Sıradan bir insan beyninde 100 milyar nöron bulunmaktadır. Nöronlar beynin gri bölgesini oluşturan sinir hücreleridir. Bu büyük nöron ailesi binlerce diğer nöronlara bağlanarak iç içe geçmiş ağlar evrenini oluşturur. Bu ağlar insanı hayretler içinde bırakacak ve aralıksız olarak devam eden sessiz elektrik fırtınası içinde iletişim kurarlar.
Bir insanın depolama kapasitesi 1.000.000 gigabayta eşdeğerdir. Bu 3.000.000 televizyon programını taşıyabilecek çok büyük bir kapasite anlamına gelmektedir.
Biyolojik makinemiz olan beynimiz dinlenirken dahi çalışır, mırıldanır da diyebiliriz. Siz bir tatil hayali kurarken ya da boş gözlerle öylesine bir yere bakarken dahi bir bulmaca çözerken harcadığınız enerjinin neredeyse %90’ını harcar. Beynin bazı bölgeleri uyku halindeyken dahi oldukça aktif çalışır.
Öğrenme ile ilgili beynimizde en önemli 3 bölgeye bir göz atalım.
- İçeri giren bilgiler için bir tür filtre görevi yapan entorhinal korkteks
- Hafıza oluşumunun başladığı hipokampüs
- Bilinçli anıların, kalıcı olarak işaretlenir işaretlenmez saklandığı neokorteks
Beyinde hafızayı tutan en az iki sistem vardı; biri bilinçli, diğeri bilinçsiz. Neokorteks, insan bilincinin koltuğu gibidir. Çok hassas bir dokunun örtüye benzer, içindeki her bölümün özel bir görevi vardır. Görsel bölümler arka taraftadır. Motor kontrol bölümleri yanlarda kulakların hemen üzerindedir. Sol taraftaki bölümlerden biri lisanı tercüme etmemizi sağlarken, hemen yanındaki diğer bir bölüm ise sözlü ve yazılı lisanı işler.
Sağ yarımküre sanatçıdır, görsel-uzaysal yeteneklere sahiptir. Sol yarımküre ise entellektüel taraftır ve bir kelime ustasıdır. Ve bu iki yarımküre birer yardımcı pilot gibi birlikte çalışırlar. Sağ yarımküre hissi ve holistiktir, sol yarımküre ise lisan becerilerini içerir.
Beyin, yeni bilgileri, fikirleri, tecrübeleri bir bilgisayarın kaydettiği gibi kaydetmez, bilgisayarlarda açılan bir resim her defasında tıpatıp aynı görünecektir, onları mevcut bilgilerin, fikirlerin ve tecrübelerin oluşturduğu ağların içine gömer. Ve bu henüz hatırlanmış bilgi, bir öncekinin üzerine yazılmaz, aksine onunla iç içe geçer, onunla örtüşür. Hiçbir şey tamamen kaydedilmemiştir ama anının izi değiştirmiştir ve sonsuza dek geri alınamayacak durumdadır.
Bilim adamlarının deyimiyle, anılarımızı kullanarak anılarımızı değiştiririz.
Öğrenme duyguyu oyunlaştırarak ve tekrarlar ile oluşur ve kalıcı hale gelir. Zevk aldığımız ve keyifli zaman geçirdiğimiz öğrenme süreçlerini daha iyi anılarla ve uzun süreli hatırlarız…
Unutmak öğrenme için yararlı bir şeydir. Hafıza kas gibidir. Kaslar yıkılma olmadan gelişmez. Bu nedenle spor yaptığınızda kas o anda değil, siz dinlenirken gelişir. Unutmak da beyinde bazı bilgilerin hatırlanması için yer açan ve kas geliştiren bir şeydir. Bir parça unutmak iyidir…
Tek bir mekanda sabit bir şekilde durup, masa başında sessiz bir ortam oluşturarak saatlerce çalışmak iyi bir şey değildir. Hatta bir işe yaramaz. Öğrenme için farklı mekanlarda, farklı zamanlarda, farklı fokus alanları gereklidir. Bu bir şeyi öğrenmeniz için son derece faydalı bir yoldur, üstelik bir cafe, bir oda, bir ofis, bir mekan gibi değişik yerler ve şartlarda bir şeye çalışmak daha fazla öğrenmenizi sağlar ve mekan, ortam bağımsız, etkiliyicilerden etkilenmeden uzun süreli hafızanıza işlenir.
Dikkat dağılması, oldukça dikkat gerektiren bir konferansta olmadığınız sürece çok da önemli değildir. Hatta içinden çıkamadığınız bir durumda, yaratıcı bir problem çözümünde ara vermeniz, Facebook, Instagram, Twitter gibi popüler sosyal medyaya girmek ve vakit geçirmek son derece önemli ve bilim adamlarının tavsiye ettiği bir şeydir. Bu nedenle sosyal medya dikkat dağıtıcı ya da insanların düşünce şekillerini değiştirdiği yönündeki inançlar gerçeği yansıtmaz.
Öğrenme, tek boyutlu değildir, çok boyutlu ve birçok aşaması vardır.
Öğrendiklerinizi, bir ömür hatırlamanız ümidiyle…
Ümit ÜNKER
TEDi Eğitim Danışmanlık
Eğitmen ve Yazar