Hangi beceriyi kazanmak, çocukları hayatta dirençli yapar?
Koronavirüs, hayatta başımıza ne zaman, ne geleceğinin hiç belli olmadığının çok net bir göstergesi oldu. Düzenimiz değiştiğinde, planlarımız bozulduğunda ne kadar zorlandığımızı bir kez daha fark etmemize sebep oldu. Bu sayede, belirsizliklere hazır olmanın, başımıza öngöremediğimiz şeyler geldiğinde güçlü durabilmenin, düşüp yeniden kalkabilmenin önemini hatırladık.
Çocuklarınızın gelecekte en çok hangi beceriye sahip olmasını isterdiniz? Ve bunun için ne yapıyorsunuz? Nasıl bir ortam sunuyorsunuz?
Çocukların gelecekte, hiç olmadığı kadar çok, esnek olabilmeye ihtiyaçları var. Değişimin inanılmaz hızlı ve kaçınılmaz olduğu, yarınımızın ise belirsizliklerle dolu olduğu günümüz dünyasında, çocuklara yapacağımız en büyük iyilik bilişsel esneklik kapasitelerini geliştirmek olur. Neden mi?
Yaşamın kendisi sürekli bir değişim içinde. Planlar yapılır ve bozulur. Kontrol alanımızda olmayan tonlarca şey var. Doğal afetler olur. Ekonomi değişir. Kayıplar, yaslar olur. Hele ki bizim gibi gelişmekte olan ülkelerde, başına ne zaman, ne geleceği hiç belli olmaz. Daha düne kadar bir virüsün tüm dünyayı etkisi altına alacağını, bizi evlerimize hapsedip, hayatımızı tepetaklak edeceğini söyleseler inanmazdık.
Bilişsel esneklik, beynimizin en gelişmiş bölümü olan ‘prefrontal korteks’in işlevlerinden biridir. Yeni durumlara uyum sağlamayı, problemler karşısında farklı stratejiler geliştirebilmeyi sağlar. Ve bu bölge geliştirilebilir özelliğe sahiptir.
Konfor alanımızdan çıkmak cesaret işidir. Bu cesaret de esneklik kapasitemizi genişletmeye yardımcı olur. Çocuklarımızı da alıştıkları güvenli düzenden/konfor alanlarından çıkartıp, biraz zorlarsak, bu becerilerini geliştirmelerine yardımcı oluruz. Ebeveyn olarak rolümüz, yollarına çıkacak engelleri süpürüp yolu açmak değil, takılıp düştüklerinde ayağa kalkacak cesareti vermek için yanlarında olmak. Bilişsel esnekliğe sahip çocukların tepkiselliği azalır, daha hoşgörülü olurlar. Hatalardan öğrenebilme, problemler ve belirsizlikler karşısında alternatif fikirler üretebilme, ekip çalışmasına uyum sağlama, her tür ortamda var olabilme gibi pek çok beceriyi sağladığı için, daha mutlu ve başarılı bir hayat da sunar. Bilişsel esnekliği yüksek çocuklar, zor şartlara ve yeni olaylara karşı etkili bir şekilde mücadele edebilirler.
Duygular gelir ve geçer
Bu süreci, çocuklarımızın esnekliklerini geliştirebilmeleri için de bir fırsat olarak görüyorum. Doğdukları andan, 20’li yaşlara kadar, hem genetik, hem de çevresel faktörlerin desteği ile bunu geliştirebiliriz.
Kendi zorlanmalarımızla da başa çıkabilmek için, hayatta kontrol alanımızın dışında olan şeyler olduğunu kendimize hatırlatabiliriz. Neler kontrol alanımda, neler değil ve bunları iyileştirebilmem için elimdeki kaynaklarım neler? Planlar değişir, yerine yenisi yapılır. Duygular da değişir, tıpkı hava durumu gibi. Güneşliyken bir an yağmur yağabilir. Fırtınadan bir an sonra bulutlar dağılabilir. Bunları hem kendimize, hem çocuklarımıza hatırlatmalıyız.
Ne yapsak?
Duygular panosu
Çocuğunuzla birlikte, duygular panosu hazırlayabilirsiniz. Nasıl olacağı tamamen size kalmış. Üzerine, tüm duyguları yazın. Sonra her gün hangi duyguyu hissettiğini işaretlesin ve nedenini konuşun. O duyguyu hissetmesine sebep olan şey ne? Eğer zorlandığı bir duygu ise bununla baş edebilmek için neler yapıyor ya da yapabilir? Düzenli olarak bu egzersizi yaparsanız, bir süre sonra duygularını daha rahat bir şekilde fark edip, sizinle de paylaşabilir.