu söyleyerek, “Süsleme sanatıdır. Uygurlardan geliyor geçmişi ama Osmanlı döneminde özellikle Kanuni döneminde çok yükselmiştir. Ferman yazıları, Kur’an-ı Kerim süslemeleri, hat yazılarının altınla süslenmesi anlamına geliyor. Bir dönem unutulmuş sanatlar arasına girdi, fakat son yıllarda tekrar yükseldi. Ankara’da çok değerli sanatçılarımız var, onlardan ders aldım. Geçmişi, babam ressam, ebru ile başladık ama tezhip çok ince bir sanat” şeklinde konuştu.

“Öğrenmek için 7 sene gibi bir süreç var”
14 senedir tezhip sanatı ile uğraştığını belirten Ölmez, “Sabrı öğretti, ‘tezhip tasavvuf’ der bazı hocalarımız. Uzun yıllar geçmiş olması lazım öğrenmek için, en az 7 sene bir süreci var. Babadan fırça eğitimi aldık çocukluğumuzdan beri boya içinde büyüdüm. Ebru ile devam ettim ama çizime çok meraklıydım. Hayvansal motifler, çiçek motifleri, tezhip zaten bunların hepsinin bütünü nakış gibi ince ince işlenen bir ruh alemi varmış demek ki tezhibe merak saldım” ifadelerini kullandı.

“Altınla çalışıyoruz”
Klasik tezhip çalıştıklarında bir eserin 3-6 ay levhaların ve hat yazılarının büyüklüğüne göre değiştiğini bildiren Ölmez, şunları kaydetti:
“Biz hat yazılarını süslüyoruz şu an, çiçek çalışmaları var onlar 1 ay sürebiliyor. Bunun dışında halker çalışmaları var. Bunlar da 2 ay, 3 ay sürebiliyor, hat yazıları ile alakalı. Ben daha çok klasik hayvansal motifler yapmayı seviyorum. Tezhip yapmak için önce hat yazısı gerekiyor. Biz vav harfi çizdik mesela, bunun içini klasik tezhiple süsleyeceğiz. Bunun dışında boyamız var, altınla çalışıyoruz, 24 ayar altın bazen 18 ayar altınla da çalışabiliyoruz, yeşil altınla. Altınla çalıştığımız zaman eserin değeri de artıyor. Bir altınla 2-3 tane eser çıkarabiliyoruz. Aşamaları, ebru kağıdına çalıştık biz bugün, çiçek çalışması yaptık. Hat yazımız var vav harfi, onun içini klasik tezhiple süsledik. Şimdi onun altınını yapmaya başlayacağız.”

Unutulan sanat tekrar gündeme geldi
Ölmez, tezhip sanatına olan taleplere ilişkin de, “Biz bunun eğitmenliğini de yapıyoruz, öğrencilerim de var. Halk Eğitim öğretmenliği yapıyorum ben, belediye kültür merkezlerinde çalışıyoruz, öğrenciler yetiştiriyoruz. Son zamanlarda bu işe talep çok arttı. Tanıttıkça artıyor çünkü, bir dönem unutulmuş. Osmanlı’dan sonra, 20 senedir filan tekrar gündeme geldi. Hediye olarak yaptırabiliyorlar. Yurt dışından taleplerimiz oluyor, protokolden taleplerimiz var. 20 senedir daha fazla talep oldu, belediyeler, kültür merkezleri bu konuda çok güzel çalışıyorlar. Bu sanatın tanıtımını yapıyorlar, talep arttı” diye konuştu.

“Kalemle çizemediğim her şeyi fırçayla daha rahat çizebiliyorum”
Ölmez, bazı sanatçılara göre tezhibin fırçayı kalem gibi kullanma sanatı olduğunun söylediğini hatırlatarak, “Ben kalemle çizemediğim her şeyi fırçayla daha rahat çizebiliyorum. Modeli daha güzel yapabiliyoruz, çiçekleri daha rahat oturtabiliyoruz. Altınladıktan sonra, altını parlatacağız. Altın kuruduğu için dağılma yapmıyor. Altınlama işlemini bitirdikten sonra çiçeklerini renklendirmeye geçiyoruz” açıklamasını yaptı.