Dijital kalenizi güçlendirin
Dijital dünya, gerçek hayat kadar tehlikelerle dolu, ancak burada düşmanı göremiyoruz. Yapay zekâ ile üretilen sahte profiller, kötü niyetli mesajlar, kimlik hırsızları ve daha niceleri. Çocuklarımızı bu dünyanın içinde bilinçli bireyler olarak yetiştirmek için nelere dikkat etmemiz gerekiyor?
Endüstri Mühendisi Elçin Ata Biren, Etik Hacking eğitimi almış, ödüllü bir siber güvenlik uzmanı. YouTube kanalında siber güvenlik konusunda farkındalığı artırmayı hedefleyen Biren, “Dur, düşün, harekete geç. Çünkü internette yanlış bir bağlantıya tıklarsanız ya da yanlış bir şeyi paylaşırsanız geri dönüşü yok” diyor. Biren, geliştirdiği Dijital Güvenlik ve Farkındalık metodunu şöyle anlatıyor:
1- İnteraktif keşif: Çocuklarla birlikte onların dijital dünyasını keşfetmek, öğrenmek ve sağlam duygusal bağlar kurmak hedefleniyor. Özellikle 7-13 yaş arası çocuklarda, açık iletişim ve güçlü bağlar kurulmalı.
2- Bilimsel keşif ve bağımlılık bilinci: Çocuklara bağımlılığın nasıl oluştuğunu, hangi oyunların daha fazla bağımlılık yaptığını ve bu durumu nasıl kontrol altında tutabileceklerini anlatıyoruz. Bu bilgilendirme, onların daha sağlıklı dijital alışkanlıklar geliştirmelerine katkıda bulunur.
3- Siber güvenlik farkındalığı: Kişisel verilerin korunması, güçlü parolalar oluşturma ve çevrimiçi tehditlere karşı dikkatli olma konularında farkındalık geliştiriyoruz. Ancak başlangıç noktası, ailenin çocuğa rol model olmasıdır.
Çocuklar bunları mutlaka bilmeli
1- Dijital ayak izinizin farkında olun: İnternette paylaştığınız her şey kalıcıdır, bu nedenle ne paylaştığınıza dikkat edin ve dijital kimliğinizi koruyun. Kendinizin veya ailenizin hassas bilgilerini internette paylaşmayın.
2- Sanal avcılara karşı korunun: Tanımadığınız kişilerle çevrimiçi sohbet etmekten ve onları arkadaş olarak eklemekten kaçının; sanal avcılar sahte kimliklerle sizi kandırmaya çalışabilir. İnternette tanıştığınız kişilerle yüz yüze buluşmayı kabul etmeyin ve sizi özel sohbet ortamlarına çağırırlarsa bunu reddedin ve mutlaka ailenizle paylaşın. İnternette “Anne baban yaptıklarını takip ediyor mu?” veya “Şu anda odandan mı bağlanıyorsun?” gibi sorular soran kişilerden uzak durun; bunlar sanal avcıların sizi hedef alırken kullandığı yaygın taktiklerdir.
3- Yatak odasında internet bağlantılı cihazlar bulundurmayın.
4- Siber zorbalıkla karşılaşırsanız hemen bir yetişkine bildirin.
5- Ekran bağımlılığına karşı bilinçli olun: Ekranların beyin gelişiminize olan etkisini anlayın ve oyun sürenizi dengeli tutun. Mümkünse, 14 yaşından önce sosyal medya kullanmayın.
6- Sosyal mühendislik saldırılarına karşı dikkatli olun: Sahte ödüller veya bedava teklifler sunan sitelere güvenmeyin, lisanssız yazılımlar kullanmayın, bilgiyi doğrulamadan hiçbir linke tıklamayın.
7- Sanal dünyada etik ve saygılı olun: İnternette söylediklerinizin etkisi olabilir; nazik ve düşünceli olun, birilerine zarar verebilecek içerik paylaşmaktan kaçının.
8- Hesaplarınızı gizli tutmak için gizlilik ayarlarını aktif hâle getirin ve düzenli olarak ailenizle kontrol edin.
9- Parolalarınızı sadece ebeveynlerinizle paylaşın ve kişisel bilgilerinizi yansıtmayan güvenli parolalar kullanın.
10- İnternetteki görüntü ve içeriklerin yapay zekâ ile sahte hâle getirilebileceğini unutmayın. Bu yüzden her içeriğe eleştirel yaklaşın ve gerekirse birden fazla kaynaktan doğrulama yapın.
Elçin Ata Biren
Dijital dünyada yapılan hatalar:
Zayıf, kolay tahmin edilebilen şifreler veya aynı şifreyi birden fazla hesapta kullanmak,
Yazılım, işletim sistemi ve uygulamaların düzenli olarak güncellenmemesi,
Önemli verilerin yedeklenmemesi,
E-posta veya mesaj yoluyla gönderilen zararlı bağlantı ve ek dosyalara tıklamak,
Halka açık kablosuz ağlarda bankacılık hizmetleri ya da hassas verilere bağlanmak,
Yapay zekânın ürettiği sahte ve taklit içeriklere karşı, eleştirel yaklaşmamak ve kimlik doğrulama yapmamak.
Hesapları güvence altına almak için
Çevrimiçi yaptığınız her şey bir iz bırakır; ne yayınladığınıza, nerede yayınladığınıza ve ne kadar bilgi verdiğinize dikkat etmek, uzun vadede itibarınızı ve güvenliğinizi korur.
Hesaplarınızı güvence altına almak için güçlü, karmaşık şifreler kullanın ve her platformda aynı şifreyi kullanmaktan kaçının. Alışveriş ve abonelikler için ayrı bir e-posta adresi kullanın.
Açık Wi-Fi ağlarını kullanırken dikkatli olun ve mümkünse VPN kullanın. 4 Web sitelerinde HTTPS protokolü ile güvenli bağlantıları tercih edin. Cihazlarınızdaki gereksiz uygulamaları kaldırın ve verdiğiniz erişim izinlerini sınırlandırın. Aile bireyleri ve yakın çevrenizle gizli kodlar oluşturun. Deepfake saldırılarına karşı bu kodlar, kişilerin gerçek kimliklerini doğrulamada etkili bir yöntem olabilir. Çocuklar için bu kodlar güvenliğin yanı sıra eğlenceli bir deneyim de sunabilir, ancak gizli tutulmalı ve sadece şüphe durumlarında kullanılmalıdır.
